Oferta dalszego zatrudnienia odwołanej pracownicy w ciąży lub pracownika w wieku przedemerytalnym (art. 72 § 2 i 3 k.p.)

W odniesieniu do pracownika, któremu brakuje nie więcej niż dwa lata do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 72 § 3 w związku z § 2 KP nakłada na organ odwołujący obowiązek zapewnienia innej pracy, odpowiedniej ze wzglądu na jego kwalifikacje zawodowe, przy zagwarantowaniu pracownikowi w okresie wypowiedzenia prawa do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Owa inna praca powinna zapewniać należyte wykorzystanie kwalifikacji pracownika, a więc uwzględniać jego profil wykształcenia, doświadczenie zawodowe, dodatkowo nabytą wiedzę specjalistyczną (wyrok SN z dnia 24 września 2004 r., II PK 28/04).

Propozycja dalszego zatrudnienia, złożona w trybie przytoczonych unormowań, w sensie prawnym stanowi ofertę, która w myśl art. 66 KC w związku z art. 300 KP przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta w sposób i w terminie przewidzianym. W razie niewyrażenia przez odwołanego zgody na podjęcie innej pracy, stosunek zatrudnienia ulega rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie nowych warunków. Ocena prawidłowości rozwiązania stosunku pracy z powołania z pracownikiem w wieku przedemerytalnym musi być zawsze dokonywana w kontekście spełnienia wymagania określonego w art. 72 § 3 w związku z § 2 KP.

W tej materii godzi się zauważyć, że art. 72 § 2 KP łączy obowiązek złożenia propozycji innej pracy z organem odwołującym. Należy jednak pamiętać, iż organ dokonujący powołania i odwołania ze stanowiska często usytuowany jest poza pracodawcą, którym dla pracownika zatrudnionego na podstawie powołania jest - w myśl art. 3 KP - jednostka organizacyjna zatrudniająca go, nawet jeżeli nie posiada ona osobowości prawnej. W doktrynie prawa wyrażany jest pogląd, w świetle którego jeżeli organem odwołującym jest organ pracodawcy, u którego osoba odwołana jest zatrudniona, propozycja innej pracy jest ofertą nawiązania nowego stosunku pracy na innym stanowisku u tego samego pracodawcy. Natomiast organ niebędący organem pracodawcy nie może złożyć skutecznej oferty zatrudnienia kobiety ciężarnej czy pracownika w wieku przedemerytalnym u tego pracodawcy.

Propozycje zewnętrznego organu złożone wobec odwołanego pracownika nie są bowiem wiążące dla samego pracodawcy. Nawiązanie stosunku pracy wymaga zawsze zgodnego oświadczenia woli stron. Zapewnienie innej pracy w tym przypadku może polegać jedynie na złożeniu osobie odwołanej oferty zatrudnienia na stanowisku, którym organ odwołujący dysponuje. Faktem jest, że nawiązanie z wymienionymi pracownikami - po ustaniu stosunku pracy z powołania - nowego stosunku pracy na podstawie umowy o pracę nie może nastąpić bez wiedzy i woli potencjalnego pracodawcy, skoro to on będzie stroną owego stosunku.

Art. 72 § 2 i 3 KP nie różnicuje  sytuacji prawnej pracowników odwołanych, wymienionych w hipotezie zawartej w tym przepisie normy, z uwagi na to, czy organem odwołującym jest organ pracodawcy czy podmiot zewnętrzny. W kontekście uregulowań art. 68 i następnych Kodeksu pracy okoliczność, jaką jest usytuowanie tegoż organu wobec pracodawcy, nie ma zresztą żadnego znaczenia dla określenia stron stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania.

Niezależnie od tego, czy powołania i odwołania dokonuje organ wewnętrzny czy zewnętrzny wobec podmiotu zatrudniającego pracownika, nie on jest pracodawcą w stosunku pracy z powołania i nie do niego kierowane są roszczenia odwołanego pracownika z tytułu rozwiązania stosunku pracy. W tej roli zawsze występuje jednostka organizacyjna spełniająca kryteria kwalifikacyjne uznania jej za pracodawcę zgodnie z definicją tego pojęcia zawartą w art. 3 KP. Kontynuacja zatrudnienia powinna zatem nastąpić u dotychczasowego pracodawcy, będącego stroną rozwiązanego stosunku pracy z powołania.

Godzi się nadmienić, że często organ powołujący i odwołujący w ogóle nie posiada statusu pracodawcy w rozumieniu art. 3 KP, gdyż nie jest jednostką organizacyjną zatrudniającą kogokolwiek w swoim imieniu i na swoją rzecz. W takich przypadkach nie mógłby on zaproponować odwołanemu pracownikowi żadnych warunków dalszego zatrudnienia, co pozbawiałoby tę grypę pracowników ochrony gwarantowanej w cytowanych przepisach, i tak przecież ograniczonej w stosunku do tej, jaką omawianej kategorii osób zapewniają unormowania art. 39 KP i art. 177 KP.

Prawidłowa wykładnia art. 72 § 2 i 3 KP prowadzi do wniosku, iż dalsze zatrudnienie odwołanej pracownicy w ciąży lub pracownika w wieku przedemerytalnym kontynuowane jest u dotychczasowego pracodawcy lecz na nowej podstawie prawnej (umowie o pracę), a oferta innej pracy, do której złożenia zobowiązany jest organ odwołujący, powinna zostać uzgodniona z tymże pracodawcą, jeśli organem odwołującym jest podmiot zewnętrzny względem niego. Propozycja nowej pracy nie musi być złożona jednocześnie z odwołaniem. Jej późniejsze złożenie, choć nie jest wadą aktu odwołania, rzutuje jednak na bieg okresu wypowiedzenia stosunku pracy. Oferta powinna być przy tym konkretna i zrozumiała dla adresata tak, aby zdawał on sobie sprawę z jej znaczenia i mógł prawidłowo na nią odpowiedzieć.

Wyrok SN z dnia 18 maja 2010 r., I PK 15/10

Standard: 18122 (pełna treść orzeczenia)