Błąd w sztuce a powikłania pozabiegowe

Uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, stanowiące powikłanie (następstwo powikłania) związane z podjętym leczeniem, nie mogą być co do zasady postrzegane jako następstwo nieudzielenia należytej informacji o tym powikłaniu. O zależności przyczynowej między nimi można by mówić tylko wtedy, gdyby istniały wystarczające podstawy do przyjęcia, że w razie udzielenia należytej informacji pacjent odmówiłby zgody na świadczenie (zob. wyroki SN: z 19 czerwca 2019 r., II CSK 279/18; z 5 lipca 2018 r., I CSK 550/17).

Wyrok SN z dnia 20 lutego 2024 r., II CSKP 1271/22

Standard: 83526 (pełna treść orzeczenia)

Uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia stanowiące powikłanie (następstwo powikłania) związane z podjętym leczeniem nie mogą być co do zasady postrzegane jako następstwo nieudzielenia należytej informacji o tym powikłaniu. O zależności przyczynowej między nimi można by mówić tylko wtedy, gdyby istniały wystarczające podstawy do przyjęcia, że w razie udzielenia należytej informacji pacjent odmówiłby zgody na świadczenie (por. wyrok SN z dnia 5 lipca 2018 r., I CSK 550/17).

Zważywszy brak kontrowersji co do zasadności samego zabiegu operacyjnego, rzadkość powikłania w postaci obustronnego uszkodzenia nerwów krtaniowych wstecznych oraz brak twierdzeń samej powódki w tym zakresie, in casu nie ma podstaw do przyjęcia, że poinformowana o ryzyku tego powikłania, powódka odmówiłaby zgody na operację. Uzasadnia to stwierdzenie, że udzielenie jej informacji w żaden sposób nie wpłynęłoby na bieg zdarzeń, a tym samym nie ma podstaw do obciążenia Szpitala odpowiedzialnością za doznany uszczerbek na zdrowiu (por. wyroki SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 2/07 i z dnia 5 lipca 2018 r., I CSK 550/17).

Gwarancje związane z ochroną praw pacjenta, polegające na możliwości żądania zadośćuczynienia (art. 4 ust. 1 u.p.p.), są w takich sytuacjach wystarczające i nie ma potrzeby wyłączania - z naruszeniem ogólnych zasad dotyczących prawnie relewantnej przyczynowości - możliwości powołania się przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych na tego rodzaju "legalne zachowanie alternatywne".

W związku z tym Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że powodowi przysługuje jedynie zadośćuczynienie za krzywdę związaną z naruszeniem jego prawa do informacji i chronionej przez nie autonomii decyzyjnej. 

Wyrok SN z dnia 18 czerwca 2019 r., II CSK 279/18

Standard: 45159 (pełna treść orzeczenia)

Nie ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia odpowiedzialności Szpitala za błąd medyczny, gdyż operacja i znieczulenie zostały - same przez się - przeprowadzone prawidłowo. W tym kontekście stwierdzenie, że niedowład jest skutkiem znieczulenia (choćby tylko w części) nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, ponieważ stanowi on jedynie powikłanie będące konsekwencją ziszczenia się ryzyka operacyjnego, a nie błędu medycznego, który mógłby dopiero pociągać za sobą odpowiedzialność odszkodowawczą.

Uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia stanowiące powikłanie (następstwo powikłania) związane z podjętym leczeniem – in casu niedowład nogi - nie mogą być co do zasady postrzegane jako następstwo nieudzielenia należytej informacji o tym powikłaniu. O zależności przyczynowej między nimi można by mówić tylko wtedy, gdyby istniały wystarczające podstawy do przyjęcia, że w razie udzielenia należytej informacji pacjent odmówiłby zgody na świadczenie (in casu znieczulenie). W tym duchu należy odczytywać przywoływany przez powoda wyrok z dnia 20 maja 2016 r., II CSK 654/15, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że wobec nieudzielenia pacjentowi „należycie objaśnionej informacji” jego zgoda na przeprowadzenie zabiegu operacyjnego była nieskuteczna, działanie podjęte przez lekarzy stanowiło delikt, i że w tej sytuacji szpital odpowiada za negatywne skutki tego zabiegu, mimo iż w samych działaniach leczniczych nie można dopatrzyć się błędu medycznego. W  okolicznościach sprawy rozstrzyganej przez Sąd Najwyższy decyzja o przeprowadzeniu operacji była szczególnie „kontrowersyjna”, ponieważ konsultujący pacjenta, „uznany specjalista” stwierdził, iż zabieg operacyjny nie wpłynie pozytywnie na zdrowie pacjenta, co znalazło potwierdzenie w przedstawianych przez biegłych danych statystycznych, z których wynikało, iż powodzenie tego typu operacji przynosi poprawę stanu zdrowia pacjenta (w zależności od źródeł badań) w od 20 do 55% przypadków, a pogorszenie w 25%. Mogło to uzasadniać przypuszczenie, że gdyby pacjent został prawidłowo pouczony o powyższych okolicznościach, nie wyraziłby zgody na operację.

Powyższe okoliczności nie wystąpiły w niniejszej sprawie, w której jedyną przyczynę odpowiedzialności Szpitala ma stanowić nienależyte poinformowanie pacjenta o metodach znieczulenia i związanego z nimi ryzyka. Trzeba mieć na względzie, że zgodnie z ustaleniami z punktu widzenia medycznego operacja była konieczna i pacjent wyraził na nią świadomie zgodę. Bez znieczulenia wykonanie operacji było zaś niemożliwe, a wybrana przez lekarza metoda znieczulenia była dla pacjenta najbardziej bezpieczna. W tej sytuacji hipoteza, że w razie uzyskania należytej informacji powód zrezygnowałby z operacji albo wybrał inny sposób znieczulenia, jawi się jako zbyt mało prawdopodobna. Uzasadnia to stwierdzenie, że udzielenie mu informacji w żaden sposób nie wpłynęłoby na bieg zdarzeń, a tym samym nie ma podstaw do obciążenia Szpitala odpowiedzialnością za niedowład nogi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 2/07

Wyrok SN z dnia 5 lipca 2018 r., I CSK 550/17

Standard: 83528 (pełna treść orzeczenia)