Potrącenie wierzytelności, której odmówiono uznania (art. 263 p.u.)
Dopuszczalność potrącenia wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela (art. 93 pr.u.)
Potrącenie stanowi instytucję prawa materialnego, która pozwala na samodzielne, poza egzekucyjne zaspokojenie wierzytelności w drodze jej umorzenia z wzajemną wierzytelnością dłużnika. Skorzystanie z potrącenia przekłada się zwykle na procesowy zarzut potrącenia, którego istotę stanowi żądanie uwzględnienia materialnoprawnych zmian stanu zobowiązań między stronami, jaki nastąpił w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07, OSNC 2008/5/44).
Potrącenie nie jest zatem czynnością mieszczącą się w kategorii "dochodzenie roszczenia", o którym mowa w art. 263 p.u.n. Dochodzenie roszczenia oznacza bowiem poszukiwanie ochrony swojego prawa w celu umożliwienia jego realizacji zgodnie z treścią ciążącego na dłużniku obowiązku. Tymczasem zgodnie z regulacją zawartą w art. 499 k.c. potrącenie dokonuje się przez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie, powodując umorzenie obu wierzytelności.
W postępowaniu upadłościowym możliwość dokonania potrącenia nie została wyłączona. Ustawodawca dokonał jednie modyfikacji wymagań, jakie spełnić muszą potrącane wierzytelności (art. 93 p.u.n.) i wprowadził granicę czasową skorzystania z prawa potrącenia (art. 96 p.u.n., por. wyrok z dnia 10 marca 2011 r., V CSK 311/10). Przepisy te nie wymagają bynajmniej, aby potrącana wierzytelność była ujęta na liście wierzytelności. Takiego wymogu nie zawierają także inne przepisy prawa upadłościowego i naprawczego.
Podkreślić należy, że obecnie obowiązujący art. 263 p.u.n. w odróżnieniu od odpowiadającego mu art. 150 rozporządzenia Prezydenta RP z 1934 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512) nie zawiera zapisu nakładającego na wierzyciela obowiązku zgłoszenia do masy wierzytelności nadających się do potrącenia. Różnica ta nie ma jedynie charakteru kosmetycznego, a uwzględnia opisaną powyżej istotę potrącenia (szerzej zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 października 2012 r., I ACa 539/12, Lex 1238236).
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 10 listopada 2015 r., I ACa 463/15
Standard: 18529 (pełna treść orzeczenia)
Bazując na treści art. 263 p.u.n. oraz "celu" postępowania upadłościowego, wskazać trzeba, że potrącenie nie jest czynnością mieszczącą się w kategorii "dochodzenie roszczenia".
Dochodzenie roszczenia oznacza poszukiwanie ochrony swojego prawa w celu umożliwienia jego realizacji zgodnie z treścią ciążącego na dłużniku obowiązku. Tymczasem potrącenie jest instytucją prawa materialnego, która pozwala na samodzielne, paraegzekucyjne zaspokojenie wierzytelności w drodze jej umorzenia z wzajemną wierzytelnością dłużnika.
Skorzystanie z potrącenia przekłada się zwykle na procesowy zarzut potrącenia, którego istotę stanowi żądanie uwzględnienia materialnoprawnych zmian stanu zobowiązań między stronami, jaki nastąpił w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07, OSNC 2008/5/44).
Zgodnie z regulacją zawartą w art. 499 k.c. potrącenie dokonuje się przez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie.
Wyrok SN z dnia 10 marca 2011 r., V CSK 311/10
Standard: 18528 (pełna treść orzeczenia)