Zmiana formy realizacji pomocy społecznej

Zmiana formy prawnej realizacji zadań państwa z cywilnoprawnej (umowa) na publicznoprawną (decyzja) respektować powinna konsekwencje uprzedniego przyjęcia formy cywilnoprawnej, także w zakresie zakończenia stosunku prawnego (w tym m.in. wymóg wypowiedzenia umowy). Umowa, klasyczny instrument prawa cywilnego, jest w założeniu oparta na równości względem siebie, braku podległości jednej strony wobec drugiej. Wybór umowy jako instrumentu regulującego stosunki - w założeniu - związany jest ze współpracą kontraktową, brakiem arbitralnego działania jednej strony umowy względem drugiej. Mimo, że założenie to nie zawsze jest w praktyce realizowane, użycie umowy niesie ze sobą oczekiwania, iż obie strony wyrzekną się arbitralności we wzajemnych stosunkach. W takiej sytuacji więc jeżeli następuje zmiana form prawnych pomocy społecznej, wiążąca się z rezygnacją z umowy i w ogólności cywilnoprawnego mechanizmu, konieczne są stosowne przepisy intertemporalne, regulujące m.in. zakres czasowy i przedmiotowy trwałości istniejących stosunków prawnych. Tego typu minimalne wymagania wynikają z zawartej w art. 2 Konstytucji zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa. Następuje bowiem zmiana statusu prawnego strony świadczącej i beneficjenta świadczenia, a co za tym idzie i oczekiwania co do charakteru wzajemnych stosunków. Wskazana dyrektywa wiąże niezależnie od oczywistej specyfiki charakteru świadczeń społecznych państwa i zastosowanych form realizacji tych świadczeń.

Wyrok TK z dnia 26 lutego 2003 r., K 1/01, OTK-A 2003/2/15, Dz.U.2003/44/389

Standard: 2422 (pełna treść orzeczenia)