Obowiązek naprawienia szkody (art. 46 k.k.) w razie możliwości wyegzekwowania roszczenia z majątku oskarżonych członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h.
Klauzula antykumulacyjna (art. 415 k.p.k.) Obowiązek naprawienia szkody; nawiązka (art. 46 k.k.) Deliktowa odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki (art. 299 k.s.h.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Sąd II instanji przeanalizował dokładnie kwestię tzw. klauzuli antykumulacyjnej, dochodząc do odmiennego od Sądu I instancji wniosku, że orzeczenie Sądu Okręgowego w Gliwicach Wydziału X Gospodarczego w sprawie o sygn. akt: X GNc 16/17, z dnia 26 stycznia 2017 roku, zasądzające roszczenie od spółki S. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., w której oskarżeni byli członkami zarządu, na rzecz oskarżyciela posiłkowego M. M., nie uniemożliwia orzeczenia w przedmiotowym postępowaniu obowiązku solidarnego naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz tego oskarżyciela posiłkowego kwoty 491.122,24 zł. Sąd II Instancji słusznie uznał, że w przypadku obu rozstrzygnięć nie ma tożsamości podmiotowej wymaganej dla zakazu kumulacji – tytuł egzekucyjny uzyskany przez pokrzywdzonego przeciwko spółce z o.o. nie może stanowić podstawy egzekucji z majątku osobistego członka zarządu tej spółki, który jest sprawcą przestępstwa (wymagałoby to wystąpienia z powództwem z art. 299 k.s.h.).
Dla zabezpieczenia obawy ewentualnego bezpodstawnego wzbogacenia pokrzywdzonego Sąd odwoławczy zawarł w sentencji wyroku zastrzeżenie, że oskarżeni są odpowiedzialni za szkodę wraz ze spółką S. Sp. z o.o. z siedzibą w K., wobec której zasądzono tę należność prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 26 stycznia 2017 roku, sygn. X GNc 16/17 i zapłata przez którykolwiek podmiot zobowiązany zwalnia pozostałych do wysokości zapłaconej sumy. Skazany M. K. nie został więc narażony na ponoszenie podwójnej odpowiedzialności fiskalnej. Odmienna, jedynie polemiczna, ocena skarżącego w tym zakresie nie stanowi podstawy do podważenia prawomocnego wyroku.
Postanowienie SN z dnia 18 października 2022 r., IV KK 364/22
Standard: 73938 (pełna treść orzeczenia)
Nie sposób uznać, że orzeczenie sądu cywilnego zapadłe przeciwko spółce dotyczy roszczenia w istocie tożsamego z roszczeniem wobec sprawcy przestępstwa, będącego członkiem jej zarządu, o naprawienie szkody wynikłej z przestępstwa. Nawet w przypadku funkcjonalnego rozumienia wymogu tożsamości roszczeń na gruncie art. 415 § 1 zd. drugie k.p.k., trudno przyjąć, aby były to roszczenia tożsame podmiotowo. Nie dowodzi tego fakt, że wierzyciel może wstąpić na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. z roszczeniem wobec członka zarządu spółki. Widoczne jest to szczególnie wyraźnie, jeśli uwzględnić charakter odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h.
Odpowiedzialność ta ma charakter odszkodowawczy. Oznacza to, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w obliczu bezskuteczności egzekucji przeciwko tej spółce nie wstępuje w sytuację prawną spółki i nie odpowiada tak jak spółka. Ograniczając się ściśle do sytuacji, gdy członek zarządu popełni przestępstwo działając jako organ spółki (np. zawierając umowę kredytu w warunkach wyczerpujących znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k.), nie ponosi on odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. z tego tytułu, że wyrządził on tym swoim przestępczym działaniem szkodę. Członek zarządu ponosi odpowiedzialność z tego tytułu, że nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, co w konsekwencji doprowadziło wierzyciela do niemożności zaspokojenia się z majątku spółki. Źródłem odpowiedzialności członka zarządu nie jest popełnione uprzednio przestępstwo związane z działalnością spółki, lecz zaniechanie (najczęściej późniejsze) polegające na niezłożeniu w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Jest to o tyle istotne, że w art. 415 § 1 zd. drugie k.p.k. mowa jest o roszczeniu „wynikającym z popełnienia przestępstwa”. Zachodzi tu zatem jednoznaczna różnica w podstawie nie tylko prawnej, ale i faktycznej roszczeń.
Roszczenie wynikające z art. 299 § 1 k.s.h. w żadnej mierze nie może być uznane za wynikające z popełnienia przestępstwa, bowiem źródłem szkody jest zaniechanie członka zarządu spółki, a nie popełnione przez niego przestępstwo.
Uznanie, że nie jest dopuszczalne orzeczenie wobec oskarżonego – członka zarządu spółki obowiązku naprawienia szkody z uwagi na dysponowanie już przez pokrzywdzonego tytułem egzekucyjnym wydanym wobec spółki i ewentualną możliwość pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności na mocy art. 299 k.s.h., w żaden sposób nie służy realizacji celów leżących u podstaw unormowania art. 415 § 1 zd. drugie k.p.k. Nie można bowiem uznać, aby interesy pokrzywdzonego były w ten sposób już właściwie chronione, a jednocześnie zakaz ten nie chroni oskarżonego przed niebezpieczeństwem wdrożenia przeciwko niemu kolejnego postępowania i uzyskania nowego tytułu egzekucyjnego.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 marca 2022 r., II AKa 23/22
Standard: 73931 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 73935
Standard: 73939
Standard: 73933
Standard: 18410
Standard: 73937