Uchwała z dnia 1995-02-23 sygn. III CZP 12/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 12/95 

Uchwała z dnia 23 lutego 1995 r.

Przewodniczący: sędzia SN T. Żyznowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: S. Dąbrowski, M. Sychowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Ewy K. - Radio "P." w Ł. przeciwko Sławomirowi K., Mirosławowi K. i Kazimierzowi K. - Radio "C." w Ł. o zabezpieczenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 23 lutego 1995 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, postanowieniem z dnia 13 grudnia 1994 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 13 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211) jest nadawanie przez jedną rozgłośnię radiową audycji programowych opracowanych i nadawanych przez inną rozgłośnię radiową posiadających rozróżniające, indywidualne cechy co do koncepcji programowych, występujących fikcyjnych postaci oraz charakteru programu?"

podjął następującą uchwałę:

Działanie nadawcy programu lub audycji radiowej może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli spełnia przesłanki przewidziane w art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.).

Uzasadnienie:

Postanowieniem z dnia 12 września 1994 r. sygn. akt (...) Sąd Wojewódzki (Gospodarczy) oddalił wniosek Ewy K. - Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) w Ł. o wydanie zarządzenia tymczasowego zakazującego Sławomirowi K., Mirosławowi K. i Kazimierzowi K. - Radio "C." w Ł. emitowania programów: "Stefana B. z Ż.", "Kącik Stefanii W. (...)", Radia "Ż.", bloku "Wstawać", "Koncertu życzeń", "Przeboju dnia" i "Listy przebojów" oraz dalszych programów wymienionych w piśmie wnioskodawczyni z dnia 7 września 1994 r. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Wojewódzki przytoczył, że wnioskodawca, domagając się zabezpieczenia ewentualnych roszczeń majątkowych, nie wykazał ich wiarygodności ani tego, że brak zabezpieczenia mógłby pozbawić wnioskodawcę zaspokojenia. Zdaniem sądu orzekającego, wnioskodawca nie uwiarygodnił także ewentualnego roszczenia z tytułu nieuczciwej konkurencji.

Przedstawione dokumenty i inne dowody nie uprawdopodobniają okoliczności faktycznych podnoszonych przez wnioskodawcę. Sąd Wojewódzki podkreślił brak podstaw do uznania, aby strona przeciwna dopuściła się czynów nieuczciwej konkurencji, przewidzianych w art. 5-17 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.). Z treści pisemnych oświadczeń byłych pracowników wnioskodawcy, którzy zostali zatrudnieni przez uczestnika nie wynika, aby tenże nakłaniał ich do niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków lub innych czynów, o jakich mowa w art. 12 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Podnoszony przez wnioskodawcę zarzut naśladownictwa nie może być rozpoznawany na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, lecz na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83). Wnioskodawca nie uprawdopodobnił także ewentualnych roszczeń wynikających z art. 79 i 80 powołanej ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych, a także roszczeń z art. 24 k.c. W konkluzji dokonanych ustaleń, Sąd Wojewódzki wykluczył, aby dotychczas zgromadzony materiał dowodowy mógł stanowić podstawę do przyjęcia za wiarygodne twierdzeń wnioskodawcy, jakoby był on twórcą programów, których zakazu emitowania domaga się, lub też nabył autorskie prawa majątkowe w sposób określony przepisami Prawa autorskiego.

Rozpoznając złożone przez wnioskodawcę zażalenie Sąd Apelacyjny przedstawił do rozstrzygnięcia, przytoczone na wstępie, zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.), w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać zaniechania niedozwolonych działań. Przedsiębiorcami zaś, w rozumieniu tej ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej. Obie strony twierdziły, że uzyskały koncesje na rozpowszechnianie lokalnych programów radiowych w trybie i na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 7, poz. 34) i spełniają przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Są zatem przedsiębiorcami w rozumieniu powołanej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Według zaś art. 21 ust. 1 tej ustawy, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony przez czyn nieuczciwej konkurencji, jest legitymowany także do złożenia wniosku o wydanie zarządzenia tymczasowego.

Interes, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć szeroko. Mianowicie, jest określonym stanem - korzystnie już ukształtowanym dla przedsiębiorcy, albo takim stanem, który dopiero w przyszłości może dla niego stanowić źródło korzyści rzeczywistych lub tylko oczekiwanych. Z twierdzeń dotychczas przez strony przytoczonych - nie przesądzając w tym stadium postępowania o ich prawdziwości - nasuwa się wniosek, że po uzyskaniu koncesji i przymiotu nadawcy przez radio "C." nie doszło do ukształtowania własnej - przez każdą ze stron - oryginalnej odrębności programowej. Przeciwnie, naśladownictwo. uprawianiem którego strony wzajemnie się obciążają, przekroczyło ramy jednej audycji. Obejmuje ono znaczną część programu regularnie rozpowszechnianego. Postępowanie takie pozostaje w sprzeczności z przepisami powołanej ustawy o radiofonii i telewizji. Stosownie bowiem do art. 13 tej ustawy, nadawca kształtuje program sam odzielnie w ramach przez tę ustawę zakreślonych. Potwierdza to treść art. 4 pkt 4 tej ustawy, w myśl którego programem jest uporządkowany zestaw audycji radiowych (lub telewizyjnych), regularnie rozpowszechniany, pochodzący od jednego nadawcy. Nastąpiło zatem naruszenie mechanizmu konkurencji, godzące nie tylko w interes - w ten niedozwolony sposób rywalizujących - przedsiębiorców, lecz także odbiorców tych audycji i aktualnych oraz potencjalnych klientów prowadzonej działalności reklamowej.

U podłoża tej wytworzonej i istniejącej sytuacji występuje przede wszystkim spór o Prawo autorskie, a w szczególności o to, czy Prawo autorskie do utworów objętych wnioskiem o zabezpieczenie przysługuje twórcy, czy też pracodawcy. Jednakże zakres poszukiwanej ochrony może wykraczać poza przepisy Prawa autorskiego. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji pozwala na eliminowanie działań godzących nie tylko w interes przedsiębiorcy, lecz także działań naruszających interes odbiorców. Obejmuje każde działanie - nie wyłączając czasu nadawania audycji (programu), jego podobieństwa w sposobie prowadzenia lub prezentowania.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zmierza do zapewnienia prawidłowości zachowania się i działania podmiotów gospodarczych w warunkach wolnej konkurencji i dostępu do rynku na równych dla tych podmiotów prawa. Dlatego powoda nie można pozbawić możliwości dowodzenia, że forma lub sposób oddziaływania na odbiorców i użyte środki w celu ich przyciągnięcia przez konkurenta następują z pogwałceniem zasad uczciwej konkurencji. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji należy do dziedziny prawa własności przemysłowej i nie ogranicza się - jak to wynika z art. 5 tej ustawy - do ochrony dóbr materialnych. W świetle powyższego i wypowiedzi w piśmiennictwie uzasadnione wydaje się zapatrywanie, że założeniem ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest ochrona siły przyciągania (atrakcyjności) przedsiębiorcy i jej oddziaływania na krąg odbiorców Nie ulega wątpliwości, że nadawanie tych samych lub podobnych programów przez oba podmioty prowadzi do zatracenia ich tożsamości w odbiorze społecznym, wywołuje niebezpieczeństwo konfuzji, albo też pomyłki odbiorców takich programów co do istnienia - pomiędzy tymi przedsiębiorcami - związków prawnych organizacyjnych i finansowych.

Jednakże warunkiem udzielenia ochrony na podstawie art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest uznanie działania prawnego podmiotu emitującego audycję za sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami. Badanie zgodności z prawem obejmuje przede wszystkim ustalenie, komu i na jakiej podstawie przysługuje wykonywanie praw autorskich do spornych utworów wymienionych w złożonym wniosku. Trafnie podnosi się w literaturze przedmiotu, że ocena czynu godzącego w dobre obyczaje powinna być powzięta po rozważeniu okoliczności konkretnej sprawy, a zwłaszcza celu użytych środków i możliwych do przewidzenia przez działającego skutków. Z powyżej przytoczonych przepisów wynika, że istnienie sporu co do wykonywania praw autorskich do utworów objętych wnioskiem o wydanie zarządzenia tymczasowego zakazującego ich nadawania w programie radiowym (art. 21 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) nie wyłącza poszukiwania ochrony - w zakresie nie objętym przepisami Prawa autorskiego - na podstawie art. 3 powołanej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Dlatego udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1995 r., Nr 5, poz. 80