Uchwała z dnia 1996-01-11 sygn. III CZP 185/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Uchwała z dnia 11 stycznia 1996 r.

Sygn. akt III CZP 185/95

Przewodniczący: sędzia SN S. Dmowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: F. Barczewska, G. Bieniek.

Sąd Najwyższy w sprawie egzekucyjnej wierzyciela - Syndyka Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w upadłości w P. przeciwko Barbarze i Wojciechowi małż. I. o świadczenie pieniężne, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 11 stycznia zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Przemyślu, postanowieniem z dnia 24 listopada 1995 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy pod pojęciem Sądu właściwego w rozumieniu art. 200 § 1 k.p.c. należy rozumieć także komornika danego Sądu?"

podjął następującą uchwałę:

Artykuł 200 k.p.c. nie ma zastosowania w sytuacji, gdy wniosek w postępowaniu egzekucyjnym skierowany został do sądu zamiast do komornika.

Uzasadnienie:

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki zagadnienie prawne wyłoniło się w sprawie z wniosku dłużników o umorzenie postępowania

egzekucyjnego (na podstawie art. 825 k.p.c.), skierowanego do Sądu Rejonowego, a który sąd ten (przyjmując, że do umorzenia postępowania właściwy byłby komornik) potraktował jako skargę na czynności komornika i odrzucił ją z uwagi na nieuiszczenie opłaty.

Sąd Najwyższy, podejmując uchwałę o treści przytoczonej w sentencji, miał na uwadze, co następuje:

Jak wynika z treści uzasadnienia postanowienia przedstawiającego zagadnienie prawne, Sąd Wojewódzki nie miał wątpliwości odnośnie do tego, że Sąd Rejonowy nie był właściwy do rozpoznania wniosku dłużnika o umorzenie postępowania egzekucyjnego, nasunęła mu się natomiast wątpliwość, czy w takiej sytuacji powinien odrzucić wniosek z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej, "czy też interpretując rozszerzająco przepis art. 200 § 1 k.p.c. przekazać sprawę do rozpoznania komornikowi Sądu Rejonowego". Sąd Wojewódzki rozważał również, czy nie należałoby traktować komornika jako "wydziału" i nie przekazać mu sprawy w drodze zarządzenia przewodniczącego wydziału. Treść pytania prowadzi do wniosku, że jako najodpowiedniejsze sąd ten widziałby zastosowanie art. 200 § 1 k.p.c.

Zdaniem Sądu Najwyższego, wysunięta w uzasadnieniu postanowienia sugestia co do możliwości odrzucenia wniosku z powodu niedopuszczalności drogi sądowej jest w ogóle nie do przyjęcia. Zarówno sąd, jak i komornik będący organem sądowym, wykonują czynności organu egzekucyjnego. Wynika to jednoznacznie z art. 758 i 759 k.p.c. Z unormowania zawartego w art. 759 § 1 k.p.c. nie można w żadnym razie wyciągać wniosku, że komornik jest organem pozasądowym. Wniosek taki pozostawałby w sprzeczności z treścią § 2 art. 759 k.p.c., w myśl którego sąd może z urzędu wydawać komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji, jak również usuwać spostrzeżone uchybienia w czynnościach egzekucyjnych, dokonywanych przez komornika. Sprawa o umorzenie postępowania egzekucyjnego, prowadzonego w drodze egzekucji sądowej, nie może więc być uznana za sprawę, w której zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej. Organem egzekucyjnym uprawnionym do umorzenia postępowania z przyczyn wymienionych w art. 825 k.p.c. jest-w zależności od rodzaju egzekucji - sąd lub komornik sądowy, w żadnym zaś wypadku organ pozasądowy.

Chociaż komornik jest organem sądowym, to nie ma ani podstaw, ani też potrzeby traktowania go jako sądu w rozumieniu art. 200 k.p.c. Sądami powszechnymi są sądy apelacyjne, wojewódzkie i rejonowe (art. 1 § 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych - jedn. tekst: Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25), natomiast komornicy są osobami zatrudnionymi w sądach rejonowych "które wykonują czynności egzekucyjne oraz inne czynności określone w ustawach" (art. 121 § 1 tej ustawy). Z faktu, że właściwość komornika, w tym zakres jego uprawnień i obowiązków w postępowaniu egzekucyjnym, regulują kodeks postępowania cywilnego i wydane na jego podstawie rozporządzenie, albo inne ustawy, a nie sąd rejonowy, nie można wyciągnąć wniosku, że komornik powinien być traktowany jako sąd w rozumieniu art. 200 k.p.c. i że przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy wniosek w postępowaniu egzekucyjnym skierowany został do sądu, zamiast do komornika. Pozycji komornika w stosunku do sądu nie można porównywać z pozycją byłych państwowych biur notarialnych, zwłaszcza z okresu, gdy biura te załatwiały samodzielnie wiele spraw typowo cywilnych, np. z zakresu postępowania wieczystoksięgowego, spadkowego czy też nakazowego. W tej sytuacji pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w orzeczeniu z dnia 15 grudnia 1966 r. III CR 308/66 (OSN 1967, z. 7- 8, poz. 138), że przez sąd właściwy, któremu należy w myśl art. 200 przekazać sprawę, trzeba także rozumieć właściwe państwowe biuro notarialne, nie może być przydatny przy rozważaniu zagadnienia prawnego przedstawionego w niniejszej sprawie.

Nie ma również ani możliwości, ani potrzeby traktowania komornika, w zakresie przekazania mu - według właściwości - wniosku dłużnika o umorzenie postępowania egzekucyjnego, ,jako wydziału" sądowego. Do przekazania sprawy tego rodzaju przez sąd rejonowy komornikowi sądowemu powinny mieć w takim wypadku zastosowanie art. 759 i 800 k.p.c.

Przedstawione wyżej względy uzasadniają odpowiedź przytoczoną w sentencji uchwały.

OSNC 1996 r., Nr 4, poz. 54