Nieobjęcie sentencją postanowienia przebiegu służebności w zakresie całej nieruchomości obciążonej

Art. 351 KPC odnoszący się bezpośrednio do orzeczeń wydawanych w postępowaniu procesowym, może być w postępowaniu nieprocesowym stosowany jedynie odpowiednio (art. 13 § 2 KPC), to jest z uwzględnieniem charakteru i celu tego postępowania, które w rozpoznawanej sprawie dotyczy stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej przesyłu i w której to sprawie przedmiotem zaskarżenia jest wyłącznie przebieg służebności na obciążonej nią nieruchomości. Kwestia powstania na rzecz wnioskodawcy tego ograniczonego prawa rzeczowego w drodze zasiedzenia została już bowiem przesądzona.

Postępowanie o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie ma szczególny charakter, gdyż jego celem jest określenie stosunków własnościowych dotyczących całości nieruchomości służebnej i nieruchomości władnącej. Sąd pierwszej instancji powinien w tym postępowaniu orzec z urzędu o wszystkich kwestiach składających się na przedmiot rozstrzygnięcia, w szczególności określić przebieg służebności w zakresie całej nieruchomości obciążonej zgodnie z usytuowaniem na niej urządzeń przesyłowych. Skłania to do przyjęcia poglądu, że w przypadku braku wyrzeczenia w sentencji postanowienia co do całości nieruchomości obciążonej, dochodzi do dorozumianego nie uwzględnienia całości żądania wnioskodawcy zgłoszonego we wniosku, od czego przysługuje apelacja, a nie wniosek o uzupełnienie postanowienia na podstawie art. 351 w zw. z art. 13 § 2 KPC.

Trzeba też zwrócić uwagę, że przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się do zasiedzenia służebności gruntowej jedynie odpowiednio (art. 292 zd. drugie KC). Przedmiotem wniosku o zasiedzenie nieruchomości może być wskazany w nim jej fragment pozostający w samoistnym posiadaniu wnioskodawcy, podczas gdy służebność gruntowa obciąża całą nieruchomość ujawnioną w księdze wieczystej (por. art. 285 KC). Wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2014 r., III CZP 94/14 (OSNC 2015, nr 11, poz. 129) pogląd, że w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości niedopuszczalna jest apelacja od postanowienia w zakresie niezawierającym rozstrzygnięcia co do części nieruchomości objętej żądaniem wnioskodawcy nie ma więc odniesienia do rozpoznawanej sprawy.

Pogląd zakładający dopuszczalność apelacji w przypadku nieobjęcia sentencją postanowienia przebiegu służebności gruntowej przesyłu w zakresie całej nieruchomości obciążonej objętej księgą wieczystą, jest racjonalny, odpowiada celom tego postępowania, jakim jest kompleksowa regulacja stosunków własnościowych, realizuje interes uczestników postępowania oraz zapobiega mnożeniu postępowań sądowych oraz związanych z tym kosztów społecznych i ekonomicznych.

Postanowienie SN z dnia 28 lipca 2017 r., II CZ 32/17

Standard: 17257 (pełna treść orzeczenia)