Abuzywny charakter kary umownej

Wysokość kary umownej jest rażąco wygórowana, jeżeli prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia wierzyciela.

Powyższe wymaga weryfikacji czy doszło do nieusprawiedliwionej okolicznościami sprawy dysproporcji między wysokością zastrzeżonej kary umownej, a ochroną interesu wierzyciela (postanowienie SN z 29 maja 2018 r., IV CSK 621/17).

W rozpoznawanej sprawie istnieje bardzo duża różnica pomiędzy kwotą wypłaconą pozwanemu przez powódkę (500,00 zł) a ustaloną kwotą kary umownej (15.000,00 zł). Karę umowną w takiej wysokości i w stosunku do tak określonej kwoty wypłaconej pozwanemu, należy uznać za rażąco wygórowaną. Nie jest ona bowiem usprawiedliwiona ryzykiem ponoszonym przez powódkę w związku z zawarciem umowy opcji nabycia akcji czy nieporównywalnym charakterem czynności, do których dokonania strony się zobowiązały.

Nieuwzględnienie przez Sąd Rejonowy w B. z urzędu nieskuteczności postanowienia ustanawiającego rażąco wygórowaną karę umowną i w konsekwencji wydanie zaskarżonego nakazu zapłaty, stanowiło naruszenie art. 385[3] pkt 17 k.c. w zw. z art. 385[1] § 1 k.c. 

Wyrok SN z dnia 19 stycznia 2022 r., I NSNc 216/21

Standard: 67852 (pełna treść orzeczenia)

(AI) Kara umowna przewidziana w umowie zawartej z konsumentem, której wysokość rażąco przekracza wartość świadczenia otrzymanego przez konsumenta i nie pozostaje w związku z rzeczywistą szkodą, jest klauzulą abuzywną i nie wiąże konsumenta od chwili zawarcia umowy.

Klauzula przewidująca obowiązek zapłaty przez konsumenta kary umownej w wysokości pięćdziesięciokrotności świadczenia otrzymanego od przedsiębiorcy (tzw. „Ceny Akcji”) jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Tak określona kara nie miała uzasadnienia w okolicznościach sprawy – po stronie przedsiębiorcy nie wystąpiła rzeczywista szkoda, ani nie została ona wykazana. Zgodnie z art. 385[3] pkt 17 k.c., tego rodzaju zapis należy traktować jako niedozwolone postanowienie umowne, którego konsument nie jest związany. Sąd Najwyższy przypomniał, że ocena abuzywności ma charakter ex tunc i sąd powinien jej dokonywać z urzędu, niezależnie od stanowiska konsumenta. Dodatkowo, tak wygórowana kara nie podlega miarkowaniu, gdyż jako postanowienie abuzywne powinna zostać wyłączona z umowy. W konsekwencji orzeczenie sądu pierwszej instancji, wydane na podstawie tak ukształtowanego stosunku zobowiązaniowego, naruszało fundamentalne zasady prawa konsumenckiego.

5. ŹródłoWyrok SN z dnia 24 listopada 2021 r., I NSNc 153/21

Standard: 89118 (pełna treść orzeczenia)