Wyrok z dnia 2015-12-14 sygn. IV SA/Wa 2234/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Łukasz Krzycki (spr.), Sędziowie sędzia WSA Aneta Dąbrowska, sędzia WSA Marzena Milewska-Karczewska, Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Tomiło-Nawrocka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi B. S.A. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia numerów PESEL - oddala skargę -

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją Minister Spraw Wewnętrznych, na zasadzie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), zwanej dalej "K.p.a.", utrzymał w mocy swoje orzeczenie z [...] marca 2015 r. o odmowie udostępnienia B. S.A., zwanemu dalej "Bankiem", numerów PESEL małoletnich M. i N. R., zwanych dalej "poszukiwanymi".

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, organ wskazał, że orzeczenie zapadło wobec następujących uwarunkowań faktycznych i prawnych.

- wnioskiem z 15 października 2014 r. Bank zwrócił się o udostępnienie ze zbioru PESEL - danych adresowych oraz numerów poszukiwanych; uzasadniając potrzebę uzyskania danych, wskazano zamiar skierowania do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłych dłużnikach Banku (p. G. i J. R.), dziadkach poszukiwanych; do wniosku dołączono kopię aktu notarialnego, sporządzonego [...] stycznia 2014 r. w przedmiocie złożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku przez małoletnią H. C., wnuczkę zmarłych dłużników Banku, oraz córkę spadkodawców (W. C.),

- organ uznał, że Bank wykazał interes prawny w uzyskaniu informacji dotyczącej danych adresowych poszukiwanych i taką informację udostępnił ([...] stycznia 2015 r.) odmówił zaś (w drodze decyzji) udostępnienia danych, co do numeru PESEL,

- brak jest podstaw prawnych do udostępnienia informacji o numerach PESEL poszukiwanych,

- przywołano zasady udostępniania danych z rejestru PESEL zawarte w ustawie z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz.U. Nr 217, poz. 1427 ze zm.); akt ten określa przypadki, których zaistnienie uprawnia organ ewidencji ludności, do przekazania danych osoby poszukiwanej; jednym z nich jest okoliczność wskazana w art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy, a mianowicie sytuacja, gdy wnioskodawca ubiega się o dane z uwagi na posiadany interes prawny,

- zastosowanie danego przepisu, z uwagi na określony przez Bank cel ubiegania się o dane - zamiar wszczęcia postępowania spadkowego po zmarłym dłużniku w celu dokonania windykacji należności banku - nie budziło wątpliwości; kwestią sporną było natomiast ustalenie, czy w relacji przedmiotowej sprawy Bank posiada interes prawny do uzyskania wnioskowanych danych w postaci numerów PESEL potencjalnych spadkobierców - czy interes ten w badanej sprawie ma realny i aktualny charakter oraz czy uprawnienie Strony do uzyskania żądanych danych zostało właściwie udokumentowane,

- zgodnie z orzecznictwem oraz poglądami doktryny, "interes prawny" jest to przysługujące Stronie uprawnienie, które po pierwsze powinno wynikać z przepisów prawa materialnego, po drugie powinno zostać właściwie udokumentowane; interes prawny w uzyskaniu danych gromadzonych w rejestrze PESEL musi być właściwie udokumentowany w stosunku do wszystkich danych, o których udostępnienie Wnioskodawca zwrócił się do organu,

- Bank w postępowaniu prowadzonym w I. instancji wykazał uprawnienie do utrzymania jedynie danych adresowych poszukiwanych, których to zamierza wskazać, jako uczestników postępowania w sprawie nabycia spadku po swoim dłużniku; w celu wszczęcia i skutecznego przeprowadzenia postępowania spadkowego nie wymaga się natomiast od powoda wskazywania numerów PESEL uczestników postępowania,

- odnosząc się do argumentacji podniesionej w złożonym środku odwoławczym, - gdzie wywodzono, że interes prawny Banku wynika z przepisów art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121), dalej zwanej "K.c.", w powiązaniu z art. 511 i art. 669 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014, poz. 101), zwanej dalej "K.p.c.", które przyznały Bankowi uprawnienie do bycia stroną w postępowaniu sądowym - wskazano, że uzyskanie przymiotu strony postępowania nie oznacza uprawnienia do uzyskania wszystkich danych przeciwnika procesowego, czy uczestnika postępowania, ale wyłącznie tych informacji, które są niezbędne do skutecznego zawiadomienia o toczącym się postępowaniu; w świetle natomiast art. 511 § 1 K.p.c. wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, a w takim trybie sąd rozstrzyga o stwierdzeniu nabycia spadku, powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie; wymogi dotyczące pozwu zostały określone w art. 126 § 1 oraz 2 K.p.c., który stanowi, że gdy pismo procesowe jest pierwszym w sprawie powinno zawierać m. in. oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda (a nie pozwanego) będącego osobą fizyczną,

- wskazane przepisy nie wskazują zatem, że niezbędnym wymogiem do skutecznego złożenia pozwu jest podanie w nim numerów PESEL pozwanego, a więc analogicznie - w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, uczestników tego postępowania,

- w związku z powyższym żądanie uzyskania danych dotyczących numeru PESEL potencjalnych spadkobierców dłużnika Banku, w celu wszczęcia z ich udziałem postępowania spadkowego, nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa; w niniejszej sprawie jest to równoznaczne z brakiem spełnienia przesłanki wykazania interesu prawnego i - w świetle przepisu art. 47 ust. 3 ustawy o ewidencji ludności - musi skutkować odmową udostępnienia danych,

- organ administracji nie zakwestionował istnienia związku przyczynowego pomiędzy przepisami prawa materialnego, wskazanymi przez Bank, a uprawnieniem do dochodzenia wierzytelności w postępowaniu sądowym; podkreślił jednak, że skuteczne dochodzenie wierzytelności od spadkobierców dłużnika nie wymaga znajomości przez wierzyciela ich numerów PESEL; aby wytoczyć powództwo o zapłatę bezpośrednio przeciwko spadkobiercom dłużnika, należy w pierwszej kolejności dysponować postanowieniem w sprawie nabycia spadku po zmarłym dłużniku; jest to istotne, ponieważ od tego zależy ustalenie biernej legitymacji procesowej pozwanych, jako następców prawnych nieżyjącej strony stosunku prawnego, z którego powód wywodzi swoje roszczenie; w przedmiotowej sprawie; Bank nie dysponuje postanowieniem w sprawie nabycia spadku, a dopiero zamierza - jak sam zresztą wskazuje - wystąpić w tej sprawie do sądu; wobec powyższego, podniesiony we wniosku cel uzyskania danych - windykacja należności - nie został należycie udokumentowany i jest przedwczesny,

- mając na uwadze, że Bank nie wykazała interesu prawnego w udostępnieniu numerów PESEL poszukiwanych brak jest podstaw prawnych do udostępnienia żądanych informacji w tym zakresie.

W skardze przywołano następującą argumentację:

- nie zasadne są twierdzenia organu administracji, jakoby Bank nie uzasadnił w sposób przekonujący swego interesu prawnego; polega on przede wszystkim na tym, że uzyskał on uprawnienie do bycia strona w procedurze sądowej; stosownie do art. 922 K.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób,

- powyższy przepis prawa materialnego jest bezpośrednio związany z treścią art. 669 K.p.c., który stwierdza, że sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę,

- jak wynika z art. 46 ust 2 pkt. 1 ustawy o ewidencji ludności, żądanie udostępnienia danych z rejestru polega na wskazaniu okoliczności, które w świetle prawa materialnego kreują ten interes; takie dane zostały wskazane stronie przeciwnej; śmierć dłużnika jest zdarzeniem, z którym przepisy prawa materialnego (art. 922 K.c. i następne) łączą skutek w postaci przejścia praw i obowiązków zmarłego podlegających na dziedziczeniu, jako spadkobierców; wszczęcie postępowania spadkowego, dla którego potrzebne jest posiadanie informacji o spadkobiercach zmarłego, służy jedynie realizacji interesu prawnego wierzyciela, a więc interes prawny nie wynika z faktu wszczęcia postępowania o nabycie spadku, ale samej wierzytelności wnioskodawcy,

- podmiot wnoszący pierwsze pismo w sprawie jest zobligowany do podania danych wynikających z art. 126 § 2 K.p.c., w doktrynie przyjmuje się, że obowiązek ten dotyczy nie tylko powodów wnoszących pierwsze pismo w postępowaniu procesowym, ale także wnioskodawców i uczestników postępowania nieprocesowego,

- zatem wadliwe i niezgodne z prawem jest stanowisko organu administracji, jakoby art. 126 K.p.c. nie stosował się do art. 511 K.p.c.; jest to tak logiczne, bowiem art. 511 K.p.c. stwierdza wprost, że "wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie"; inna interpretacja tego przepisu jest błędna,

- o istnieniu interesu prawnego Wnioskodawcy decyduje przepis prawa materialnego - jest art. 922 K.c. i następne - w powiązaniu z art. 511 i 669 K.p.c., które przyznały Bankowi uprawnienie do bycia strona w postępowaniu sądowym,

- żądanie Banku wynika z konkretnej przyczyny; szczególną cechą jego interesu prawnego jest bezpośredni związek pomiędzy przepisem powszechnie obowiązującym, wymienionym uprzednio, a uprawnieniem do dochodzenia swojej wierzytelności; uprawnienie to uszło uwadze organu administracji.

W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sąd oddalił skargę, gdyż nie zasługuje ona na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Trafna jest ocena stanu faktycznego i prawnego sprawy jak i sformułowana w zaskarżonym akcie konkluzja organu administracji. Powtarzanie tej argumentacji, z uwagi na szczegółowe zreferowanie, nie byłoby zasadne. Sąd przyjmuje stanowisko organu za własne.

Odnosząc się do zarzutów skargi należy wskazać, co następuje.

W sprawie jest bezsporne między stronami, że źródłem interesu prawnego dla Banku przy ubieganiu się o udostępnienie stosownych danych z rejestru PESEL może być potrzeba zainicjowania postępowania w przedmiocie nabycia spadku po wierzycielu Banku. Poszukiwani w danej sprawie mogą z kolei potencjalnie należeć do kręgu spadkobierców. Spór sprowadza się do tego, jakiego rodzaju dane są niezbędne do zainicjowania stosownego postępowania. Tylko bowiem w pozyskaniu danych niezbędnych dla realizacji celu – ustalenia kręgu spadkobierców po swoim wierzycielu – Bank może upatrywać własnego interesu prawnego.

W powyższym zakresie trafne jest stanowisko organu administracji, zaś chybiona argumentacja skargi.

W myśl bowiem art. 126 § 2 pkt 2 K.p.c., pierwsze pismo w sprawie musi zawierać numer identyfikacji podatkowej PESEL jedynie powoda (gdy jest osobą fizyczną). Z przepisu tego nie wnika natomiast konieczność wskazania numeru PESEL strony pozowanej. Odpowiednie stosownie tej regulacje w postępowaniu nieprocesowym, m.in. w przedmiocie nabycia spadku (art. 511 § 1 K.p.c.) ze wskazanymi ustawą modyfikacjami (zamiast pozowanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie) oznacza, że nie ma z mocy prawa obowiązku wskazywania numeru PESEL uczestników postępowania. W takiej sytuacji Bank nie ma interesu prawnego w pozyskaniu danych, co do przedmiotowych informacji na aktualnym etapie postępowania windykacyjnego (ustalanie kręgu spadkobierców). Potrzeba taka nie została też logicznie wywiedziona z treści powoływanych w skardze regulacji. Trafnie wskazuje natomiast organ administracji, że samo bycie stroną w postępowaniu sądowym, nie kreuje uprawnienia do uzyskiwania wszelkich danych o innych uczestnikach postępowania. Musi to wynikać z konkretnych potrzeb, których ramy zakreślają regulacje prawne.

Trafna była, więc odmowa udostepnienia danych poszukiwanych. W sprawie nie zachodziły przesłanki, uzasadniające udostępnienie danych z rejestru, w myśl art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności.

Z przytoczonych wyżej przyczyn Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzekł jak w sentencji.