Jednorazowa odprawa pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru (art. 75 k.p.)

Wynikające z kasacji zagadnienie prawne dotyczy dopuszczalności zastosowania art. 75 KP w wypadku, gdy stosunek pracy z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru został rozwiązany przed upływem kadencji na skutek przyjętej rezygnacji ze stanowiska.

Takie zagadnienie było już przedmiotem rozważenia przez Sąd Najwyższy w wyroku z 9 maja 2000 r. I PKN 623/99 (OSNAP - 2000/23/10), w którym wyjaśniono, że w przypadku pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru wyłączenie prawa do jednorazowej odprawy z art. 75 KP dotyczy tylko takiej sytuacji, w której przysługuje im trzymiesięczna odprawa na podstawie art. 14a ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.). Powyższe stanowisko skład orzekający w rozpoznawanej sprawie w pełni podziela. Nie ma podstaw twierdzenie wnoszącego kasację, że w ustawie o pracownikach samorządowych została uregulowana kwestia odprawy w stosunku do samorządowych pracowników z wyboru w przypadku rozwiązania stosunku pracy przed upływem kadencji.

W art. 14a ust. 1 tej ustawy określono sytuację tylko określonego podzbioru pracowników samorządowych zatrudnionych w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru, mianowicie - stosownie do jednoznacznego tekstu przepisu - tylko tych z nich, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji. Pracownikom, w zakresie tak określonego podzbioru, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Jest to uregulowanie szczególne w stosunku do art. 75 KP, według którego odprawa pieniężna przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Oznacza to, że w ustawie o pracownikach samorządowych przewidziana została wyższa odprawa pieniężna niż to wynika z normy ogólnej, jednakże tylko w stosunku do określonych pracowników - a ściślej rzecz ujmując - do pracowników, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji. Taką relację między art. 14a ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych a art. 75 KP wyraża wprost art. 14a ust. 4 stanowiący, że: „Do pracownika, o którym mowa w ust. 1 nie stosuje się przepisu art. 75 Kodeksu pracy”. W konsekwencji jako wniosek najzupełniej oczywisty należy przyjąć, że art. 75 KP ma zastosowanie w sytuacjach nieuregulowanych inaczej w ustawie o pracownikach samorządowych (por. art. 31 ust. 1 tej ustawy).

Wyrok SN z dnia 16 listopada 2001 r., I PKN 681/00

Standard: 18587

Przepis art. 75 KP ma zastosowanie do "innego" pracownika, niż wymieniony w art. 14a ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych. W art. 14a ust. 4 tej ustawy nie idzie o (wszystkich) pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru - bo w przeciwnym razie ustawodawca stwierdziłby wprost, że art. 75 KP nie ma zastosowania do pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru - lecz jedynie do tych pracowników pochodzących z wyboru (na co wskazuje systematyka i treść art. 14a ustawy o pracownikach samorządowych, w tym znaczeniu, że przepis ten dotyczy uprawnień pracowników pochodzących z wyboru), "o których mowa w ust. 1". Przepis art. 14a ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych nie dotyczy wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie aktu wyboru, lecz jedynie tych, z którymi stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji. Z ustaleń Sądu drugiej instancji wynika zaś, że stosunek pracy z powodem nie został rozwiązany w związku z upływem kadencji, a to oznacza, że nie ma do niego zastosowania wyłączenie przewidziane w art. 14a ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych. Wniosek taki wypływa zarówno z wykładni językowo-logicznej i systemowej tego przepisu, jak i z jego interpretacji funkcjonalnej.

Wyłączenie stosowania art. 75 KP (który przewiduje, że pracownikowi, który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia) jest zrozumiałe w przypadku, gdy w następstwie rozwiązania stosunku pracy (na mocy art. 14a ust. 1) pracownik samorządowy otrzymuje odprawę (w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia), natomiast nie ma społeczno-gospodarczego uzasadnienia w tych sytuacjach, w których pracownik takiej odprawy jest pozbawiony. Nie wiadomo, jakie racje społeczne i gospodarcze miałyby przemawiać za tym, by pracownik, który nie otrzymuje odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy (wyższej lub równorzędnej) miał być pozbawiony odprawy, która zgodnie z art. 75 KP przysługuje wszystkim pracownikom nie pozostającym w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym. Potrzebne byłoby w tym zakresie jednoznaczne wyłączenie ustawowe, którego nie ma, a które i tak mogłoby być kwestionowane z powołaniem się na zasadę równego traktowania pracowników. Skoro takiego wyłączenia nie przewiduje ustawa o pracownikach samorządowych, to oznacza to, iż przepis art. 75 KP należy stosować do pracowników z wyboru, którym nie służy odprawa przewidziana w art. 14a ust. 1 tej ustawy, co dodatkowo potwierdza zarówno art. 5 KP, w myśl którego, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu pracy stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami, jak i art. 31 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, stanowiący, że w kwestiach w niej nie uregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy. Przewidziane więc w art. 14a ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych wyłączenie stosowania art. 75 KP, ustanawiającego prawo do jednomiesięcznej odprawy, dotyczy tylko tych pracowników samorządowych zatrudnionych w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru, którzy mają prawo do trzymiesięcznej odprawy z art. 14a ust. 1 tej ustawy.

Wyrok SN z dnia 9 maja 2000 r., I PKN 623/99

Standard: 18588 (pełna treść orzeczenia)