Skarga kasacyjna w sprawach z zakresu zarządu majątkiem wspólnym małżonków (art. 40 k.r.o.)

Sprawy z art. 40 KRO nie należą do spraw z zakresu zarządu związanego ze współwłasnością i użytkowaniem. Jednakże nie oznacza to, że w sprawach z art. 40 KRO od orzeczeń sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna.

Przepis art. 519[1] § 1 KPC wprowadza jako ogólna zasadę, że w sprawach z zakresu prawa rzeczowego przysługuje w postępowaniu nieprocesowym skarga kasacyjna. Od tej zasady przewidziano w art. 519[1] § 4 KPC trzy wyjątki. Należy zauważyć, że sprawami z zakresu prawa rzeczowego w rozumieniu art. 519[1]KPC są sprawy wymienione w Dziale III Księgi drugiej kodeksu postępowania cywilnego. Oprócz omawianych już spraw dotyczących zarządu związanego ze współwłasnością i użytkowaniem do spraw z zakresu prawa rzeczowego rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym należą sprawy o stwierdzenie zasiedzenia (art. 609-610), dotyczące przepadku rzeczy (art. 610[1] – 610[5]), zniesienia współwłasności (art. 617-625) o ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu (art. 626) i sprawy wieczystoksięgowe (art. 626[1] – 626[17]).

Wśród spraw z zakresu prawa rzeczowego nie ma wymienionych spraw z art. 40 KRO. Mogłoby to prowadzić do wniosku, że zgodnie z regułą wyrażoną w art. 13 § 1 KPC sprawy z art. 40 KRO powinny być rozpoznawane w procesie. Jednakże od początku obowiązywania kodeksu rodzinnego i opiekuńczego utrwaliła się jednolita praktyka, ze sprawy te rozpoznawane są w postępowaniu nieprocesowym. Nasuwa się pytanie dlaczego tak się stało. Otóż, sprawami z art. 40 KRO są sprawy dotyczące pozbawienia małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym jak również zastąpienia zezwoleniem sądu zgody współmałżonka na dokonanie czynności. W istocie są to sprawy małżeńskie, a nie z zakresu prawa rzeczowego. Sprawy małżeńskie należą do spraw z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli. Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że zgodnie z art. 5191 § 2 KPC w tego rodzaju sprawach skarga kasacyjna nie przysługuje. Niedopuszczalna skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 398[6] § 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC.

Postanowienie SN z dnia 20 maja 2009 r., I CZ 24/09

Standard: 18500 (pełna treść orzeczenia)