Odmowa wykonania zabiegu operacyjnego, którego celowość stwierdzono

Zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza, lekarz wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby może nie podjąć lub odstąpić od leczenia (w tym także wykonania zabiegu operacyjnego), jedynie gdy istnieją po temu poważne powody, a nie zachodzi przypadek nie cierpiący zwłoki. Musi jednak uzyskać na to zgodę swojego przełożonego i ma obowiązek uzasadnić i odnotować swoją decyzję w dokumentacji medycznej. Ma również obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej.

Odmowa lekarza wykonania w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej zabiegu operacyjnego, którego celowość stwierdzono, nie może być dowolną decyzją tego lekarza, a wymaga istnienia poważnych powodów stwierdzonych stosownymi konsultacjami oraz szczegółowego uzasadnienia w dokumentacji medycznej.

Sądy obu instancji przyjęły celowość przeprowadzenia u powoda zabiegu operacyjnego ścięgna lewego kciuka, co oznacza, że dla rozstrzygnięcia roszczenia odszkodowawczego powoda opartego na przepisie art. 417 k.c. konieczne było ustalenie, czy lekarze strony pozwanej odmawiając wykonania zabiegu zachowali wskazane wyżej wymogi, a jeśli nie, to czy odmowa wykonania zabiegu wyrządziła powodowi szkodę. W tym zakresie Sądy poczyniły ustalenia niewystarczające do rozstrzygnięcia sprawy. Przede wszystkim brak w ogóle dokumentacji lekarskiej powoda z jego pobytu w szpitalu, w czasie którego odmówiono mu wykonania zabiegu operacyjnego. Nie wiadomo zatem, czy odnotowano ten fakt w dokumentacji oraz jak go uzasadniono. Z zeznań przesłuchanych lekarzy nie wynika jasno przyczyna odmowy wykonania zabiegu: czy było nią uznanie, że pacjent przyzwyczaił się do kalectwa i zabieg nie jest celowy, czy też przyczyną odmowy była "utrata zaufania" do powoda, co do możliwości jego prawidłowej współpracy pooperacyjnej z lekarzami. Ta druga przyczyna nie została jednak dostatecznie ani ustalona, ani oceniona, a bez wątpienia konieczne było wyjaśnienie, na jakiej podstawie lekarze uznali, że powód nie rokuje prawidłowej współpracy pooperacyjnej oraz czy niemożliwe było zapewnienie takiej współpracy przy pomocy wyspecjalizowanych służb medycznych. Zabiegom operacyjnym podlegają bowiem także osoby o nie w pełni prawidłowej osobowości, których współpraca w zakresie rehabilitacji może nie być wystarczająca, co jednak z reguły nie staje się przyczyną odmowy wykonania zabiegu, jeśli jest on konieczny. Osoby takie, jeżeli jest to możliwe, poddaje się rehabilitacji przy pomocy odpowiednio wykwalifikowanych służb medycznych, a zatem sama nieprawidłowa osobowość pacjenta i zakładana możliwość braku jego współdziałania pooperacyjnego z reguły nie uzasadnia odmowy wykonania koniecznego zabiegu, o ile nie zachodzą ku temu inne jeszcze ważne powody.

W razie odmowy wykonania zabiegu leczniczego szkodę pacjenta stanowi nie tylko pogorszenie jego stanu zdrowia, lecz również utrzymywanie się rozstroju zdrowia, jeśli w wyniku zabiegu mógł on zostać wyeliminowany. Nie można zatem odmówić słuszności kasacyjnemu zarzutowi naruszenia także art. 361 k.c. przez pominięcie związku przyczynowego zachodzącego między odmową wykonania operacji a tak rozumianą szkodą powoda.

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2002 r., I CKN 1386/00

Standard: 17727