Powołanie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

KRRiT ma charakter organu konstytucyjnego. Według art. 213 Konstytucji Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Konsekwencją tej wysokiej pozycji są zasady powoływania członków Rady. Według art. 214 Konstytucji członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani przez Sejm, Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej. Zasada ta została powtórzona w art. 7 ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. 2004 Nr 253, poz. 2531), wydanej na podstawie upoważnienia konstytucyjnego. Ustawa precyzuje, że w skład Krajowej Rady wchodzi 5 członków powoływanych: 2 przez Sejm, 1 przez Senat i 2 przez Prezydenta. Ten złożony sposób powoływania ma na celu zapewnienie bezstronności Krajowej Rady i zapobiegać uzależnieniu od jednej tylko władzy publicznej.

Mając na uwadze sposób działania Sejmu (Senatu), określony w Regulaminie Sejmu (Senatu) trzeba zwrócić uwagę, że w istocie powołanie przez Sejm (Senat) oznacza dokonanie przez ten organ (y) wyboru członków Rady spośród zgłoszonych kandydatów, co następuje zwykłą większością głosów (szczegółowo na ten temat por. J. Sobczak, Radiofonia i telewizja. Komentarz, Zakamycze 2001, komentarz do art. 7). Powołanie przez Sejm (Senat) członków Krajowej Rady oznacza w tym przypadku powierzenie stanowiska (funkcji) i różni się zasadniczo od powołania w rozumieniu art. 68 KP Przyjmuje się powszechnie, zarówno w judykaturze jak i w nauce prawa pracy, że powołanie, o którym mowa w art. 68 KP jest aktem o podwójnym charakterze, który: 1) powierza danej osobie określoną funkcję, prowadząc do nawiązania między ta osobą a organem powołującym stosunku zależności (zależności służbowej) oraz 2) nawiązuje stosunek pracy między osobą powołaną a jednostka organizacyjną, w której ma ona objąć stanowisko (według niektórych ujęć powołanie ma charakter aktu administracyjnego o takim podwójnym skutku). Mając na uwadze pozycję Krajowej Rady trudno przyjmować, aby następstwem powołania było powstanie tego rodzaju zależności służbowej.

Powołanie na stanowisko jako sposób zawiązania stosunku pracy w rozumieniu Kodeksu pracy nie może być analizowane z pominięciem odwołania ze stanowiska, które w myśl art. 70 KP może nastąpić w każdym czasie- niezwłocznie lub w określonym terminie - przez organ, który dokonał powołania. Ustawa o radiofonii i telewizji zawiera katalog przypadków, w których wyłącznie może nastąpić odwołanie członka Krajowej Rady (zrzeczenie się swej funkcji, choroba trwale uniemożliwiająca sprawowanie funkcji, skazanie prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej, złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu, naruszenie przepisów ustawy, stwierdzone orzeczeniem Trybunału Stanu).

W judykaturze podkreśla się, że rodzaj i zakres podporządkowania pracownika w stosunku pracy może być różny w zależności od pełnionej funkcji -stanowiska (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2006 r., I PK 146/05, GSP- Prz. Orz 2009, z. 1, s. 127 z glosą A. Musiała; postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2007 r., III UK 70/07,OSNP 2008, z. 23-24, poz. 366). Ustawowe pojęcie podporządkowania nie może jednak być rozciągane tak szeroko, że zostanie ono pozbawione znaczenia jako jedna z podstawowych cech pracowniczego stosunku pracy. Dla podporządkowania pracowniczego jest charakterystyczne to, że może ono być egzekwowane (w odróżnieniu od podporządkowania występującego w cywilnoprawnych stosunkach świadczenia usług) poprzez stosowanie środków przymuszających w postaci kar porządkowych (kar dyscyplinarnych). Tak rozumiane podporządkowanie byłoby nie do pogodzenia z pozycją członków Krajowej Rady Radia i Telewizji. Wymienione w skardze kasacyjnej przykłady „podporządkowania” ustaliła Krajowa Rada jako zasady jej działania. Podporządkowanie, o którym mowa w art. 22 KP zakłada istnienie podmiotu, względem którego ono występuje. Nie jest nim Biuro Krajowej Rady, będące jej organem pomocniczym, z kolei trudno byłoby przyjąć, że są nimi, w zależności od tego kto dokonał powołania, Sejm, Senat czy Prezydent RP.

Pobieranie wynagrodzenia przez członków Krajowej Rady nie może przesądzać o charakterze prawnym zatrudnienia. Ustawa z 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe przewiduje wynagrodzenia dla różnych kategorii osób, pośród których znajdują się (art. 2 ustawy) osoby niewątpliwie pozostające w stosunku pracy (stosunku służbowym), jak np. Główny Inspektor Pracy, jak i dla osób, których status trudno kwalifikować jako pracowniczy, np. Prezydent RP, Marszałek Senatu.

Nie ma również charakteru czynnika przesądzającego o statusie pracowniczym okoliczność, że stosownie do art. 8 ustawy o radiofonii i telewizji pracodawca, zatrudniający członka Krajowej Rady, udzieli mu, na jego wniosek, urlopu bezpłatnego na czas sprawowania funkcji i że okres tego urlopu wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy. Podobnie należy ocenić okoliczność, że za powoda opłacane były składki na ubezpieczenie społeczne. Z faktu opłacania składek nie wynika istnienie stosunku pracy, ponieważ obowiązujące przepisy takiej zależności nie przewidują.

Wyrok SN z dnia 6 maja 2009 r., II PK 95/09

Standard: 18111 (pełna treść orzeczenia)