Ostrożna analogia w postępowaniu wykonawczym do przepisów postępowania egzekucyjnego

Postępowanie o wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby ujmowane jako kategoria postępowania wykonawczego nie jest częścią postępowania egzekucyjnego. W doktrynie zgodnie przyjmuje się, że mimo wykonawczego charakteru stadium zmierzającego do odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, nie mają do niego zastosowania - ani wprost, ani odpowiednio - przepisy o postępowaniu egzekucyjnym lub klauzulowym. Pogląd ten motywowany jest tym, że obecnie wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby nie ma charakteru egzekucji, lecz - ze względów humanitarnych i aksjologicznych - przekazane zostało do realizacji bez działania organów egzekucyjnych. Założenie to ma potwierdzenie w systematyce przepisów kodeksu postępowania cywilnego; art. 598[6]-598[13] ulokowane zostały wśród przepisów o postępowaniu nieprocesowym, mającym charakter postępowania rozpoznawczego (jurysdykcyjnego).

Założenie o zamierzonym pozbawieniu postępowania o wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby charakteru postępowania egzekucyjnego, zasługujące na aprobatę, nie musi jednak prowadzić do wyłączenia - bez wyjątku - stosowania w postępowaniu według art. 598[6]-598[13] przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Chodzi, rzecz jasna, jedynie o stosowanie tych przepisów w drodze ostrożnej analogii, a więc do zagadnień, które nie zostały uregulowane w przepisach mających zastosowanie do postępowania o wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby. Uzasadnieniem dla takiej analogii jest to, że zarówno w postępowaniu o wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby, jak i w postępowaniu egzekucyjnym następuje przymusowa realizacja orzeczenia sądowego. Kontrargumentem w stosunku do tego stanowiska nie może być okoliczność, że jest ono obarczone ryzykiem polegającym na tym, że problematyczne może być wskazanie sytuacji, w których określona kwestia mogłaby być uznana za nieuregulowaną w przepisach postępowania nieprocesowego, mających zastosowanie do postępowania o wykonanie orzeczenia o odebraniu osoby (art. 598[6]-598[13] oraz art. 506-524 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 9 lutego 2007 r., III CZP 156/06

Standard: 18354 (pełna treść orzeczenia)