Powództwo o wyłączenie mienia z masy upadłości (art. 74 p.u.)

Pozbawienie syndyka masy upadłości legitymacji w postępowaniu sądowym toczącym się na podstawie art. 74 p.u.n. jest niedopuszczalne.

Powództwo o wyłączenie z masy upadłości ma charakter incydentalny i terminowy, bowiem z natury rzeczy można go dochodzić dopóki dany przedmiot (prawo) jest jej składnikiem.

Zgodzić się należy z poglądami tych przedstawicieli nauk prawnych, którzy z uwagi na zbliżony przedmiot ochrony prawnej wskazują na jego znaczące podobieństwo do powództwa o zwolnienie z egzekucji (art. 841 k.p.c.). Oba powództwa zmierzają do wydania rozstrzygnięcia o charakterze konstytutywnym, w istocie tożsamego ze skutkiem jaki następuje w wyniku zbycia spornej rzeczy (prawa) osobie trzeciej. Konsekwencją wyjścia danego składnika majątkowego z masy upadłości, także czynnością zbycia przez syndyka, jest odpadnięcie materialno-prawnej przesłanki dotychczasowego roszczenia i jego przekształcenie przedmiotowe. Ustawa przewiduje w takim wypadku roszczenie zastępcze dotyczące wydania świadczenia uzyskanego za zbyte mienie oraz ewentualne roszczenie odszkodowawcze, przy rozpoznawaniu których przesłankowo rozstrzyga się o wcześniejszym istnieniu podstaw wyłączenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 707/12).

Następstwo prawne (i odpowiednio procesowe) nabywcy aktualizowałoby się wówczas wyłącznie w odniesieniu do niespełnionego dotąd świadczenia wzajemnego (art. 74 ust. 3 p.u.n.). Taki reżim prawny także wyklucza podstawienie procesowe w procesie o wyłączenie z masy upadłości rzeczy (prawa) po ich zbyciu.

Postanowienie SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 461/14

Standard: 48121 (pełna treść orzeczenia)

Według art. 74 ust. 3 w związku z art. 73 ust. 1 p.u.n. we wniosku o wyłączenie z masy upadłości należy podać wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody, chyba że ich powołanie było niemożliwe. W razie oddalenia takiego wniosku, wnioskodawca może w drodze powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości. W pozwie można powołać tylko takie twierdzenia, zarzuty lub dowody, których nie można było powołać we wniosku. Z powołanych przepisów wynika, że prekluzją dowodową są objęte wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody, które można było powołać we wniosku. Jeżeli więc wnioskodawca znał je w chwili wystąpienia z wnioskiem, jest obowiązany do ich podania, nawet gdy potrzeba ich powołania wyłoni się później.

W okolicznościach niniejszej sprawy powód dopiero w pozwie przytoczył wiele nowych twierdzeń i zarzutów dotyczących związku umów przewłaszczenia z umową kredytową i umową powierniczą oraz podniósł zarzut braku wiadomości o podstawach upadłości w chwili dokonywania zabezpieczenia. We wniosku o wyłączenie rzeczy z masy upadłości, znajdującym uzasadnienie w umowach przewłaszczenia tych rzeczy na zabezpieczenie, które zostały zawarte w okresie krótszym niż dwa miesiące od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, należało zatem podać wszystkie twierdzenia i zarzuty świadczące o tym, że umowy te nie są objęte sankcją bezskuteczności przewidzianą w art. 127 ust. 3 p.u.n. Sądy orzekające w sprawie miały zatem podstawy do nieuwzględnienia tych twierdzeń i zarzutów, biorąc pod uwagę szczególną konstrukcję prekluzji dowodowej zawartej w art. 74 ust. 3 p.u.n. Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 9 października 2009 r. wydanych w sprawach IV CSK 145/09, IV CSK 155/09 i IV CSK 169/09.

Wyrok SN z dnia 4 lutego 2010 r., IV CSK 328/08

Standard: 17995