Postanowienie z dnia 1995-02-21 sygn. I CRN 6/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CRN 6/95

Postanowienie z dnia 21 lutego 1995 r.

Wspólnicy spółki cywilnej z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w ramach tejże spółki nie są podmiotami gospodarczymi w rozumieniu art. 1 § 1 Prawa upadłościowego (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.), nie mają zatem zdolności upadłościowej.

Przewodniczący: sędzia SN A. Nalewajko (sprawozdawca).

Sędziowie SN: M. Słoniewski, Z. Strus.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora S. Trautsolta, po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 1995 r. na rozprawie sprawy z wniosku wierzyciela Powszechnej Kasy Oszczędności - Bank Państwowy, Oddział w T. o ogłoszenie upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego (...) Spółka cywilna, której wspólnikami są Tadeusz Andrzej P. i Włodzimierz I., na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od postanowienia Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 21 czerwca 1994 r., sygn. akt (...)

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości.

Uzasadnienie:

Na wniosek wierzyciela Powszechnej Kasy Oszczędności - Banku Państwowego, Oddziału w T., zgłoszony w dniu 17 sierpnia 1993 r., Sąd Rejonowy w Koninie postanowieniem z dnia 6 grudnia 1993 r. sygn. akt (...) ogłosił upadłość Przedsiębiorstwa Wielobranżowego (...) Spółka Cywilna z siedzibą w T. Postanowienie to nie zostało zaskarżone i stało się prawomocne. W sprawie syng. akt (...) wierzyciel Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy, Oddział w T. w dniu 12 maja 1994 r. wystąpiła z wnioskiem o "ogłoszenie upadłości dłużników Tadeusza Andrzeja P. i Włodzimierza I. z tytułu prowadzonej przez nich w ramach spółki cywilnej pod nazwą: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe (...) działalności gospodarczej wpisanej do ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Miasta i Gminy w T. z dnia 19 września 1990 r. pod nr (...)". Dłużnicy uznali żądanie wniosku. Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 21 czerwca 1994 r. ogłosił upadłość spółki cywilnej (...) Tadeusza Andrzeja P. i Włodzimierza I., stwierdzając, co następuje: Postanowieniem z dnia 6 grudnia 1993 r. Sądu Rejonowego w Koninie w sprawie sygn. akt (...) ogłoszona została upadłość Przedsiębiorstwa Wielobranżowego (...) Spółka Cywilna w T. Wspólnikami powyższej Spółki byli Tadeusz Andrzej P. i Włodzimierz I. w skład masy upadłości Spółki Cywilnej wchodzi wyłącznie majątek wspólny wspólników, nie zaś majątek poszczególnych wspólników.

Zgodnie z art. 864 k.c., za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie zarówno majątkiem spółki, jak i każdy własnym majątkiem, przy czym wierzyciel ma prawo swobodnego wyboru majątku, z którego chce osiągnąć swą należność i to również po ogłoszeniu upadłości spółki. Zdaniem Sądu Rejonowego przemawia to za uwzględnieniem wniosku. Powyższe postanowienie nie zostało zaskarżone w zwykłym trybie instancji i stało się prawomocne. W rewizji nadzwyczajnej od tego postanowienia Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie postanowienia i oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości. W rewizji nadzwyczajnej podniesiony został zarzut rażącego naruszenia art. 1 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawa upadłościowe (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512; zm.: Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 1).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Uzasadniony jest podniesiony w rewizji nadzwyczajnej zarzut rażącego naruszenia art. 1 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe. Przepis ten, w którym ustawą z dnia 24 lutego 1990 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe (Dz. U. Nr 14, poz. 87) pojęcie "kupca" zostało zastąpione pojęciem "podmiot gospodarczy", przewiduje, że za upadłego ma być uznany podmiot gospodarczy, który zaprzestał płacenia długów.

Z kolei w art. 1 § 2 Prawa upadłościowego wymienia się przykładowo, jako podmioty gospodarcze, podmioty określone w przepisach o działalności gospodarczej, w przepisach o spółkach z udziałem podmiotów zagranicznych oraz o zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne. Definicja podmiotu gospodarczego zawarta jest w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.), który to przepis przewiduje, że podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, czyli podmiotem gospodarczym, może być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej. W art. 8 cyt. ustawy przewidziany jest dodatkowy wymóg, iż podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej wymaga - poza jedynie wyjątkami wynikającymi z art. 9 ust. 1 ustawy - zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej.

W związku z powyższym unormowaniem Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1993 r. II CZP 61/93 wyjaśnił, że spółka cywilna prowadząca ewidencjonowaną działalność gospodarczą ma zdolność upadłościową (OSNCP 1994, z. 1, poz. 7). Zgodnie z tym, w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy w Koninie, sygn. akt (...), na wniosek tego samego wierzyciela - Powszechnej Kasy Oszczędności - Bank państwowy, Oddział w T. doszło do prawomocnego ogłoszenia upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego (...) Spółka Cywilna, z siedzibą w T., wpisanego do ewidencji działalności gospodarczej. Jest okolicznością niesporną, że wspólnikami tej Spółki są wskazani w niniejszej sprawie jako dłużnicy Tadeusz Andrzej P. i Włodzimierz I. Z treści wniosku wynika, że wierzyciel, domagając się ogłoszenia upadłości Spółki Cywilnej, nie powołuje się nawet na jakąkolwiek działalność gospodarczą ewidencjonowaną, prowadzoną przez wspólników poza Przedsiębiorstwem Wielobranżowym (...) Spółka Cywilna, którego upadłość została prawomocnie ogłoszona w sprawie sygn. akt (...), ale na ich działalność gospodarczą, prowadzoną przez nich jako wspólników w tejże Spółce. Także Sąd Rejonowy, uwzględniając zaskarżonym postanowieniem wniosek wierzyciela, powołał się na tę tylko działalność dłużników.

Pogląd Sądu Rejonowego, że wspólnicy spółki cywilnej już z tytułu uczestnictwa w spółce mają zdolność upadłościową trafnie został podważony w rewizji nadzwyczajnej jako całkowicie błędny. Sąd Rejonowy nie rozważając zupełnie, czy w sprawie zachodzą przesłanki z art. 1 § 1 Prawa upadłościowego, na uzasadnienie swego poglądu powołał się na normę art. 864 k.c., który przewiduje solidarną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność ta istotnie istnieje obok odpowiedzialności z majątku wspólnego wspólników, nazywanego majątkiem spółki. Na majątek ten składają się własność i inne prawa majątkowe wniesione do spółki lub uzyskane dla spółki w czasie jej trwania. Majątek wspólny wspólników jest majątkiem odrębnym od nie wchodzących w jego skład majątków poszczególnych wspólników. Norma art. 864 k.c. dotyczy odpowiedzialności tymi właśnie majątkami za zobowiązania wspólne wszystkich wspólników, nazywane zobowiązaniami spółki, przy czym wierzycielowi spółki przysługuje prawo swobodnego wyboru majątku - wspólnego lub majątków odrębnych wspólników - z którego chce uzyskać zaspokojenie. Istniejąca jednak z mocy powołanego wyżej przepisu odpowiedzialność wspólników ich majątkami odrębnymi nie daje podstaw do przyjęcia, że są oni - obok spółki cywilnej - podmiotami gospodarczymi, a to wobec braku przesłanek z art. 1 § 1 Prawa upadłościowego.

W konkluzji stwierdzić trzeba, że wspólnicy spółki cywilnej z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w ramach tejże spółki nie są podmiotami gospodarczymi w rozumieniu art. 1 § 1 Prawa upadłościowego, nie mają zatem zdolności upadłościowej. Ze względów wyżej przytoczonych zasługuje na uwzględnienie wniosek rewizji nadzwyczajnej o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości. W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji postanowienia (art. 422 § 1 k.p.c.).

OSNC 1995 r., Nr 6, poz. 102