Pojęcie „wydanie wyroku” (sporządzenie wyroku)

Warunkiem istnienia w obrocie prawnym wyroku jako dokumentu procesowego jest sporządzenie go na piśmie, a następnie publiczne ogłoszenie.

W przepisach Kodeksu postępowania karnego wskazano, jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby wyrok został wydany. Przepisy te zamieszczono w Rozdziale 47 zatytułowanym „Wyrokowanie”, a nadto, jak wskazuje art. 408 in fine k.p.k., także w Rozdziale 12 zatytułowanym „Narada i głosowanie”.

Na ich podstawie można wyróżnić następujące warunki wydania wyroku:

1. narada;
2. głosowanie;
3. sporządzenie wyroku na piśmie;
4. podpisanie wyroku;
5. ogłoszenie wyroku.

Nadto na proces wyrokowania składają się jeszcze: podanie ustnie najważniejszych powodów wyroku oraz pouczenie o prawie, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.

Zastrzec trzeba, że narada i głosowanie w znaczeniu nadanym w przepisach Rozdziału 12 Kodeksu postępowania karnego, ma miejsce w składach kolegialnych sądu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że każda z tych części składowych ma charakter samodzielny i odgrywa istotną, a przy tym autonomiczną rolę w procesie wyrokowania i nie może zostać pominięta (por. wyrok SN z dnia 21 stycznia 2004 r., II KK 168/03).

W doktrynie wskazuje się, że użyty w tym przepisie zwrot „sporządzenie wyroku” oznacza dyspozytywną jego część (zwaną też sentencją) podpisaną przez wszystkich członków składu orzekającego. Natomiast określenie „sąd sporządza wyrok” należy rozumieć w sensie dokonywania czynności procesowej z udziałem składu orzekającego, choć technicznie napisanie treści wyroku następuje przez sędziego lub protokolanta pod dyktando sędziego. Podkreślić przy tym należy, że art. 412 k.p.k. wymaga, aby wyrok został sporządzony na piśmie. Ten warunek ma charakter gwarancyjny, gdyż nie tylko umożliwia przeprowadzenie kontroli instancyjnej wydanego orzeczenia, ale także wzmacnia bezpieczeństwo prawne i zaufanie do organów państwa.

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że sporządzenie wyroku jest de facto przygotowaniem jego projektu, który staje się wyrokiem dopiero z chwilą jego ogłoszenia, po uprzednim podpisaniu przez wszystkich członków składu orzekającego. Wskazuje się także na doniosłe znaczenie ogłoszenia wyroku, gdyż dokonanie tej czynności stanowi moment kreujący wyrok. Dlatego też w przypadku nieogłoszenia wyroku nie można przyjąć jego istnienia w znaczeniu prawnym (por. postanowienie SN z dnia 12 grudnia 1961 r., II K 719/61, wyrok SN z dnia 4 października 2007 r., V KK 269/07).

Ogłoszenie wyroku wywołuje także i ten skutek procesowy, że po jego nastąpieniu nie można wznowić przewodu sądowego (arg. ex art. 409 in princ. k.p.k.). Wymóg publicznego ogłoszenia wyroku stanowi też normę konstytucyjną (art. 45 ust. 2 zd. drugie Konstytucji RP). Ogłoszenie wyroku ma charakter ustny (art. 100 § 1 k.p.k.).

W doktrynie wskazuje się, że pojęcie „ogłoszenia” wyroku należy rozumieć jako wypowiedzenie przez przewodniczącego składu orzekającego co najmniej sentencji wyroku.

Wykładnia językowa i systemowa przepisów art. 412, art. 418 in princ. k.p.k. i art. 439 § 1 pkt 6 in fine k.p.k. wyraźnie zatem wskazuje, że warunkiem istnienia w obrocie prawnym wyroku jako dokumentu procesowego jest sporządzenie go na piśmie, a następnie publiczne ogłoszenie.

Zgodnie z art. 412 k.p.k. po ukończeniu narady sąd niezwłocznie sporządza wyrok na piśmie, a następnie po jego podpisaniu przewodniczący ogłasza go publicznie (art. 418 § 1 in princ. k.p.k.). Dodatkowo należy wskazać, że z art. 439 § 1 pkt 6 in fine k.p.k. wynika, że nawet wyrok niepodpisany przez wszystkich członków składu orzekającego, funkcjonuje w obrocie prawnym, skoro wymaga uchylenia z uwagi na uchybienie w postaci bezwzględnej przyczyny odwoławczej.

W doktrynie wskazuje się, że niedopuszczalne jest ogłoszenie jako wyroku rozstrzygnięcia, którego treść uzgodniono, ale którego nie sporządzono i nie podpisano. Z tego względu, gdy wyrok nie został sporządzony na piśmie, to nie może zostać skutecznie ogłoszony w inny sposób niż przez odczytanie jego pisemnej sentencji. W konsekwencji nie powstaje wyrok w znaczeniu procesowym, co powoduje, że nie może zostać zaskarżony w drodze środków odwoławczych (arg. ex art. 425 § 1 in princ. k.p.k.).

Postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2012 r., I KZP 19/11

Standard: 17650 (pełna treść orzeczenia)