Pojęcie „uznania jurysdykcji wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób na podstawie art. art. 12 ust. 3 lit. b) rozp.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003 powstanie jurysdykcji sądu w oparciu o ów przepis

wymaga uznania jej wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób.

Jak orzekł Trybunał w wyroku z dnia 12 listopada 2014 r., L (C-656/13, EU:C:2014:2364, pkt 56), przepis ten

wymaga ustalenia, że istnieje wyraźna, a przynajmniej jednoznaczna zgoda wszystkich stron postępowania

wobec tej prorogacji jurysdykcji.

Zgoda ta nie istnieje, gdy do danego sądu zwrócił się o rozpoznanie sprawy tylko jeden ze uczestników

postępowania, a drugi uczestnik inicjuje w tym samym sądzie, w późniejszym terminie, inne czynności, mające

na celu zakwestionowanie jurysdykcji owego sądu (zob. podobnie wyrok z dnia 12 listopada 2014 r., L, C-656/13,

EU:C:2014:2364, pkt 57).

Należy natomiast stwierdzić, że gdy oboje rodzice małoletniego dziecka występują wspólnie do tego samego

sądu, wyrażają oni tę samą wolę wystąpienia do danego sądu i w ten sposób również zgodę na wybór danego

sądu jako sądu właściwego. Wobec braku informacji podważających ten wniosek uznanie prorogacji jurysdykcji

należy uważać za wyrażone „jednoznacznie” w rozumieniu art. 12 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003.

Z motywu 12 rozporządzenia nr 2201/2003 wynika, iż podstawa jurysdykcji przewidziana w art. 12 ust. 3 tego

rozporządzenia stanowi wyjątek od kryterium bliskości, zgodnie z którym w dotyczących dziecka sprawach

z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej jurysdykcja powinna należeć w pierwszej kolejności do sądów państw

członkowskich zwykłego pobytu dziecka, czego wyraz stanowi art. 8 ust. 1 owego rozporządzenia. Wyjątek ten

ma na celu przyznanie pewnej autonomii stronom postępowań dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej.

Należy podkreślić, że w związku z tym wymóg dotyczący jednoznacznego uznania jurysdykcji sądu, przed którym

wszczęto postępowanie, przez wszystkie strony postępowania należy interpretować ściśle (wyrok z dnia

21 października 2015 r., Gogova, C-215/15, EU:C:2015:710, pkt 41).

Z art. 12 ust. 3 rozporządzenia nr 2201/2003 wynika, że prorogacja jurysdykcji w żadnym wypadku nie może być sprzeczna z dobrem dziecka i że poszanowanie tego wymogu oznacza konieczność dokonywania weryfikacji w każdym konkretnym przypadku (zob. podobnie wyrok z dnia 12 listopada 2014 r., L, C-656/13, EU:C:2014:2364, pkt 49, 58).

W wyroku z dnia 27 października 2016 r., D (C-428/15, EU:C:2016:819, pkt 58), dotyczącym wykładni art. 15 rozporządzenia nr 2201/2003, poświęconego przekazaniu sprawy lepiej umiejscowionemu do rozpoznania sprawy sądowi innego państwa członkowskiego, Trybunał orzekł, że wymóg, by przekazanie sprawy służyło dobru dziecka, oznacza, że sąd posiadający jurysdykcję winien upewnić się, że w świetle okoliczności sprawy planowane przekazanie sprawy sądowi innego państwa członkowskiego nie stwarza ryzyka negatywnego wpływu na sytuację danego dziecka.

W kwestii tej należy podkreślić, że motyw 12 rozporządzenia nr 2201/2003, który stanowi, że podstawy jurysdykcji w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej ustanowione w rzeczonym rozporządzeniu ukształtowane są zgodnie z zasadą dobra dziecka, wyraźnie wskazuje na możliwość posiadania jurysdykcji przez sądy państwa członkowskiego innego aniżeli państwo członkowskie zwykłego pobytu dziecka, pod warunkiem istnienia porozumienia zawartego między podmiotami odpowiedzialności rodzicielskiej.

Wyrok TSUE z dnia 19 kwietnia 2018 r., C-565/16

Standard: 18679 (pełna treść orzeczenia)

Art. 12 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003 należy interpretować w ten sposób, że jurysdykcja sądów, do

których wpłynął pozew względnie wniosek z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej nie może być uważana za

„wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób uznaną przez wszystkie strony postępowania” w rozumieniu owego

przepisu z tego tylko powodu, że kurator procesowy pozwanego, ustanowiony przez sąd z urzędu w związku

z niemożnością doręczenia pozwanemu pisma wszczynającego postępowanie, nie podniósł zarzutu braku

jurysdykcji tych sądów.

Art. 12 ust. 3 rozporządzenia nr 2201/2003 ustanawia zasadę prorogującą jurysdykcję, umożliwiającą sądom

państwa członkowskiego niebędącego państwem zwykłego pobytu dziecka rozpoznanie dotyczących tego

dziecka pozwów lub wniosków z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej (zob. podobnie wyrok L, C-656/13,

EU:C:2014:2364, pkt 45, 52).

Zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003, czytanego w świetle art. 16 owego

rozporządzenia, sądy państwa członkowskiego mogą opierać swoją jurysdykcję na pierwszym z przywołanych

przepisów, pod warunkiem że stwierdzone zostanie istnienie wyraźnego lub w inny sposób jednoznacznego

porozumienia wszystkich stron postępowania co do istnienia tejże jurysdykcji najpóźniej w chwili wniesienia do

wybranego sądu pisma wszczynającego postępowanie lub pisma równorzędnego (zob. podobnie wyrok L,

C-656/13, EU:C:2014:2364, pkt 56).

Podstawa kompetencji przewidziana w art. 12 ust. 3 tego rozporządzenia stanowi wyjątek od kryterium bliskości,

zgodnie z którym jurysdykcja w dotyczących dziecka sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej

powinna należeć w pierwszej kolejności do sądów państw członkowskich zwykłego pobytu dziecka, czego wyraz

stanowi art. 8 ust. 1 owego rozporządzenia. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 64 swojego stanowiska,

wyjątek ten ma na celu przyznanie pewnej autonomii stronom postępowań dotyczących odpowiedzialności

rodzicielskiej. W związku z tym wymóg dotyczący jednoznacznego charakteru uznania jurysdykcji sądu, przed

którym wszczęto postępowanie, przez wszystkie strony postępowania należy interpretować ściśle.

W kwestii tej należy podnieść, po pierwsze, że takie uznanie jurysdykcji zakłada co najmniej, że pozwany wie

o postępowaniu wszczętym przeciwko niemu przed tymi sądami. O ile bowiem wiedza ta nie oznacza sama

z siebie uznania jurysdykcji sądów, przed którymi wszczęto postępowanie, pozwany nieznany z miejsca pobytu,

któremu nie doręczono pisma wszczynającego postępowanie i który nie wie o wszczętym przeciwko niemu

postępowaniu, w żadnym wypadku nie może zostać uznany za akceptującego jurysdykcję owych sądów (zob.

analogicznie w odniesieniu do art. 24 rozporządzenia nr 44/2001 wyrok A, C-112/13, EU:C:2014:2195, pkt 54).

Po drugie, woli pozwanego w postępowaniu głównym nie można wywodzić z zachowania ustanowionego przez

owe sądy kuratora procesowego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Jako że kurator ten nie ma kontaktu

z pozwanym, nie może on uzyskać od pozwanego informacji niezbędnych dla uznania lub zakwestionowania

jurysdykcji krajowej sądów, do których wniesiono sprawę (zob. podobnie wyrok A, C-112/13, EU:C:2014:2195,

pkt 55).

Z tego wynika, że w sytuacji takiej jak sytuacja zaistniała w postępowaniu głównym jurysdykcji sądów, przed

którymi wszczęto postępowanie, nie można uznać za „wyraźnie lub w inny jednoznaczny sposób uznan[ą] przez

wszystkie strony postępowania” w rozumieniu art. 12 ust. 3 rozporządzenia nr 2201/2003.

Wykładni tej nie podaje w wątpliwość – wbrew twierdzeniom rządu hiszpańskiego podnoszonym przez

Trybunałem – prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości lub też zasada pewności prawa i zasada skuteczności

(effet utile) rozporządzenia nr 2201/2003. W kwestii tej rząd ów podnosi w istocie, iż niemożność uzyskania

przez powódkę w postępowaniu głównym ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie jej żądania z powodu

trudności związanych z doręczeniem pozwanemu pisma wszczynającego postępowanie główne prowadziłaby do

odmowy dostępu do wymiaru sprawiedliwości z naruszeniem prawa i wskazanych zasad.

Jednakże wykładnia przyjęta w niniejszego wyroku w sytuacji takiej jak zaistniała w postępowaniu

głównym nie pozbawia powódki możliwości uzyskania orzeczenia sądowego wydanego, w danym przypadku,

zaocznie przez sąd państwa członkowskiego zwykłego miejsca pobytu dziecka, który to sąd ma jurysdykcję na

podstawie art. 8 rozporządzenia nr 2201/2003. Omówiona wykładnia nie prowadzi zatem do odmowy dostępu

do wymiaru sprawiedliwości.

Wyrok TSUE z dnia 21 października 2015 r., C-215/15

Standard: 18680 (pełna treść orzeczenia)