Postanowienie z dnia 2000-03-23 sygn. III CZ 46/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZ 46/00

Postanowienie z dnia 23 marca 2000 r.

O tym czy sprawa jest "sprawą o naruszenie posiadania" (art. 393 pkt 4 k.p.c.) decyduje podstawa faktyczna dochodzonego roszczenia.

Przewodniczący: Sędzia SN Filomena Barczewska

Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca), Kazimierz Zawada

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2000 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa "U.", spółki z o.o. w G. przeciwko syndykowi masy upadłości Rejonowego Przedsiębiorstwa Przetwórstwa Przemysłu Paszowego "B." w K. i "S.M.", spółce z o.o. w K. o ochronę posiadania, na skutek zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 16 grudnia 1999 r.,

postanowił oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "U.", spółka z o.o. w G. wystąpiło z powództwem o przywrócenie posiadania przedsiębiorstwa położonego w G. oznaczonego jako "zakład utylizacji" i nakazanie pozwanym syndykowi masy upadłości Rejonowego Przedsiębiorstwa Przetwórstwa Przemysłu Paszowego "B." w Krakowie i "A. I.", spółce z o.o. w K., wydania go w posiadanie powoda. W toku procesu powodowa spółka wniosła - na wypadek oddalenia żądania zawartego w pozwie - o przywrócenie posiadania położonej w W. koło G. nieruchomości o łącznej powierzchni 5,1071 ha, na której znajduje się zakład utylizacji - przez nakazanie pozwanym wydania tej nieruchomości w posiadanie powoda oraz zakazanie pozwanym naruszania posiadania w przyszłości.

Powódka podawała, że nieruchomość na której znajduje się zakład utylizacji była w jej posiadaniu do dnia 31 marca 1998 r., kiedy przedstawiciele pozwanych w asyście uzbrojonych pracowników firmy ochrony siłą nią zawładnęli.

Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie wyrokiem z dnia 27 maja 1999 r. nakazał pozwanym, aby wydali powódce nieruchomość o powierzchni 5,1071 ha, szczegółowo w wyroku opisaną i zakazał pozwanym naruszania posiadania przez powódkę tej nieruchomości w przyszłości, natomiast oddalił powództwo w zakresie pierwotnego żądania pozwu.

Apelacje pozwanych od powyższego wyroku Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił wyrokiem z dnia 18 listopada 1999 r.

Od wyroku Sądu Okręgowego pozwani wnieśli kasację. Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 19 grudnia 1999 r. odrzucił kasację. W uzasadnieniu stwierdził, że sprawa niniejsza jest sprawą o ochronę posiadania. Przepis art. 393 pkt 4 k.p.c. wyłącza dopuszczalność kasacji w tego rodzaju sprawach i z tego względu kasacja podlega odrzuceniu na mocy art. 393[5] k.p.c.

Na postanowienie o odrzuceniu kasacji pozwani wnieśli zażalenie, domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu wywodzili, że przedmiotem wydanego wyroku było w istocie roszczenie petytoryjne o wydanie przedsiębiorstwa oraz jego części w postaci gruntu, na którym jest ono zorganizowane, zaś od takiego wyroku przysługuje kasacja. Zdaniem skarżących orzeczenie Sądu Rejonowego w zakresie uwzględnionego powództwa nosi wszelkie typowe cechy orzeczenia windykacyjnego, co zawiera się w sformułowaniu "nakazuje wydać". Typowość tego sformułowania dla ochrony petytoryjnej wynika z brzmienia przepisu art. 222 k.c. Dla roszczenia posesoryjnego typowym sformułowaniem jest "przywrócić stan poprzedni", "przywrócić posiadanie", co znajduje swoje odzwierciedlenie w treści art. 344 k.c. O petytoryjnym charakterze sprawy świadczyć ma także merytoryczne rozpoznanie roszczenia o wydanie przedsiębiorstwa, które nie mogło być przedmiotem powództwa posesoryjnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne. Nie jest trafny pogląd, że nakazanie wydania rzeczy zarezerwowane jest wyłącznie dla orzeczeń zapadających w sprawach o roszczenia windykacyjne. Nakazanie wydania rzeczy jest tylko opisaniem świadczenia. Wspólną cechą roszczeń wynikających z naruszenia posiadania z roszczeniami windykacyjnymi i negatoryjnymi jest podobieństwo świadczeń. Treść świadczenia może być taka sama w wypadku powództwa petytoryjnego, jak i posesoryjnego, więc sformułowanie wyroku, użycie w nim określonych wyrazów, nie przesądza o charakterze sprawy.

Zakwalifikowanie sprawy jako sprawy o naruszenie posiadania zależy od tego, jakie fakty powołuje powód jako podstawę swojego roszczenia. Jeżeli powód wywodzi żądanie z faktu wyzucia z posiadania lub jego zakłócenia, sprawa dotyczy naruszenia posiadania (por. orzeczenie SN z dnia 2 września 1957 r., 1 CR 511/57, OSPiKA 1958, nr 7-8, poz. 184). Charakter konkretnej sprawy nie budzi wątpliwości, skoro powódka w uzasadnieniu pozwu, jako jego podstawę przytoczyła okoliczność zbrojnej interwencji pozwanych.

W zażaleniu błędnie ocenia się skutki oddalenia pozwu w zakresie żądania przywrócenia posiadania przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo nie jest rzeczą, ale zbiorem praw i rzeczy (art. 55/1/ k.c.), w związku z czym, ze swej natury, nie może być przedmiotem posiadania. Przedsiębiorstwa nie można posiadać jako całości, lecz mogą być przedmiotem posiadania i podlegają ochronie posesoryjnej poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład. Oddalenie roszczenia o przywrócenie posiadania przedsiębiorstwa nie zmienia charakteru sprawy, która pozostaje sprawą o naruszenie posiadania.

Zgodnie z art. 393 pkt 4 k.p.c. w sprawach o naruszenie posiadania kasacja nie przysługuje, zatem zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe.

Z powyższych względów i na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 393[19] k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji postanowienia.