Zasada wzajemność składki i prawa do świadczenia

W orzecznictwie Trybunału podkreśla się, że ubezpieczenia społeczne oparte są na zasadach solidarności ubezpieczonych, wzajemności oraz samofinansowania się (wyrok TK z 17 lipca 2013 r., sygn. K 7/12, OTK ZU nr 6/A/2013, poz. 76; por. też w doktrynie T. Zieliński, Ubezpieczenia społeczne pracowników. Zarys systemu prawnego - część ogólna, Warszawa 1994, s. 128 i nast. oraz I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2013, s. 50-51, która wskazuje ponadto na cechę charakterystyczną ubezpieczenia społecznego, jaką jest jego przymus). Istotną z punktu widzenia rozpatrywanej sprawy jest zasada wzajemności ubezpieczeń. Oznacza ona istnienie zależności między prawem do świadczenia a składką na ubezpieczenie, co podkreślane było już wielokrotnie w orzecznictwie Trybunału (por. wyrok TK z 25 czerwca 2013 r., sygn. P 11/12 i tam wskazane orzeczenia). Jak wskazano zwięźle w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2013 r., sygn. K 7/12: "składki opłaca się zatem po to, aby otrzymać (albo też zapewnić najbliższym członkom rodziny) prawo do określonego świadczenia z ubezpieczeń społecznych". Przykładem realizacji zasady wzajemności ubezpieczeń są liczne przepisy ustawodawstwa zwykłego uzależniające nabycie określonego prawa (w tym prawa do zasiłku chorobowego) od uiszczania składki na ubezpieczenie społeczne.

Wyrok TK z dnia 31 lipca 2014 r., SK 28/13, OTK-A 2014/7/81, Dz.U.2014/1061

Standard: 2257 (pełna treść orzeczenia)

Świadczenia emerytalne przysługują za składkę ubezpieczeniową wnoszoną do systemu, jednak suma wpłaconych składek nie decyduje ostatecznie o wysokości. Jako że formuła obliczania świadczeń wyraża podstawowe zasady systemu ubezpieczeń, a w szczególności zasadę solidaryzmu społecznego, oznacza to, że wypłacane świadczenia muszą pozostawać w pewnej proporcji do wysokości zarobku, jakim ubezpieczony dysponował przed przejściem na emeryturę, ale muszą też zaspakajać podstawowe potrzeby ubezpieczonego (por. wyrok o sygn. P 47/07).

Wyrok TK z dnia 11 lipca 2013 r., SK 16/12, OTK-A 2013/6/75, Dz.U.2013/858

Standard: 2262 (pełna treść orzeczenia)