Postanowienie z dnia 1998-01-23 sygn. II CZ 170/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 170/97

Postanowienie z dnia 23 stycznia 1998 r.

Kasacja nie przysługuje od postanowienia sądu drugiej instancji wydanego po rozpoznaniu zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w sprawie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt.

Przewodniczący: sędzia SN F. Barczewska.

Sędziowie SN: A. Górski, Z. Kwaśniewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 1998 r. na posiedzeniu niejawnym z urzędu sprawy o odtworzenie akt sprawy sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w Łodzi i sygn. akt (...) Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z wniosku Anny W., z udziałem Bogusława W., o podział majątku wspólnego, na skutek zażalenia wnioskodawczyni na podstawie Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 27 października 1997 r. sygn. akt (...)

postanowił oddalić zażalenie.

Z uzasadnienia:

Sąd Rejonowy w Łodzi wydał w dniu 24 lutego 1997 r. sygn. akt (...) postanowienie we wszczętej z urzędu sprawie o odtworzenie zaginionych akt sprawy o podział majątku wspólnego.

Zażalenie Anny W. na to postanowienie Sąd Wojewódzki w Łodzi oddalił postanowieniem z dnia 6 maja 1997 r. sygn. akt (...). To ostatnio wymienione postanowienie Anna W. zaskarżyła kasacją, którą Sąd Wojewódzki w Łodzi odrzucił postanowieniem z dnia 27 października 1997 r. sygn. akt (...).

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia sąd drugiej instancji wyraził pogląd, że ustawodawca nie przewidział kasacji od postanowień o odtworzenie akt sprawy, a w konsekwencji uznał, iż kasacja jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 393⁵ k.p.c.

Sąd Wojewódzki stwierdził zarazem, że orzeczenie Sądu Wojewódzkiego z dnia 15 marca 1996 r., jako orzeczenie sądu drugiej instancji wydane w sprawie o podział majątku wspólnego, było prawomocne i nie przysługiwała od niego kasacja, gdyż zapadło ono przed wejściem w życie ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego..., w której wprowadzono kasację z dniem 1 lipca 1996 r.

Postanowienie Sądu Wojewódzkiego z dnia 27 października 1997 r. o odrzuceniu kasacji uczestniczka postępowania zaskarżyła zażaleniem. Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 519¹ § 1 k.p.c., którego uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na bezzasadnym uznaniu niedopuszczalności kasacji w sprawie o odtworzenie zagubionych akt sprawy.

Żaląca się wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu zażalenia stwierdzono, że z uwagi na okoliczność odtwarzania zagubionych akt sprawy o podział majątku w postępowaniu nieprocesowym, kwestię dopuszczalności kasacji w postępowaniu nieprocesowym reguluje art. 519¹ k.p.c. Zdaniem skarżącej, brak jest przepisu szczególnego umożliwiającego wzruszenie prawomocnego orzeczenia zakreślającego ramy akt odtworzonych. Skarżąca wywodziła, że postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 6 maja 1997 r., jako postanowienie sądu drugiej instancji, zakończyło sprawę o odtworzenie akt zagubionych jako pewną całość oddaną pod osąd i w tym kontekście stanowi postanowienie kończące postępowanie w sprawie.

Według żalącej się postępowanie o odtworzenie zaginionych akt sprawy jest postępowaniem o charakterze co prawda pomocniczym, jednakże odrębnym i całościowym, uregulowanym w taki sposób w księdze czwartej kodeksu postępowania cywilnego, a zatem dopuszczalna jest kasacja od zapadłego w takim postępowaniu orzeczenia sądu drugiej instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, brak jest bowiem podstaw do przyjęcia poglądu o dopuszczalności kasacji w postępowaniu w razie zaginięcia lub zniszczenia akt, które to postępowanie uregulowane jest przepisami zamieszczonymi w księdze czwartej części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c., przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wśród przepisów księgi czwartej (art. 716-729 k.p.c.) brak jest przepisu szczególnego sprzeciwiającego się odpowiedniemu stosowaniu przepisów o procesie w postępowaniu w razie zaginięcia lub zniszczenia akt. Oznacza to, że przepisy o procesie stosuje się odpowiednio także w takim właśnie postępowaniu pomocniczym, jakim jest postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt (...).

Wobec powyższego w omawianym postępowaniu znajduje również odpowiednie zastosowanie art. 392 § 1 k.p.c., który uzależnia dopuszczalność wniesienia kasacji od tego, by m.in. postanowienie sądu drugiej instancji było postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie. Brak podstaw do przypisania takiego charakteru postanowieniu sądu drugiej instancji przesądza zatem o uznaniu, że stronie nie przysługuje od niego kasacja.

W niniejszej sprawie kasacja została wniesiona od postanowienia sądu drugiej instancji, oddalającego zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego, którym dokonano częściowego odtworzenia akt dwóch spraw oraz ustalono niemożliwość odtworzenia akt w pozostałym zakresie.

W ocenie Sądu Najwyższego, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, zaskarżonego kasacją postanowienia sądu drugiej instancji nie można uznać za postanowienie kończące postępowanie w sprawie, co w konsekwencji wyłącza możliwość nawet odpowiedniego zastosowania art. 392 § 1 k.p.c. Orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie jest bowiem orzeczenie kończące sprawę jako pewną całość oddaną pod osąd. Takiego charakteru nie można przyznać postanowieniom wydawanym na podstawie art. 727 k.p.c. w postępowaniu w razie zaginięcia lub zniszczenia akt. Postępowanie to jest bowiem szczególnym postępowaniem sądowym, mającym ściśle określony cel. W toku tego postępowania sąd ani nie rozpoznaje, ani nie rozstrzyga sprawy cywilnej, a samo takie postępowanie nie zmierza do bezpośredniej ochrony praw podmiotowych lub stosunków prawnych. Jest to tzw. postępowanie pomocnicze, które ma na celu jedynie zabezpieczenie możności prowadzenia postępowania głównego (...). W tym ostatnim postępowaniu może więc jedynie dojść do wydania postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. W tej sytuacji wydane w niniejszym postępowaniu postanowienie przez sąd drugiej instancji, w następstwie rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie określonym w art. 727 k.p.c., nie może być kwalifikowane jako postanowienie kończące postępowanie w sprawie.

Konstatacja ta wyklucza zatem możliwość nawet odpowiedniego zastosowania w niniejszym postępowaniu art. 392 § 1 k.p.c. Wobec przeto niedopuszczalności kasacji od zaskarżonego nią postanowienia, a to wskutek braku spełniania przez zaskarżone kasacją postanowienie wymogu wynikającego z art. 392 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji zasadnie odrzucił kasację na podstawie art. 393⁵ k.p.c., uznając ją za niedopuszczalną.

Natomiast chybiony jest argument przytoczony przez Sąd Wojewódzki na uzasadnienie tego rozstrzygnięcia, a mianowicie zawarty w stwierdzeniu, że kasacja nie przysługiwała od orzeczenia sądu drugiej instancji z dnia 15 marca 1996 r., wydanego w postępowaniu mającym za przedmiot podział majątku wspólnego.

W kwestionowanym zażaleniem postanowieniu odrzucającym kasację Sąd Wojewódzki w Łodzi rozstrzygnął bowiem negatywnie o dopuszczalności wniesienia kasacji od postanowienia sądu drugiej instancji z dnia 6 maja 1997 r. sygn. akt (...), a nie od postanowienia sądu drugiej instancji z dnia 15 marca 1996 r., wydanego w przedmiocie podziału majątku wspólnego.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, działając na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 393/18-19/ k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c.

OSNC 1998 r., Nr 9, poz. 138