Uprawnienie wierzyciela do odmowy przyjęcia świadczenia (art. 477 § 2 k.c.)

Art. 477 § 2 k.c. pozwala wierzycielowi w przewidzianych w nim okolicznościach nie przyjąć świadczenia od dłużnika będącego w zwłoce i zażądać naprawienia przez niego szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Według powszechnie przyjmowanego w piśmiennictwie poglądu, oparte na tym przepisie uprawnienie do odmowy przyjęcia świadczenia wierzyciel realizuje w drodze prawokształującego oświadczenia woli, zmieniającego pierwotny obowiązek świadczenia w obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania (nazywanie przez pełnomocnika powódki tego oświadczenia woli odstąpieniem od umowy jest nieścisłe). Wspomniane roszczenie odszkodowawcze powstaje więc dopiero z chwilą złożenia przez wierzyciela oświadczenia woli, o którym była mowa.

Clem regulacji zawartej w art. 477 § 2 KC jest zastąpienie, nie odpowiadającego już potrzebom wierzyciela, roszczenia o pierwotne świadczenie, lepiej chroniącym jego interesy, roszczeniem o naprawienie szkody spowodowanej niewykonaniem zobowiązania.

Po zmianie pierwotnego obowiązku świadczenia w obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, dochodzone przez wierzyciela odszkodowanie składa się jakby z dwóch części – jednej, obejmującej szkodę wynikłą z niezrealizowania pierwotnego świadczenia, i drugiej, obejmującej szkodę wynikłą ze zwłoki. Na tę drugą część zmiana przewidziana w art. 477 § 2 k.c. nie ma żadnego wpływu.

Jakkolwiek złożenie oświadczenia woli, które ma na względzie art. 477 § 2 k.c., nie jest pozostawione swobodnemu uznaniu wierzyciela, nie można wykluczyć sytuacji, w których wierzyciel składa to oświadczenie dopiero w jakiś czas po powstaniu przesłanek uzasadniających jego złożenie.

Wyrok SN z dnia 19 września 2000 r., IV CKN 92/00

Standard: 18389 (pełna treść orzeczenia)