Wyrok z dnia 2003-05-14 sygn. I CKN 263/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 263/01

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2003 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Marek Sychowicz

SSN Mirosława Wysocka

w sprawie z powództwa E. O.

przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji (…) S.A. w W. II Oddział Ubezpieczeń Indywidualnych w W.

o zapłatę,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 14 maja 2003 r.,

kasacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)

z dnia 10 stycznia 2001 r., sygn. akt I ACa (…),

oddala kasację i zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1000 (jeden tysiąc) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego Towarzystwa od wyroku Sądu pierwszej instancji, którym uwzględniono wytoczone przeciwko mu powództwo o zasądzenie na rzecz powoda kwoty 21.896,16 zł z ustawowymi odsetkami.

Sąd Apelacyjny przyjął za miarodajne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, z których wynikało, że strony łączyła umowa ubezpieczenia auto–casco, dotycząca samochodu osobowego „Mercedes 250 D”. W okresie objętym ubezpieczeniem samochód ten został skradziony, a po kilku dniach odnalazł się w stanie uszkodzonym. Powód, dochodząc częściowej zapłaty należnego mu odszkodowania, wystąpił przeciwko pozwanemu Towarzystwu z pozwem o zapłatę kwoty 5.000 zł z ustawowymi odsetkami. Wyrokiem zaocznym z dnia 1 kwietnia 1996 r., wydanym przez Sąd Rejonowy w sprawie I2C (…), powództwo to zostało uwzględnione. Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji. Kwota dochodzona w niniejszej sprawie, według twierdzeń zawartych w pozwie, stanowić ma pozostałą część odszkodowania. Sąd pierwszej instancji, wychodząc z założenia, że zasada odpowiedzialności strony pozwanej została przesądzona prawomocnym wyrokiem z dnia 1 kwietnia 1996 r., ograniczył postępowanie dowodowe do wyjaśnienia wysokości szkody i po jej ustaleniu, kolejne powództwo uwzględnił.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji co do braku powagi rzeczy osądzonej i jednoczesnego związania wyrokiem zaocznym w zakresie oceny stosunku prawnego łączącego strony, stąd też oddalił apelację pozwanego Towarzystwa. Sąd Apelacyjny podkreślił, że w procesie o dalszą, ponad prawomocnie uwzględnioną część roszczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może w niezmienionych okolicznościach odmiennie orzec o zasadzie odpowiedzialności strony pozwanej.

W kasacji pozwane Towarzystwo, powołując się na naruszenie prawa procesowego, w szczególności na mogące mieć wpływ na wynik sprawy naruszenie art. 316 § 1 i art. 365 § 1 k.p.c., wniosło o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego wraz z wyrokiem Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy ostatnio wskazanemu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest uzasadniona i jako taka podlegała oddaleniu.

Wbrew poglądowi skarżącej, należy podzielić stanowisko Sądu drugiej instancji, według którego, w razie prawomocnego uwzględnienia części roszczenia o spełnienie świadczenia z tego samego stosunku prawnego, w procesie dotyczącym spełnienia reszty tego świadczenia (w rozpoznawanej sprawie dotyczącym zapłaty reszty świadczenia pieniężnego) sąd nie może w tych samych okolicznościach prawnych i faktycznych odmiennie orzec o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Unormowanie art. 365 § 1 k.p.c. w tym względzie jest jednoznaczne: orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Bez znaczenia jest przy tym, że wyrok jest wyrokiem zaocznym, bowiem ustawodawca w art. 365 § 1 k.p.c. nie zróżnicował związania w zależności od rodzaju zapadłego wyroku. W omawianej sytuacji orzeczenie co do części roszczenia nie ma natomiast powagi rzeczy osądzonej co do jego reszty, nie będącej przedmiotem orzekania sądu, co umożliwia wierzycielowi skorzystanie z procesu celem uzyskania wyroku zasądzającego od dłużnika pozostałą część świadczenia. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 29/94 (nie publik.; zob. nadto uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 1995 r., III CZP 81/95, OSNC 1996, nr 11, poz. 159). Stanowisko to podziela skład sędziowski rozpoznający kasację strony pozwanej. Dodać można, że w uzasadnieniu wskazanej uchwały z 1994 r. trafnie podkreślono, że istnienie prawomocnego wyroku co do udzielenia ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu, przekreśla możliwość rozbieżnego ocenienia zasadności roszczenia wynikającego z tego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. Odmienne stanowisko, a zatem dopuszczające rozbieżność orzeczeń sądowych, byłoby zaprzeczeniem społecznie pożądanych i oczekiwanych reguł ochrony prawnej i naruszeniem zasady zaufania do organów wymiaru sprawiedliwości.

Przedstawiona argumentacja przesądza tym samym o nietrafności zarzutu skarżącej, że Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem naruszył także art. 316 § 1 k.p.c. Zauważyć należy, że w postępowaniu apelacyjnym przepis ten, na podstawie art. 391 § 1 k.p.c., znajduje zastosowanie tylko odpowiednie, co uszło uwagi skarżącej.

W tym stanie rzeczy kasację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw należało oddalić (art. 393¹² k.p.c.). O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 393¹⁹ i art. 391 § 1 k.p.c.