Wykonanie kary pieniężnej zasądzonej przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia (rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003)

Artykuł 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że rozporządzenie to nie ma zastosowania do spraw dotyczących egzekucji w jednym państwie członkowskim kary pieniężnej przewidzianej w orzeczeniu wydanym w innym państwie członkowskim, dotyczącym prawa do pieczy na dzieckiem i prawa do osobistej styczności z dzieckiem, w celu zapewnienia współpracy osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, w realizacji prawa do osobistej styczności z dzieckiem.

Egzekucja kary pieniężnej zasądzonej przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia, który orzekł co do istoty w kwestii prawa do osobistej styczności z dzieckiem, w celu zapewnienia efektywnej realizacji tego prawa, mieści się w ramach tego samego systemu wykonawczego co orzeczenie o prawie do osobistej styczności z dzieckiem, którego realizację ta kara pieniężna ma zabezpieczać, i w związku z tym stwierdzenie jej wykonalności następuje w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000.

W systemie rozporządzenia nr 2201/2003 orzeczenia sądów zagranicznych nakazujące zapłatę kary pieniężnej podlegają wykonaniu w państwie członkowskim wykonania tylko pod warunkiem, że wysokość tej kary została ostatecznie określona przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia.

Kara pieniężna ma charakter akcesoryjny w stosunku do zobowiązania głównego, gdyż zabezpiecza wykonanie przez rodzica, pod którego pieczą dziecko pozostaje, obowiązku współpracy w realizacji prawa do osobistej styczności z dzieckiem na warunkach określonych przez sąd państwa pochodzenia, który wydał merytoryczne rozstrzygnięcie. Egzekucja tej kary jest więc bezpośrednio związana z istnieniem tego obowiązku oraz z faktem, że nie zostało ono wykonane lub zostało wykonane niewłaściwie.

Ze względu na ową więź, kary pieniężnej, której zapłata została nakazana w orzeczeniu dotyczącym prawa do osobistej styczności z dzieckiem, nie można postrzegać w izolacji, jako odrębnego zobowiązania, ale w charakterze środka, który jest nierozerwalnie związany z prawem do osobistej styczności z dzieckiem, którego realizację zabezpiecza. Z tego względu egzekucja kary pieniężnej musi stanowić część tego samego systemu wykonawczego co prawo do osobistej styczności z dzieckiem, którego realizację środek ten zabezpiecza, a więc musi odbywać się zgodnie z regułami przewidzianymi w art. 28 ust. 1 i art. 41 ust. 1 rozporządzenia nr 2201/2003.

Gdyby uznać, że egzekucja kary pieniężnej podlega innemu reżimowi prawnemu niż prawo do osobistej styczności z dzieckiem, czyli w postępowaniu w sprawie wykonania orzeczenia, które zgodnie z art. 47 ust. 1 rozporządzenia nr 2201/2003, regulowane jest przepisami państwa członkowskiego wykonania, sąd tego państwa mógłby dokonać samodzielnej kontroli, czy naruszenie prawa do osobistej styczności z dzieckiem rzeczywiście miało miejsce. Tymczasem możliwość przeprowadzenia takiej kontroli, która odbywałaby się zgodnie z przepisami państwa wykonania i obejmowałaby ocenę przez sąd tego państwa okoliczności faktycznych rozpatrywanego przypadku, byłaby wbrew woli prawodawcy Unii, który chciał, aby orzeczenia wydawane w tej dziedzinie były wykonywane w sposób jednakowy i uproszczony, co wyklucza jakikolwiek merytoryczny udział sądu państwa wykonania i opiera się na zaufaniu do sądu państwa pochodzenia, który wydał orzeczenie dotyczące prawa do osobistej styczności z dzieckiem.

Systemu wykonywania orzeczeń dotyczących dzieci opiera się na wzajemnym zaufaniu państw członkowskich, że ich krajowe porządki prawne są w stanie zaoferować równoważne i skuteczne poziomy ochrony praw podstawowych uznanych na płaszczyźnie Unii, w szczególności w karcie (wyrok Aguirre Zarraga, C‑491/10 PPU, EU:C:2010:828, pkt 70), wykluczając jakąkolwiek formę kontroli orzeczenia wydanego w państwie członkowskim pochodzenia.

W przypadku gdy osoba, której przyznano w państwie członkowskim prawo do osobistej styczności z dzieckiem, twierdzi, że prawo to nie jest realizowane, w związku z czym wszczyna w innym państwie członkowskim postępowanie w sprawie egzekucji kary pieniężnej, której ostateczna wysokość nie została określona w państwie członkowskim pochodzenia, zezwolenie sądowi państwa członkowskiego wykonania na ustalenie ostatecznej kwoty, którą ma zapłacić osoba, pod której pieczą pozostaje dziecko, i która jest zobowiązana do współpracy w realizacji prawa do osobistej styczności z dzieckiem, byłoby nie do pogodzenia z systemem ustanowionym w rozporządzeniu nr 2201/2003. Ostateczne ustalenie tej kwoty wymusza bowiem kontrolę naruszeń, do jakich doszło zdaniem osoby uprawnionej do osobistej styczności z dzieckiem. Kontrola taka, mająca fundamentalne znaczenie z punktu widzenia najlepszego interesu dziecka, nie obejmuje jedynie ustaleń dotyczących ilości przypadków, w których kontakty z dzieckiem nie doszły do skutku, lecz także ocenę przyczyn tych uchybień. Tymczasem ustaleń takich władny jest dokonywać wyłącznie sąd państwa pochodzenia, który jako jedyny może dokonywać rozstrzygnięć merytorycznych.

W rezultacie w takim przypadku wierzyciel kwot należnych z tytułu kary pieniężnej musi wyczerpać środki proceduralne dostępne w państwie członkowskim pochodzenia w celu uzyskania tytułu wykonawczego ostatecznie określającego wysokość kary pieniężnej.

Wyrok TSUE z dnia 9 września 2015 r., C‑4/14

Standard: 18650