Emerytura specjalna

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ratio legis instytucji "emerytury specjalnej" (znanej także poprzedniemu stanowi prawnemu) nie budzi istotnych wątpliwości natury konstytucyjnej. Chodzi bowiem o uhonorowanie i zapewnienie godziwych warunków bytowych osobom, które mają wybitne indywidualne, także w znaczeniu "niepowtarzalne", zasługi i osiągnięcia w określonej dziedzinie aktywności. Z uwagi na różnorodność, wyjątkowość, a często nieporównywalność tego typu zasług użycie przez ustawodawcę zwrotu niedookreślonego "w szczególnie uzasadnionych przypadkach" jest w pełni uzasadnione. Nie może być ono traktowane jako naruszenie zasad prawidłowej legislacji. W ocenie nauki prawa "nieostrość nazw (jako szczególny przejaw ich niedookreśloności) nie jest traktowana w tekście prawnym jako wada. Wręcz przeciwnie - może być z powodzeniem stosowana jako świadomie przyjęty środek uelastycznienia tekstu przez stworzenie swoistego luzu decyzyjnego" (S. Wronkowska, M. Zieliński, Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004, s. 280). Tym samym nieostrość nie jest zawsze - jak zdaje się sugerować sąd pytający - czymś złym, wymagającym bezwzględnie likwidacji. Ograniczenie nieostrości powinno być zgodne z zamiarem prawodawcy. Świadczenia, o których mowa, ze swej istoty - jak słusznie zauważa Prokurator Generalny - mają charakter wyjątkowy. Z tej przyczyny brak sprecyzowania w omawianym przepisie warunków ich uzyskania nie może być uznany za wadę legislacyjną.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, swoboda Prezesa Rady Ministrów przy wydawaniu decyzji nie oznacza dowolności. Jak bowiem stanowi art. 82 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej - w terminie do 31 stycznia każdego roku kalendarzowego - informację o przyznanych w tym trybie, w roku poprzedzającym, emeryturach i rentach, co stwarza warunki dla poddania tego typu decyzji kontroli sejmowej. Kwestią praktyki i stosowania prawa jest, czy tego typu kontrola wykonywana jest w sposób efektywny i skuteczny. Uznaniowy charakter decyzji Prezesa Rady Ministrów nie wyklucza również jej sądowej kontroli. Prezes Rady Ministrów podejmujący decyzję administracyjną w sprawie świadczenia specjalnego związany jest regułami postępowania administracyjnego, określającymi jego obowiązki w zakresie prowadzenia postępowania i orzekania (por. wyrok WSA w Warszawie z 6 czerwca 2005 r., sygn. akt II SA/Wa/144/05, Lex 171714).

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, wyjątkowy charakter świadczenia, o którym mowa w art. 82 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, powoduje, że jego podmiotów nie można zaliczyć do tej samej grupy co podmioty, których uprawnienia do emerytury lub renty wynikają wprost z systemu ubezpieczeń społecznych.

Wyrok TK z dnia 17 października 2006 r., P 38/05, OTK-A 2006/9/123, Dz.U.2006/193/1429

Standard: 2329 (pełna treść orzeczenia)