Postanowienie z dnia 2016-11-17 sygn. III SA/Wa 1835/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie: Przewodniczący sędzia WSA Ewa Radziszewska-Krupa po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu od postanowienia Starszego Referendarza Sądowego z 28 września 2016r. sygn. akt III SA/Wa 1835/16 w przedmiocie prawa pomocy w sprawie ze skargi F. Sp. z o.o. w R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] marca 2016r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2014 r. postanawia: utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie

Uzasadnienie

Skarżąca – F. Spółka z o.o. wniosła o zwolnienie od kosztów sądowych, gdyż nie ma środków pieniężnych, bo całkowicie zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Skarżąca poinformowała, że posiada kapitał zakładowy w wysokości [...] zł, wartość środków trwałych wynosi [...] zł, a za ostatni rok obrotowy poniosła stratę - 2.582,20 zł, na rachunku bankowym jest 252,26 zł i nie posiada środków w kasie. Należności wobec osób trzecich oznaczyła na 297.256,20 zł, a zobowiązania na 7.121,86 zł.

Skarżąca wykonując zarządzenie Starszego Referendarza Sądowego z 29 lipca 2016r. o przedłożenie dodatkowych dokumentów i informacji przesłała wyciągi z rachunków bankowych od 1 sierpnia 2014r. do 28 lutego 2015r. i zeznania podatkowe CIT-8.; rachunek zysków i strat i bilans za 2015r. oraz deklaracje VAT-7 za I i II kwartał 2016r. Skarżąca wyjaśniła, że nie posiada nieruchomości i udziałów w innych podmiotach, ani środków w kasie. Należności wobec osób trzecich wynoszą 297.256,20 zł, a zobowiązania 7.121,86 zł.

Starszy Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie postanowieniem z 28 września 2016r. odmówił Skarżącej przyznania prawa pomocy, bo nie wywiązała się ona z wezwania i nie przedłożyła wszystkich żądanych dokumentów. Wprawdzie w piśmie przewodnim z 23 sierpnia 2016r. wskazał, że przesyła wyciąg z rachunków bankowych z okresu ostatnich trzech miesięcy, ale załączyła jedynie wyciągi z rachunków bankowych od 1 sierpnia 2014r. do 28 lutego 2015r. Z nadesłanych materiałów wynika też, że Skarżąca w 2015r. nie prowadziła działalności, ale w 2014r. uzyskała przychód - 2.176.663,75 zł, a w bilansie sporządzonym na 31 grudnia 2015r. wskazano, że Skarżąca posiada środki w kasie i na rachunkach - 29.059 zł.

Skarżąca w sprzeciwie z 21 października 2016r. od postanowienia z 28 września 2016r. wniosła o udzielenie prawa pomocy przez zwolnienie z obowiązku ponoszenia opłaty sądowej od skargi. Wskazała, że przedstawiła wnioskowane dokumenty – w szczególności deklaracje VAT-7 za I i II kwartał 2016r., rachunek zysków i strat oraz bilans a 2015 r. – z których wynika, że nie posiada wolnych środków finansowych. Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej i brak możliwości uzyskiwania stałych źródeł dochodu przemawia zaś za uznaniem, że Skarżąca nie posiada środków pieniężnych na poczet kosztów postępowania sądowego. Doszło do zabezpieczenia ustanowione przez Sąd Upadłościowy, więc nie może dysponować majątkiem i środkami w kasie i na rachunkach bankowych (29.059 zł). Okoliczność, że Skarżąca osiągnęła w 2014r. ponad 2 mln. zł przychodu nie oznacza, że jest w stanie uiścić wymaganą obecnie opłatę od skargi, bo "okoliczności przemawiające za przyznaniem (prawa pomocy) ocenia się według chwili złożenia wniosku".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Sprzeciw nie zasługuje na uwzględnienie

Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016r., poz. 718, zwana dalej: "P.p.s.a."), stronie postępowania sądowoadministracyjnego może zostać przyznane prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Stosownie natomiast do art. 259 § 1 P.p.s.a. w związku z art. 258 § 2 pkt 7 P.p.s.a., od postanowienia referendarza sądowego o odmowie przyznania prawa pomocy strona może wnieść do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego sprzeciw w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia.

Sąd rozpoznając sprzeciw, wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy (art. 260 § 1 P.p.s.a.). Wniesienie sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego, stosownie do art. 260 § 2 P.p.s.a., wstrzymuje jego wykonalność, a Wojewódzki Sąd Administracyjny orzeka, jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. W świetle zaś art. 260 § 3 P.p.s.a. w związku z art. 260 § 1 i 2 P.p.s.a. Sąd rozpoznaje sprzeciw od zarządzeń i postanowień, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8 P.p.s.a. na posiedzeniu niejawnym.

Sąd stwierdza, że Skarżąca wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie od kosztów sądowych. Osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej, zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postepowania. Skarżąca, której zależy na przyznaniu prawa pomocy, powinna - na wezwanie Referendarza sądowego do przedłożenia dodatkowych informacji, wykazać dostępnymi jej środkami, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, czego nie uczyniła. Na obecnym etapie postępowania sądowoadministracyjnego jedynym kosztem Skarżącej jest wpis sądowy od skargi w wysokości 4958 zł.

W ocenie Sądu, wbrew stanowisku zawartemu w sprzeciwie, przedłożone przez Skarżącą, dokumenty nie wskazują – jak prawidłowo zauważył Starszy Referendarz Sądowy - jaka jest rzeczywista sytuacja finansowa Skarżącej i czy można ją uznać za tak trudną, że uniemożliwia uiszczenie ww. wpisu. W szczególności, rację ma Starszy Referendarz Sądowy twierdząc, że Skarżąca przesłała jedynie wyciągi z rachunków bankowych za okres od 1 sierpnia 2014r. do 28 lutego 2015r., – chociaż w piśmie przewodnim z 23 sierpnia 2016r. twierdzi, że przesyła wyciąg z rachunków bankowych z okresu ostatnich trzech miesięcy. Wskazać też należy, że przedłożone przez Skarżącą dokumenty, jak również jej oświadczenia, który były przedmiotem analizy Referendarza sądowego - na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy - nie były na tyle spójne i precyzyjne, żeby móc ustalić, jakimi środki dysponowała Skarżąca i czy rzeczywiście nie było możliwe uiszczenie wpisu od skargi.

Sąd stwierdza ponadto, że jakkolwiek Skarżąca do sprzeciwu załączyła postanowienie Sądu Rejonowego dla W. [...] Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych z [...] stycznia 2016r. sygn. [...], z którego wynika, że na majątku Skarżącej ustanowiono zabezpieczenie przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, tym niemniej nie oznacza to, że Skarżąca została ograniczona w zakresie czynności zwykłego zarządu, do których należy między innymi zapłacenie wpisu sądowego od niniejszej skargi. Analogiczne stanowisko zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny np. w postanowieniach z: 8 czerwca 2009r. sygn. akt II OSK 922/08 i z 28 października 2008r. sygn. akt II OZ 1114/08; w wyroku z 6 grudnia 2006r. sygn. akt II OSK 858/06 (dostępne na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Skarżąca w związku z ww. zabezpieczeniem nie może jedynie wykonywać żadnych czynności przekraczających zwykły zarząd, a w szczególności zbywać istotnych składników majątkowych ani też ich obciążać. W tym zakresie miarodajne są przepisy (art. 38 ust. 1, art. 38a ustawy z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze Dz.U. z 2015r., poz. 233, a przez 1 stycznia 2016r. art. 76 ust. 3, art.160, art. 161, art.180 ww. ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. z 2012r., poz. 1112).

Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika ponadto, że nawet ogłoszenie upadłości spółki nie uzasadnia automatycznie priorytetu zobowiązań prywatnoprawnych względem danin publicznych. Nie powoduje również automatycznego zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych. Przyjmuje się, że dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nieistotne jest, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny też jest rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań. Tak rozumiana "niewypłacalność" nie jest więc tożsama z brakiem środków na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa upadłego, w tym na prowadzenie sporów sadowych (por. m.in. postanowienia NSA z: 10 kwietnia 2015r. sygn. akt II FZ 2107/14, 21 stycznia 2015r. sygn. akt II FZ 1937/14, 29 stycznia 2015r. sygn. akt II FZ 2105/14, dostępne na http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Koszty sądowe (a ściślej możliwość prowadzenia sporów sądowych, z którymi te koszty się wiążą) stanowią element ryzyka podejmowanego w ramach działalności gospodarczej (por. np. postanowienie NSA z 25 lutego 2015r. sygn. akt I FZ 43/15, dostępne na http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Oznacza to również, że inne wydatki (bieżące zobowiązania) takiego przedsiębiorcy, jak należności publicznoprawne, pieniężne zobowiązania umowne, czy wynagrodzenia pracownicze, nie mają pierwszeństwa przed opłatami sądowymi. Co więcej, oczekuje się, że mając na względzie wspomniane wyżej ryzyko podmiot taki będzie dysponował stosownymi rezerwami na partycypowanie w kosztach sądowych, a gdyby takowych rezerw nie posiadał – wykazania, że nie mógł ich zgromadzić (por. np. postanowienie NSA z 6 lutego 2013r. sygn. akt II GZ 42/13, dostępne na http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zauważyć także należy, że Skarżąca jako spółka środki na uiszczenie kosztów sądowych może uzyskać w ramach dopłat. W doktrynie, dopłaty mogą być wnoszone w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych (por. t. 1 do art. 177 w A. Kidyba, w Komentarz aktualizowany do art. 177 Kodeksu spółek handlowych, publ. LEX/el. 2013). Z uwagi na fakt, że dopłata jest formą wewnętrznej przymusowej pożyczki wspólników na rzecz spółki, Sąd stwierdza, że może być ona wykorzystana także na pokrycie kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez Spółkę, którą reprezentuje fachowy pełnomocnik – adwokat.

Sąd mając powyższe na względzie stwierdza, że załączony do sprzeciwu dokument, jak również twierdzenia Skarżącej, zgodnie z którymi ustanowienie nadzorcy sądowego uniemożliwia jej na dysponowanie środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym nie wskazują, że Skarżąca nie jest w stanie zapłacić wpisu od skargi. Skarżąca ponadto nie załączyła innych dokumentów, które mogłyby uwiarygodnić jej obecną sytuację majątkową, ani nie przedstawiła nowej argumentacji, która mogłaby skutecznie podważyć ocenę zawartą w zaskarżonym postanowieniu z 28 września 2016r.

Z powyższych względów uznać należy, iż Skarżącej zasadnie odmówiono przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, ponieważ nie spełniła przesłanek przyznania prawa pomocy wynikających z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 259 i art. 260 § 1 P.p.s.a., utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.