Wyrok z dnia 2015-02-17 sygn. IV SA/Wr 565/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Alojzy Wyszkowski Sędziowie Sędzia WSA Ewa Kamieniecka Sędzia WSA Wanda Wiatkowska – Ilków (spr.) Protokolant specjalista Jolanta Pociejowska po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 17 lutego 2015 r. sprawy ze skargi R. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku celowego oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] maja 2014 r. po rozpatrzeniu odwołania R. B. od - wydanej z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy J.-L. - decyzji Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w J.-L. z dnia [...]1 marca 2013 r. ([...]), odmawiającej przyznania zasiłku celowego w wysokości do 100.000 zł, z tytułu zdarzenia losowego w postaci zalania budynku mieszkalnego znajdującego się w przy ul. [...] podczas powodzi w maju 2010 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ podał, że R. B., w dniu 27 maja 2010 r., zwrócił się do organu pierwszej instancji o udzielenie pomocy finansowej w wysokości do 100.000 zł na usunięcie skutków zalania budynków położonych przy ul. [...] w J.-L., w wyniku powodzi, która miała miejsce w maju 2010 r.

Organ pierwszej instancji, po kolejnym ponownym rozpatrzeniu sprawy, działając na podstawie art. 2 ust. 1 oraz art. 40 ust. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), opisaną na wstępie decyzją administracyjną odmówił przyznania R. B. zasiłku celowego w wysokości do 100.000 zł, z tytułu zdarzenia losowego w postaci zalania budynku mieszkalnego znajdującego się w Jelczu-Laskowicach przy ul. [...] podczas powodzi w maju 2010 r. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że Wnioskodawca i jego rodzina nie znajdują się w sytuacji uniemożliwiającej zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, na skutek zdarzenia losowego - powodzi, która zalała dom przy ul. [...] w J.-L.. Organ pierwszej instancji podniósł, powołując się na ustalenia dokonane w toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, że R. B. wraz z rodziną - w trakcie powodzi w 2010 r. - zaspokajał swoje potrzeby mieszkaniowe na terenie nieobjętym falą powodziową w maju 2010 r., tj. w B. przy ul. [...]. Organ pierwszej instancji zaznaczył również, że po powodzi R. B. i jego rodzina "posiadała własne możliwości przezwyciężenia trudności związanych z zalaniem domu przy ul. [...] w J.- L.".

Od decyzji tej odwołanie złożył wnioskodawca podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Zaznaczył, m.in., że dom przy ul. [...]w J.-L. "został zalany falą powodziową do wysokości 1m, a co za tym idzie zniszczeniu uległ dom i całe jego wyposażenie (...) z tytułu zalania mojego domu falą powodziową w maju 2010 r. nie otrzymałem żadnej pomocy rzeczowej, ani finansowej zarówno ze strony państwa, jak i organizacji pozarządowych, chociaż wiem, że taka pomoc była udzielana również przez MGOPS w .J-L.". Zainteresowany zwrócił się o przyznanie zasiłku celowego.

Organ II instancji dodał, że Burmistrz Miasta i Gminy J.-L., na wystąpienie Kolegium z dnia 5 maja 2014 r., pismem z dnia 14 maja 2014 r. (L.dz.4124.2014), poinformował Kolegium, iż "środki na pomoc społeczną są ograniczone. Wypłacenie kwoty zasiłku celowego w wysokości 106.000,- zł nie mieści się w możliwościach Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej".

Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpoznając odwołanie rozważyło, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazało, że w związku ze zdarzeniem losowym - powodzią jaka dotknęła Polskę w maju i czerwcu 2010 r. - nie zostały wprowadzone do porządku prawnego żadne przepisy prawa powszechnie obowiązującego, które ustalałyby szczególne zasady przyznawania pomocy pieniężnej na usuwanie skutków powodzi i które określałyby warunki nabywania prawa do tej pomocy oraz zasady jej ustalania, przyznawania i wypłacania. Ponadto, organy administracji - rozstrzygając przedmiotową sprawę - orzekają na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, a nie wytycznych, jak wskazał zainteresowany w odwołaniu. Wobec tego przyznanie pomocy finansowej związanej z usuwaniem skutków powodzi, która miała miejsce w maju i czerwcu 2010 r. odbywa się na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej, której przepis art. 2 ust. 1 stanowi, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Tak rozumiana pomoc społeczna, w myśl przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zgodnie natomiast z ust. 4 art. 3 ustawy o pomocy społecznej, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Według art. 40 ust. 1-3 ustawy o pomocy społecznej, zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1 i 2 art. 40 ustawy o pomocy społecznej, może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że pomoc społeczna nie ma na celu rozwiązywania wszystkich problemów życiowych jednostki, lecz jej celem jest wsparcie jednostki w dążeniach do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej, w której się znalazła poprzez wsparcie w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, których nie jest w stanie zaspokoić wykorzystując własne możliwości, uprawnienia i zasoby. Przy czym pod pojęciem niezbędnych potrzeb życiowych należy rozumieć potrzeby, związane z codziennym funkcjonowaniem każdego człowieka i niezbędne do normalnej, godnej egzystencji. Wsparcie ze środków pomocy społecznej nie jest i nie powinno być zatem ukierunkowane na wyrównywanie, rekompensowanie szkód poniesionych przez jednostkę zarówno majątkowych, jak i osobistych, w tym w następstwie zdarzeń losowych. Celom tym służą inne niż pomoc społeczna systemy świadczeniowe. Użycie przez ustawodawcę w treści art. 40 ustawy o pomocy społecznej sformułowania, że zasiłek celowy może być przyznany osobom lub rodzinom, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego należy zatem rozumieć w ten sposób, że celem tego świadczenia jest udzielenie doraźnej pomocy, osobom które poniosły straty na skutek zdarzenia losowego, jeżeli z powodu tych strat nie mogą zaspokajać niezbędnych potrzeb życiowych, a nie jako świadczenie, które te straty ma rekompensować. Ponadto, rozmiar poniesionych szkód nie powinien być także wyłącznym kryterium przyznania zasiłku celowego, lecz kryterium uwzględnianym obok sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej wnioskującego. Przepisu art. 40 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej nie można bowiem interpretować w oderwaniu od całokształtu rozwiązań prawnych ustawy o pomocy społecznej, w tym przepisów wyznaczających istotę, cel i zadania tej instytucji. Pomoc, o której mowa w art. 40 ustawy o pomocy społecznej, nie stanowi zatem rekompensaty, odszkodowania, czy zadośćuczynienia ze strony Państwa. Wnoszący o przyznanie zasiłku celowego nie ma roszczenia o przyznanie świadczenia z pomocy.

Wskazał, że zaprezentowane stanowisko potwierdza wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 stycznia 2012 r., IV SA/Wr 727/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl.

Organ podał również, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż budynek mieszkalny przy ul. [...] w J.- L. w maju 2010 r. został zalany fala powodziową. Wysokość wody w budynku wynosiła ok. 1 m (zob. zaświadczenie organu pierwszej instancji z dnia 26 maja 2010 r., Nr 52/2010; zob. także protokół z oględzin z dnia 6 czerwca 2010 r. w sprawie oceny start powstałych wskutek powodzi). Zalaniu uległy - jak wynika z kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego, sporządzonego w czerwcu 2010 r., oraz oświadczeń Strony - panele, stół, krzesła, wersalka, meble kuchenne, lodówka, szafa i kuchenka gazowa. W aktach sprawy znajduje się również opinia o wartości szkód popowodziowych w budynku mieszkalnym (z kotłownią) na nieruchomości gruntowej z dnia 24 lipca 2010 r., sporządzona przez rzeczoznawcę majątkowego. W opinii tej określono szacowaną wartość szkód powstałych w wyniku powodzi oraz szacowaną wartość robót remontowych.

Z wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 10 marca 2014 r. oraz złożonych przez R.B. i K. B. oświadczeń wynika, że R. B. jest rolnikiem, a jego żona – K. B. - pracuje w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O.. Wyżej wskazani uzyskują dochód w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej: dochód K. B. ze stosunku pracy, dochód R. B. z 1,0739 ha przeliczeniowego oraz dochód z reklamy. R. B. i K. B. mają dwoje dzieci, które uczą się w B.. K. B. oświadczyła, że wraz z R. B. są współwłaścicielami domu w B. przy ul. [...]. K. B. oświadczyła także, że jest właścicielem samochodu Fiat Panda, wyprodukowanego w 2006 r. Z kolei R. B. oświadczył, że jest właścicielem domu w przy ul. [...] w J.-L., właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,0739 ha przeliczeniowego, właścicielem traktora i współwłaścicielem samochodu Fiat Dobló, wyprodukowanego w 2005 r.

Oceniając powyższe ustalenia stanu faktycznego Kolegium stwierdziło, że na skutek powodzi w maju 2010 r. nie zostały zagrożone dotychczasowe warunki egzystencji odwołującego się i jego rodziny. Wnioskodawca nie utracił możliwości prowadzenia gospodarstwa domowego w domu w B. przy ul. [...] i zaspokajania tam potrzeb bytowych. Skarżący (wraz z rodziną) posiada (-ją) majątek i dochody umożliwiające mu (im) godną egzystencję oraz podjęcie prac remontowych w budynku mieszkalnym przy ul. [...] w J.- L. (w kwestionariuszu wywiadu środowiskowego - przeprowadzonego w dniu 10 marca 2014 r. - wskazano, że łazienka jest w trakcie remontu). Podkreślić trzeba, że celem świadczeń z pomocy społecznej nie jest pomnażanie prywatnego majątku kosztem całego społeczeństwa. Wbrew zasadom sprawiedliwości społecznej byłoby przyznawanie w ramach pomocy społecznej wsparcia finansowego, które ze swej istoty ma wyjątkowy charakter, a które w konkretnej sytuacji miałoby doprowadzić do wzbogacenia osób poszkodowanych na skutek powodzi. Uwzględniając fakt, iż R. B. i jego rodzina obecnie mają zaspokojone niezbędne potrzeby bytowe, w tym przede wszystkim potrzeby mieszkaniowe, stwierdzić należy, że - w świetle powyższych okoliczności faktycznych, jak i powołanych wyżej przepisów ustawy o pomocy społecznej - udzielenie pomocy finansowej na likwidację szkód spowodowanych powodzią, które nie zagrażają zaspokojeniu niezbędnych potrzeb życiowych jednostki, w tym głównie potrzeb mieszkaniowych, nie znajduje uzasadnienia w przepisach ustawy o pomocy społecznej. Sprzeciwia się temu wyrażona w art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zasada subsydiarności (pomocniczości), która wynika z założenia o samodzielności osoby i rodziny. Państwo udziela pomocy tylko w ostateczności, po wyczerpaniu przez osobę zainteresowaną jej własnych środków zaradczych. Odwołujący się - przy wykorzystaniu własnych uprawnień, zasobów i możliwości - może samodzielnie przezwyciężyć trudną sytuację życiową.

Podkreślić należy, że stosownie do art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Organ administracji publicznej musi zatem brać pod uwagę własne możliwości finansowe i konieczność zaspokajania elementarnych potrzeb bytowych również innych osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, a zwłaszcza takich, które w ogóle nie posiadają dochodu. Burmistrz Miasta i Gminy J.-L., jak już wyżej wskazano, pismem z dnia 14 maja 2014 r., poinformował, iż "środki na pomoc społeczną są ograniczone. Wypłacenie kwoty zasiłku celowego w wysokości 106.000,- zł nie mieści się w możliwościach Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej". Zaznaczyło również, że środki na wypłatę zasiłków celowych dla osób poszkodowanych w wyniku powodzi w 2010 r. pochodziły z rezerwy celowej z budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, o której uruchomieniu nie decydował (nie decyduje) organ wykonawczy gminy. Co warte zaznaczenia, organy pomocy społecznej muszą rozdzielać środki pomiędzy stale rosnącą liczbę osób wymagających wsparcia.

Odnosząc się jeszcze do stwierdzeń zawartych w odwołaniu ("z takiej pomocy skorzystało wielu poszkodowanych mieszkańców J.-L. i innych zalanych miejscowości będących w dużo lepszej sytuacji finansowej niż ja [...] powinienem być traktowany tak samo jak inni obywatele naszego kraju [...]") wskazać trzeba, że Kolegium nie jest władne w tym postępowaniu oceniać prawidłowość przyznania świadczeń z pomocy społecznej innym osobom, a poza tym - nie ma to wpływu na wynik tej sprawy.

Skargę na powyższą decyzję złożył wnioskodawca. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1) błędną wykładnię przepisu art. 2 ust. 1 oraz art. 40 ustawy o pomocy społecznej poprzez nietrafne przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie pomoc społeczna w postaci zasiłku celowego nie może być przyznana osobie, która poniosła straty w wyniku klęski żywiołowej jaką była powódź w maju 2010 r.

2) naruszenie prawa procesowego tj. art. 7, art. 77 i art. 80 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego pozostającego w rażącej sprzeczności ze stanem faktycznym zaistniałym w sprawie.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji oraz określenie, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Uzasadniając skargę wnioskodawca przedstawił stan faktyczny sprawy, orzeczenie wydane w sprawie oraz podejmowane czynności.

Podjął też polemikę prawną kwestionując zaskarżoną decyzję oraz decyzję ją poprzedzającą.

Podał, że artykuły 40 i 41 ustawy o pomocy społecznej normują zasady przyznawania zasiłku celowego. Mogą go otrzymać osoby i rodziny przekraczające ustalone w ustawie kryterium dochodowe, jeżeli poniosły one stratę w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zgodnie z art. 40 ust. 1 i 2 ustawy, poniesienie straty, jest kryterium przyznania zasiłku celowego.

Ocenę okoliczności uzasadniających przyznanie świadczenia jak i samo jego przyznanie, a także określenie kwoty zasiłku oraz zastrzeżenie jego zwrotu pozostawiono swobodnej ocenie organu. Specjalne zasady przyznawania zasiłku celowego zostały uzależnione od zdarzeń zewnętrznych, powodujących nagłe, niespodziewane straty.

Dodał, że według twierdzeń SKO jako, że potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej powinny być uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej, to możliwości te zależą głównie od posiadanych środków finansowych. Można zatem wnioskować, że podmiot, który nie ma odpowiednich środków może jej odmówić. Należy jednak wykazać ostrożność w formułowaniu tak indywidualnych tez, nie można bowiem odmówić świadczenia, które ma charakter roszczeniowy, powołując się na art. 3 ust. 4. Do problemu tego wraca ustawodawca w art. 16 ust. 2, jednoznacznie wyrażając obowiązek gminy i powiatu w zakresie udzielania pomocy. Postanowienia zawarte w ust. 4 należy traktować jako pewien zakres swobody, przyznany organom, która umożliwia między innymi dokonanie klasyfikacji potrzeb zgłaszanych przez beneficjentów, ustalenia priorytetów, zróżnicowanie rozmiaru świadczeń.

Na okoliczność swoich twierdzeń przywołał orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych.

Podał, że kierownik MOPS otrzymał środki na wypłatę zasiłków celowych dla osób poszkodowanych w wyniku powodzi w 2010 r., pochodziły one z rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych.

Z tych środków mógł przeznaczyć pieniądze na pomoc dla skarżącego, ale zwrócił do budżetu, choć mógł się liczyć z obowiązkiem zapłaty w niniejszej sprawy.

Zgodnie z poglądami judykatury organy winny mieć na uwadze fakt, że rozmiary strat poniesionych na skutek klęski żywiołowej mogą być również dotkliwe i osiągnąć znaczne rozmiary, oraz że osoby posiadające wyższe dochody, czy oszczędności nie będą mogły przezwyciężyć trudnej sytuacji życiowej.

Organ przekroczył granice uznania administracyjnego odmawiając przyznania zasiłku. W ocenie skarżącego zaspokojenie potrzeb bytowych nie stanowi wystraczającego uzasadnienia do negatywnego rozpatrzenia sprawy.

Z materiału dowodowego nie wynika, że skarżący posiada dochody pozwalające na godziwą egzystencję. Organ nie może też wskazywać, gdzie ma zaspokajać potrzeby mieszkaniowe. Tym bardziej, że NSA stwierdził, że gospodarstwo domowe znajduje się w J. L. Niezrozumiałe jest zatem twierdzenie, że ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe w B..

Należy wykazać ostrożność w formułowaniu tez, że pomoc jest udzielona jeżeli odpowiada celom i mieści się w możliwościach finansowych ośrodka, gdyż organ nie może odmówić pomocy, gdy nie ma środków na ten cel. Z art. 15 ust. 2 jednoznacznie wynika, że gmina ma obowiązek świadczyć pomoc.

Zatem w indywidualnej sprawie skarżącego SKO nie powinno opierać decyzji na twierdzeniu, że brak jest wystarczających środków finansowych na udzielnie pomocy. Samo twierdzenie o braku środków jest niewystarczające, gdyż organ ma obowiązek zebrać i rozpatrzyć materiał dowodowy w takim stopniu ażeby należycie ustalić stan faktyczny, to jest zgodnie z rzeczywistością. Ten obowiązek nie dotyczy tylko zaistnienia przesłanek, jakie powinna spełniać osoba zainteresowana, aby móc przyznać jej świadczenie, ale również postępowania wyjaśniającego.

Zarzucił, że NSA ustaliło, iż skarżący swoje centrum życiowe miał w Jelczu Laskowicach a tym samym nie uzasadnione są twierdzenia organu II instancji, że nie zostały zagrożone warunki jego egzystencji.

Podkreślił, że miejscowością z którą łączy zamiar stałego pobytu jest J. L.. Prowadzi to do wniosku, że J. L. stanowi centrum życiowe wnioskodawcy, a więc jest to jego miejsce zamieszkania w rozumieniu art. 25 kodeksu cywilnego.

Skarżący zarzucił, że współpracował z organem, gdy ten mimo obowiązku wynikającego z art. 10 kpa nie zawiadomił go przed wydaniem decyzji o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym i złożeniem ewentualnych zastrzeżeń.

Brak takiego zawiadomienia spowodował, że skarżący nie zgłosił wniosków dowodowych np. w postaci zeznań skarżącego zawierających argumenty mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wskazał, że konsekwencją błędów w postępowaniu organu I instancji, były także uchybienia w pracy organu II instancji, który oparł się na twierdzeniach organu I instancji, pomimo, że w toku postępowania zebrał i rozpatrzył stosownie do art. 80 k.p.a. cały materiał dowodowy, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji, zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. Kolegium nie dokonało kontroli decyzji organ I instancji w sposób prawidłowy i w uzasadnieniu decyzji, z obrazą art. 107 § 3 kpa nie przedstawiło motywów jakimi kierował się przy wydawaniu decyzji, wskazując jedynie, że podziela stanowisko organu I instancji.

Organy dopuściły się naruszenia przepisów postępowania określonych w art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 poprzez niewystarczające zebranie materiału dowodowego w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Kontrola sądów ogranicza się do zbadania, czy organy administracji w toku rozpatrywanej sprawie nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na jej wynik.

Na podstawie art. 134 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 240 ze zm.) - dalej p.p.s.a. - sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kontrola Sądu przeprowadzona we wskazanym wyżej zakresie daje podstawę do stwierdzenia, że organy wydając decyzję w niniejszej sprawie nie naruszyły prawa.

Przedmiotem skargi jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] maja 2014 r. Nr [...], którą to utrzymano w mocy decyzję Kierownika Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w J. L. z dnia [...] marca 2013 r. odmawiającą przyznania zasiłku celowego w wysokości do 100.000 zł z tytułu zdarzenia losowego w postaci zalania budynku mieszkalnego znajdującego się w J. L. przy ul. [...] podczas powodzi w maju 2010 r.

Podstawę materialnoprawną wydania zaskarżonych decyzji, stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) – dalej ustawa – w szczególności w art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 3, art. 40.

Pierwszy z nich stanowi, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Art. 3 ust. 1 tej ustawy zaś, że pomoc społeczna rozumiana jak przedstawiono w art. 2 wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Zgodnie zaś z następnie powołanym przepisem (art. 4 ust. 3) ustawy, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

W myśl art. 40 ust. 1, 2 i 3 ustawy zasiłek celowy może być przyznany również osobie i rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zasiłek ten może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

Powołane trzy pierwsze przepisy, zawarte w części ogólnej ustawy o pomocy społecznej odnoszą się do wszystkich form udzielenia pomocy w ramach tej ustawy. Są to zasady ogólne, które mają również zastosowanie do wniosków opartych na art. 40 ustawy.

Między innymi zasadą wynikającą z powołanych przepisów jest zasada subsydialności, pomoc społeczna ma pomóc w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych. Organ pomocy jest zobowiązany tylko wspierać osobę znajdującą się w potrzebie w przezwyciężaniu przez tę osobę trudności i tylko w takim zakresie w jakim mieści się w możliwościach pomocy społecznej i odpowiada celom tej pomocy, o których mowa w ustawie.

Powołane przepisy (art. 3 ust. 1) określają granice, zakres jej stosowania –zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych. Prawidłowe jest rozumienie pojęcia zaspokojenia niezbędnych potrzeb przedstawione przez organ, chodzi w tym przepisie o potrzeby związane z codziennym funkcjonowaniem każdego człowieka, niezbędne do normalnej, godnej egzystencji.

Organy rozpoznając wniosek skarżącego o przyznanie zasiłku celowego prawidłowo powołały artykuł 40 ustawy. Zdarzenie, które stanowiło podstawę do wystąpienia w wnioskiem, było zdarzeniem losowym. Fala powodziowa w maju 2010 r. zalała budynek wnioskodawcy położony w J. L. przy ul. [...]. Skutki tego zalania to zniszczenie i uszkodzenie budynku oraz ruchomości domowych.

Okolicznością niesporną jest również, że skarżący prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 1.0739 ha przeliczeniowego i jego żona pracuje zawodowo.

Wnioskodawca i jego żona mają dwoje dzieci w wieku szkolnym. Skarżący jest właścicielem traktora i współwłaścicielem samochodu [...] wyprodukowanego w 2005 r., żona zainteresowanego jest właścicielem samochodu Fiat Panda, wyprodukowanego w 2006 r. Niesporną okolicznością jest również to, że łączny dochód

rodziny strony przekracza kryterium dochodowe określone na członka rodziny.

Najistotniejszym natomiast faktem, który zadecydował o odmowie przyznania wnioskowanego świadczenia jest to, że wnioskodawca i jego żona są współwłaścicielami mieszkania położonego w B. przy ul. [...]. Mieszkanie to położone jest w niewielkiej odległości od J. L..

W dniu 22 lipca 2010 r. organ I instancji przeprowadził wywiad środowiskowy. Ze złożonych oświadczeń strony i jego żony wynika, że żona skarżącego i jego dzieci mieszkają w B. i nie mieszkają w J. L.. Natomiast według twierdzeń skarżącego w domu w J. L. zamieszkał dnia 14 maja 2010 r. natomiast zameldował się pod tym adresem 20 maja 2005 r.

W tych okolicznościach należy uznać, podobnie jak organy wydające decyzję w sprawie, że skarżący ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, posiada bowiem mieszkanie w B, w którym w istocie koncentruje się jego życie rodzinne. Mieszka w nim rodzina skarżącego. Może zatem w godnych warunkach mieszkaniowych zamieszkać w B.

Wobec tego nie można uznać, że skarżący ma niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe, na skutek zalania domu w J. L.

Art. 40 ustawy nie może być realizowany bez zastosowania ogólnych zasad, o których mowa na wstępie rozważań. W sytuacji, w której skarżący posiada inne mieszkanie, i to w pobliżu domu, który uległ zalaniu w wyniku powodzi, remont domu nie jest niezbędną potrzebą w rozumieniu przedstawionym wyżej.

Celem udzielenia pomocy finansowej byłaby rekompensata, odszkodowanie za poniesione straty a nie działanie, którym powinna kierować się pomoc społeczna, zabezpieczenie podstawowych, niezbędnych potrzeb życiowych.

W tych okolicznościach nie ma żadnego znaczenia fakt podawany przez skarżącego, że inne osoby z tej samej miejscowości, którym fala powodziowa zalała mieszkania otrzymały pomoc finansową na remont mieszkania.

Zatem nietrafny jest zarzut skargi błędnej wykładni art. 2 ust. 1 i art. 40 ustawy. Nietrafne są również pozostałe zarzuty, zawarte w skardze. Odpowiadając na nie należy stwierdzić:

Nie ma znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy rozmiar szkód poniesionych przez skarżącego na skutek zalania falą powodziową nieruchomości w J.L.. Rodzina skarżącego ma zaspokojone niezbędne potrzeby mieszkaniowe, ma inne lokum, w którym może mieszkać na dotychczasowych warunkach.

Państwo nie ma obowiązku zapewniać pomocy w remoncie każdej nieruchomości uszkodzonej przez powódź. Takie funkcje spełniają organy ubezpieczeniowe pod warunkiem zawarcia odpowiedniej umowy. Ma natomiast obowiązek zapewnić pomoc wówczas, gdy osoby dotknięte losowo nie mogą zaspokoić swoich niezbędnych potrzeb mieszkaniowych. Skarżący co wskazano wyżej nie pozostaje w takiej sytuacji.

Z całą pewnością nawet dla osób o wysokich dochodach wysokość strat uniemożliwia niejednokrotnie przezwyciężenia trudności związanych z remontem. Takie jednak rozważania teoretyczne nie mają żadnego znaczenia dla sprawy. Ponownie jeszcze raz należy podkreślić, że rodzina skarżącego i on sam posiada odrębne mieszkanie w B. i tam koncentruje się centrum życiowe rodziny. Pomoc społeczna jest udzielana w określonych warunkach, których skarżący nie spełnia.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że rolą organu nie jest decydowanie, w której nieruchomości ma zamieszkać. Organ ma obowiązek ustalić, czy w tym przypadku po powodzi osoba wnosząca o pomoc, ma możliwość zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w godziwych warunkach. Takich ustaleń organy w przypadku skarżącego dokonały, co wynika z uzasadnienia decyzji. Oczywistym jest, że o ile wnioskodawca chce zamieszkać w miejscowości w J.L., to może to uczynić, ale w myśl powołanych przepisów nie może w sytuacji, w jakiej pozostaje, otrzymać pomoc na remont mieszkania. W ramach środków przeznaczonych na pomoc społeczną nie można, bowiem nie jest taki cel ustawy, remontować, usuwać wszelkie szkody mieszkaniowe.

W ocenie Sądu nie jest również trafny zarzut naruszenia art. 7, art. 77 k.p.a., art. 107 § 3 k.p.a. i art. 80 k.p.a. Okoliczności istotne dla sprawy – uszkodzenie budynku w J. L. w wyniku powodzi, posiadane mieszkanie w B., były niesporne. Stanowiły one podstawę, w oparciu o treść powołanych – art. 2, art. 3 i 4 oraz 40 ustawy o pomocy społecznej, do wydania właściwych decyzji.

Uzasadnienie organu II (również I instancji) spełnia wszystkie warunki określone w art. 107 § 3 k.p.a., wskazuje fakty, które organ uznał za udowodnione, dowody na których się oparł, wyjaśnia podstawę prawną decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Nie można zgodzić się także, że organ naruszył art. 10 k.p.a., gdyż nie zawiadomił o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym. Przede wszystkim Sąd zauważa, że organ II instancji oparł się na materiale dowodowym zebranym przez organ I instancji, nie dopuścił nowych dowodów, co za tym idzie brak było podstaw do zastosowania art. 10 k.p.a. Po drugie przesłuchanie stron ma charakter dodatkowego dowodu, gdy nie zostały wyjaśnione fakty istotne do rozstrzygnięcia sprawy (art. 86 k.p.a.). Taka sytuacja nie miała miejsca. Fakty istotne, o czym mowa wyżej były niesporne. Ponadto przeprowadzone wywiady środowiskowe, z udziałem skarżącego (między innymi 22 lipca 2010 r.) są w tym postępowaniu odpowiednikiem przesłuchania strony. Dodać też należy, iż wnioskodawca do dnia złożenia skargi, (i później) nie złożył żadnych wniosków dowodowych.

Należy również podkreślić, że nie jest ostatecznie istotne dla rozpoznania sprawy twierdzenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że skarżący zaspokajał swoje potrzeby mieszkaniowe w nieruchomości w J. L.. Okoliczność ta miała znaczenie dla określenia organu właściwego dla rozpoznania sprawy. Nie ma zaś znaczenia dla rozstrzygnięcia opartego na art. 3 i art. 40 ustawy o pomocy społecznej i stwierdzeniu, że wnioskowana pomoc w okolicznościach faktycznych sprawy nie ma charakteru niezbędnej pomocy.

Podobnie nie ma znaczenia dla sprawy kwestia zabezpieczenia dla skarżącego odpowiednich środków finansowych, czy też nawet nadzwyczajnych środków celowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił.

PM 13.03.2015 r.