Prawo do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie (art. 183 § 1 k.p.k.)

Instytucja zawarta w art. 183 k.p.k. ma na celu ochronę interesów świadków. W związku z tym jedynie świadkowie, których na przykład sąd nie pouczył o przysługującym im prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytania i którzy z prawa tego ze szkodą dla siebie nie skorzystali, mogą wskazywać naruszenie tego przepisu. Oskarżony natomiast nie ma takiego prawa. (vide wyrok SN z dnia 6 kwietnia 1977 roku, sygn. II KR 38/77).

Świadek nie jest zobligowany do uzasadnienia swojego stanowiska, jak również uargumentowania, z jakiego powodu odmawia składania zeznań (vide wyrok SN z dnia 28 stycznia 1975 r., IV KR 313/74).

Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2021 r., IV KK 216/21

Standard: 61860 (pełna treść orzeczenia)

Art. 183 § 1 k.p.k. w ogóle – w kształcie wskazanym – nie może stanowić podstawy kasacyjnej. Przepis ten rzeczywiście gwarantuje świadkowi prawo do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Taki charakter tego przepisu sprawia, że tylko świadek, którego sąd nie pouczył o przysługującym mu prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytanie i który z tego prawa ze szkodą dla siebie nie skorzystał, może się powoływać na naruszenie tego przepisu. Sam oskarżony (skazany) takiego już uprawnienia nie posiada.

Postanowienie SN z dnia 17 września 2014 r., V KK 204/14

Standard: 77285 (pełna treść orzeczenia)