Wyrok z dnia 2017-06-07 sygn. I OSK 594/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie: Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędzia del. WSA Jerzy Bortkiewicz (spr.) Protokolant: asystent sędziego Inesa Wyrębkowska po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2017 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J.D. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 grudnia 2015 r. sygn. akt I SA/Wa 3378/14 w sprawie ze skargi J.D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku stałego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

UZASADNIENIE:

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 3378/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalił skargę J.D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku stałego.

Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku przedstawił następujący stan faktyczny sprawy:

W dniu [...] maja 2014r., J.D. , zwany dalej: "skarżącym", złożył wniosek o przyznanie zasiłku stałego.

Z wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu [...] maja 2014 r. wynika, że skarżący przebywa w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Ch.. Wyrokiem Sądu Rejonowego dla W. – W. w W. z dnia [...] maja 2012 r. w sprawie o sygn. akt III K [...] został skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności. Jednocześnie Sąd postanowieniem z dnia [...] listopada 2013 r., sygn. akt VII Ko [...] orzekł umieszczenie go w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego w związku z jego uzależnieniem od alkoholu.

Z wywiadu wynika też, że skarżący nie posiada żadnego dochodu, jest osobą z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Decyzją z dnia [...] czerwca, 2014r., nr [...] Prezydent [...] orzekł o odmowie przyznania skarżącemu zasiłku stałego. W odwołaniu od tej decyzji skarżący zakwestionował sposób interpretacji art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 930), dalej zwanej: "u.p.s.", przez Prezydenta [...]. Odwołujący wskazał, że szpital psychiatryczny nie należy do struktury zakładów karnych i nie zapewnia równorzędnie środków niezbędnych do życia w długotrwałym pobycie. Budżet państwa nie zapewnia mu ubrań, bielizny, środków czystości oraz obuwia stosownego do pory roku.

Decyzją z dnia [...] października 2015 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] czerwca 2014r. W uzasadnieniu wskazano, że skarżący przebywa w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej im. dr [...] w Ch. na mocy ww. wskazanych w wywiadzie środowiskowym orzeczeń.

Wskazano, iż zgodnie z § 24 regulaminu Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego ZOZ w Ch. z chwilą przyjęcia na oddział pacjentowi zapewnia się: świadczenia zdrowotne, leki i materiały medyczne, pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, odzież szpitalną, (jeśli pacjent nie posiada własnej), opiekę pielęgnacyjną.

W związku z tym zdaniem organu niezbędne potrzeby bytowe skarżącego w znacznej części są zaspakajane przez placówkę, do której został skierowany, tj. ze środków publicznych. Odosobnienie stanowi konsekwencję zawinionego działania strony. W ocenie organu przepis art. 13 u.p.s., jest jednoznaczny i nie wymaga zabiegów interpretacyjnych. Wolą ustawodawcy jest, iż osobie odbywającej, karę pozbawienia. wolności z wyjątkiem osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Pomoc społeczna ma charakter subsydiarny a osoby ubiegające się świadczenia nie mają roszczeń o uzyskanie wsparcia ze środków pomocy społecznej. Podobnie nie jest celem pomocy społecznej wyrównywanie różnicy pomiędzy uprawnieniami socjalnymi osadzonych w zakładzie karnym, areszcie, czy zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej. Tym bardziej, że zróżnicowanie może wynikać z charakteru placówki, tj. z uwagi na cele, jakie realizują ww. placówki odosobnienia.

W tym przypadku ustawodawca nie dopuszcza żadnego wyjątku, choć w innych artykułach ustawy (poza art. 13 w/w ustawy) zauważa możliwość wystąpienia "szczególnie uzasadnionego przypadku" - np. w art. 41, art. 101 ust. 3, art. 104 ust. 4 u.p.s. W związku z tym wskazano, iż organ administracji związany przepisem nie może działać w ramach uznania administracyjnego, czy też dokonywać interpretacji rozszerzającej. W świetle art. 13 u.p.s., osadzonemu nie przysługuje jakiekolwiek świadczenie objęte przepisami u.p.s., niezależnie od położenia, czy stanu osoby wnioskującej o świadczenie.

Podkreślono również, że skarżący ma możliwość zwrócenia się do organizacji społecznych świadczących stosowną pomoc np. PCK, Caritas itp.

W skardze złożonej przez skarżącego od ww. decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wskazano, że szpital psychiatryczny nie należy do struktury zakładów karnych, nie zapewnia skarżącemu równorzędnych środków niezbędnych do życia, takich, które zapewnia zakład karny.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalając skargę, stwierdził, że jak wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, przepis art. 13 ust. 1 u.p.s., na którym oparto rozstrzygnięcie, nie przewiduje wyjątków i ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej. Powyższe oznacza, że osobom odbywającym karę pozbawienia wolności nie przysługuje jakiekolwiek świadczenie objęte u.p.s., niezależnie od położenia, czy stanu osoby wnioskującej o świadczenie (por. wyroki: NSA z dnia 15 maja 2008 r. sygn. akt I OSK 1223/07, WSA w Gliwicach z dnia 1 kwietnia 2008 r. sygn. akt IV SA/Gl 1090/07, WSA w Olsztynie z dnia 30 października 2007 r. sygn. akt II SA/Ol 930/07, WSA w Szczecinie z dnia 22 sierpnia 2013 r. sygn. akt II SA/Sz 442/13).

Sąd ten wskazał, że zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 7 i art. 77 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267), dalej zwanej: "k.p.a.", organy dokonały ustaleń, czy sytuacja osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym, umieszonej tam na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu karnego, jest tożsama z pozycją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności, co jest istotne, ponieważ przepisy ustawy z dnia 5 marca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.), powoływanej dalej jako "k.k.w.", gwarantują osobom odbywającym karę pozbawienia wolności określone uprawnienia, stąd zasadne jest wyłączenie takich osób z pomocy społecznej. U podstaw takiego stanowiska leżało uznanie, że kara pozbawienia wolności stanowi środek przymusu państwowego orzekany za przestępstwa, wyrażający społeczne potępienie czynu i polegający na sprowadzeniu dolegliwości na sprawcę przestępstwa. Z natury rzeczy jej wykonanie wiąże się więc z pozbawieniem lub ograniczeniem pewnych swobód obywatelskich, z których w warunkach izolacji odbywający ją nie może korzystać. Kara bowiem, poza funkcją represji, ma poprawić i reedukować skazanego, nie zaś wyrządzać mu dolegliwości fizyczne lub poniżać jego godność. Stąd oprócz prawem przewidzianych ograniczeń, skazanemu przysługują określone prawa. I Sąd I instancji stwierdził, że w myśl art. 69 k.k.w. kara pozbawienia wolności wykonywana jest w zakładach karnych, podlegających Ministrowi Sprawiedliwości, finansowanych z budżetu państwa i na koszt Państwa skazany - zgodnie z przepisami powołanego kodeksu - ma prawo m.in. do odpowiedniego wyżywienia, odzieży, warunków bytowych, pomieszczeń oraz świadczeń zdrowotnych i odpowiednich warunków higieny - art. 102 k.k.w. Stosownie do treści art. 111 k.k.w. skazany otrzymuje do użytku z zakładu karnego odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie, o ile nie korzysta z własnych. Zakład karny zapewnia, więc skazanemu warunki niezbędne do utrzymania higieny osobistej i czystości w celi. Z przedstawionych regulacji prawnych wynika, że odbywając karę pozbawienia wolności skazany ma zapewnione warunki niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, których koszty pokrywane są z budżetu państwa. Takie założenie ustawodawcy legło u podstaw wyłączenia skazanych, odbywających karę pozbawienia wolności, z kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej. Skoro bowiem skazanemu z budżetu państwa zabezpiecza się wszelkie niezbędne potrzeby to brak jest podstaw do finansowania jeszcze dodatkowych świadczeń w postaci np. zasiłku stałego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2008 r. sygn. akt I OSK 1222/07).

Sąd ten podkreślił, że jak wynika z akt sprawy w dacie składania wniosku t.j. w dniu 14 maja 2014 r., skarżący faktycznie przebywał w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Ch., jako osoba skazana, dodając, iż, jak wykazano, sytuacja osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym, umieszczonej tam na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu karnego, jest tożsama z pozycją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności.

Sąd ten przytoczył też przytoczoną wyżej treść § 24 regulaminu Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego ZOZ w Ch.

W ocenie tego Sądu, jest to, co najmniej równorzędne zapewnieniu środków niezbędnych do życia przy długotrwałym pobycie w zakładzie psychiatrycznym - takich, które zapewnia zakład karny.

Skarżący, wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a w przypadku niepodzielenia zarzutów skarżącego w przedmiocie uchybień procesowych Sądu I instancji, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi, co do istoty (art. 188 p.p.s.a.), w obu przypadkach również o zasądzenie od organu administracji na rzecz skarżącego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 7 i 77 k.p.a., poprzez nie podjęcie wszelkich czynności niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego oraz niezebranie i niezaopatrzenie niezbędnego w sprawie materiału dowodowego w tym przez:

a) uznanie, że § 24 Regulaminu Samodzielnego Publicznego Psychiatiycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ch. świadczy o tym, że placówka zapewnia środki niezbędne do życia przy długotrwałym pobycie, tożsame z tymi, które zapewnia zakład karny .

b) przyjęcie za organem, że okolicznością istotną w sprawie jest fakt, że skarżący może skorzystać z pomocy ofertowej przez PCK, Cartias itp.

Ponadto, na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) art. 13 ust 1 u.p.s., poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż sytuacja osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym umieszczonej tam na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu karnego jest tożsama z sytuacją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności w zamkniętym zakładzie karnym.

b) art. 13 ust 1 u.p.s., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na odmowie przyznania na jego podstawie prawa do świadczeń z pomocy społecznej osobie, która nie odbywa kary pozbawiania wolności, podczas gdy przepis ten dotyczy wyłącznie osób odbywających karę pozbawiania wolności.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej stwierdzono, że w przypadku skarżącego nie może znaleźć zastosowania art. 13 ust. 1 u.p.s., gdyż pobyt w zamkniętym zakładzie odwykowym jest środkiem probacyjnym a nie faktycznym pobytem w zakładzie karnym. Z art. 64 ust. 4 kodeksu karnego wynika, że pobyt w zakładzie leczniczym zalicza się na poczet kary pozbawienia wolności, co jednoznacznie świadczy o tym, że pobyt w zakładzie leczniczym nie jest tożsamy z pobytem w zakładzie karnym.

Wywodzono, że postawienie znaku równości pomiędzy zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego a zakładem karnym, w kontekście art. 13 ust 1 u.p.s., wymagałoby ustalenia, że przepisy gwarantujące odpowiednie warunki socjalno-bytowe gwarantowane w zakładzie karnym mają zastosowanie w przypadku, gdy osoba skazana na karę pozbawiania wolności przebywa w zakładzie leczenia odwykowego.

Argumentowano, że przepis art 13 ust. 1 u.p.s., jako wyjątek od ogólnej zasady przyznawania pomocy osobom spełniającym określone kryteria, musi być interpretowany ściśle, więc rozszerzenie ustawowego wyjątku na osoby przebywające w zakładach leczniczych lub też innych niż więzienie czy areszt placówkach, nie jest możliwe. Takiej ścisłej interpretacji przesądza dodatkowo okoliczność, że w przypadku odbywania kary pozbawiania wolności, warunki jej odbywania w sferze socjalno-bytowej są ściśle określone w najmniejszym szczególe, albowiem rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 200.) precyzyjnie określa, co musi zostać zagwarantowane, w jakim zakresie i na jaki okres czasu. Brak jest natomiast takich wymogów w zakresie zapewnienia warunków bytowych przez zamknięty zakład leczenia odwykowego.

Zarzucono, że brak jest ustaleń w niezbędnym zakresie, czy sytuacja osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym umieszonej tam na podstawie art. 96 § 1 kodeksu karnego jest tożsama z pozycją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności.

Wywodzono, że odbywając karę pozbawienia wolności, skazany ma zapewnione warunki niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, których koszty pokrywane są z budżetu państwa. Takie założenie ustawodawcy legło u podstaw wyłączenia skazanych, odbywających karę pozbawienia wolności, z kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej.

Podniesiono, że skoro przyjęto, że pobyt w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego należy zakwalifikować jako odbywanie kary pozbawienia wolności w rozumieniu art. 13 ust. 1 u.p.s., to należało ustalić, czy warunki pobytu w takim zakładzie odpowiadają warunkom socjalnym zabezpieczonym przez Państwo w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności.

Zarzucono, że nie wzięto pod uwagę wyjaśnień skarżącego, iż rzeczywistość w zakładzie wygląda zgoła odmiennie niż postanowienia ww. § 24 Regulaminu Organizacyjnego i zakład oferuje pacjentom mniej niż niezbędne minimum. W związku z powyższym nie można tak niepełnych ustaleń uznać za zapewnienie równoważnych warunków (jak uczyniło to Samorządowe Kolegium Odwoławcze oraz Sąd I instancji). Wytknięto w szczególności, że organ nie dokonał ustaleń, jakie dokładnie warunki bytowe zapewnia placówka, w której przebywa skarżący i nie dokonał ich porównania z warunkami gwarantowanymi w zakładach karnych, czym naruszył obowiązek pełnego i wszechstronnego rozpoznania sprawy wynikający z art. 7 i 77 § 1 k.p.a.

Podniesiono, że wskazanie na możliwość zaspokojenia potrzeb skarżącego poza systemem pomocy społecznej (pomoc PCK, Caritas, itp), nie zasługuje na akceptację, ponieważ takie rozważania mogłyby być podstawą odmowy przyznania zasiłku każdemu, kto może się o to zwrócić.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a. i nie zachodzi żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 p.p.s.a., które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku. Wobec tego, Naczelny Sąd Administracyjny przeszedł do zbadania zarzutów kasacyjnych, będąc związany granicami skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna została oparta na obydwu podstawach określonych w art. 174 p.p.s.a., to jest zarówno naruszenia prawa materialnego, jak i przepisów postępowania. Rozpoznanie zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania, co do zasady poprzedzać winno rozpoznanie zarzutów dotyczących naruszenia norm prawa materialnego.

Dla prawidłowej oceny jednak zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego należy na wstępie dokonać wykładni prawa materialnego znajdującego zastosowanie w sprawie. Prawidłowe rozumienie prawa materialnego pozwala bowiem ocenić w przedmiotowej sprawie prawidłowość zastosowania norm przepisów postępowania.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że realizowana w oparciu o przepisy u.p.s., pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Jej zadaniem jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Powyższe wynika z treści art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i 2 tej ustawy. Zakres podmiotowy wskazanej ustawy obejmuje osoby i rodziny z powodu występowania różnego rodzaju niekorzystnych zdarzeń społecznych wymienionych w art. 7 u.p.s., przy uwzględnieniu kryterium dochodowego, o którym mowa w jej art. 8.

Przepisy u.p.s. zawierają jednak negatywną przesłankę podmiotową w stosunku do osób odbywających karę pozbawienia wolności, o czym stanowi art. 13 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Z prawidłowych i niekwestionowanych ustaleń faktycznych poczynionych przez organy, a przyjętych przez Sąd I instancji, wynika, że skarżący przebywa w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Ch.. Wyrokiem Sądu Rejonowego dla W. – W. w W. z dnia [...] maja 2012 r. w sprawie o sygn. akt III K [...] został skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności. Jednocześnie sąd powszechny postanowieniem z dnia [...] listopada 2013 r., sygn. akt VII Ko [...] orzekł umieszczenie skarżącego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego w związku z jego uzależnieniem od alkoholu. Z wywiadu wynika też, że skarżący nie posiada żadnego dochodu, jest osobą z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Istotą sporu w niniejszej sprawie jest natomiast ustalenie, czy pobyt skarżącego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego rodzi takie same konsekwencje prawne na gruncie przepisu art. 13 ust 1 u.p.s., jak odbywanie kary pozbawienia wolności.

By problem ten rozstrzygnąć, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę, przyczyny, dla których ustawodawca wyłączył z pomocy społecznej osoby odbywające karę pozbawienia wolności. Uzasadnieniem pozbawienia prawa do świadczeń osób odbywających powyższą karę jest fakt pozostawania osadzonych na utrzymaniu państwa. Poza tym wobec tych osób ryzyko wystąpienia okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy praktycznie nie występuje. Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, osobie odbywającej karę pozbawienia wolności i tymczasowo aresztowanej zapewnia się minimum trzy razy dziennie posiłek o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej jeden gorący, odpowiednie warunki mieszkaniowe, odpowiednie do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie (art. 109-111 k.k.w.). Dzięki takim świadczeniom osoby te zwolnione są z zaspokajania własnym staraniem podstawowych potrzeb bytowych. Nie ma zatem przesłanek udzielania im dodatkowego wsparcia w ramach pomocy społecznej (vide: E. Frankiewicz, J. Wyporska, Prawo osób pozbawionych wolności lub tymczasowo aresztowanych do świadczeń pomocy społecznej, Casus 2003, nr 27, s. 38.).

Co więcej, w literaturze przedmiotu wskazuje się, że ratio legis omawianego artykułu sprowadza się do tego, by osobom przebywającym w aresztach i więzieniach nie udzielać świadczeń z pomocy społecznej, bo i tak na ich utrzymanie łoży się pieniądze publiczne (vide: Iwona Sierpowska, Komentarz do art.13 ustawy o pomocy społecznej, System informacji Prawnej, LEX).

Należy zauważyć, że w ocenie organów, zaaprobowanej przez Sąd I instancji, jak też w stanowisku wyrażonym w skardze kasacyjnej, warunkiem zastosowania analizowanego przepisu jest ustalenie, iż sytuacja osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym, umieszczonej tam na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu karnego, jest tożsama z pozycją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności z uwagi na to, że przepisy k.k.w., gwarantują osobom odbywającym karę pozbawienia wolności określone uprawnienia, wyszczególnione w art. 109-111 k.k.w. Inaczej jednak strony postępowania rozumiały znaczenie tegoż określenia. Dla organów tożsamość sytuacji skarżącego z sytuacją osoby odbywającej karę pozbawienia wolności zachodziła z uwagi na fakt, że potrzeby bytowe skarżącego w znacznej części są zaspakajane przez placówkę, do której został skierowany, ze środków publicznych. Skarżący natomiast omawianą tożsamość upatrywał w zastosowaniu względem niego identycznych uprawnień, jakie wynikają z art. 109-111 k.k.w., co należy uznać za pogląd błędny.

Uprawnienia wynikające z art. 109-111 k.k.w. są dostosowane do szczególnego, specyficznego charakteru pobytu więźnia w zakładzie karnym, a więc w miejscu odbywania kary pozbawienia wolności, co wiąże się z określonym reżimem i podleganiu wielu obostrzeniom. Inny charakter pobytu przewidziany jest natomiast dla osób uzależnionych od alkoholu, których warunki bytowe, sposób traktowania i leczenia determinuje stan zdrowia i postępy terapii odwykowej.

Do zastosowania więc w stosunku do osoby przebywającej w zamkniętym zakładzie odwykowym, umieszczonej tam na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu karnego, przepisu art. 13 ust 1 u.p.s., wystarczającą przesłanką jest pozostawanie tej osoby na całodobowym utrzymaniu Państwa, w całokształcie jego sytuacji bytowej i leczniczej. W przedmiotowej sprawie przesłanka taka została spełniona, co wynika z treści § 24 regulaminu Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego ZOZ w Ch., który gwarantuje pacjentowi oddziału świadczenia zdrowotne, leki i materiały medyczne, pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, odzież szpitalną, (jeśli pacjent nie posiada własnej), jak też opiekę pielęgnacyjną.

Ponadto, nie można stracić z pola widzenia regulacji art. 96 § 4 Kodeksu karnego, który stanowi, że na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności sąd zalicza okres pobytu skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego. Oznacza to, że skazany, wobec którego orzeczono powyższy środek zabezpieczający odbywa karę pozbawienia wolności nie w zakładzie karnym, lecz w szpitalu psychiatrycznym. Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że szpital psychiatryczny nie funkcjonuje w strukturze zakładów karnych wymienionych w art. 69 kodeksu karnego wykonawczego. Pod pojęciem odbywania kary pozbawienia wolności należy bowiem rozumieć pobyt skazanego w zamkniętym zakładzie połączony z efektywnym pozbawienie go wolności. Charakter, więc tego pobytu nakłada na Państwo obowiązek utrzymania więźnia i zapewnienia mu odpowiednich warunków bytowych (w tym lokalowych, żywieniowych, odzieżowych) i leczniczych w stosunku do stanu zdrowia. W tych warunkach omawiany zarzut naruszenia prawa materialnego nie mógł okazać się skuteczny.

W konsekwencji powyższych rozważań za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 7 i 77 k.p.a., poprzez nie podjęcie wszelkich czynności niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego oraz niezebranie i niezaopatrzenie niezbędnego w sprawie materiału dowodowego. Należy zauważyć, że w skardze kasacyjnej nie określono pełnej jednostki redakcyjnej art. 77 k.p.a., składającego się z czterech paragrafów, co uniemożliwia ustosunkowanie się Naczelnego Sądu Administracyjnego do naruszenia tego przepisu. Ponadto, wadliwe jest założenie by organy obciążał obowiązek poczynienia ustaleń w zakresie szczegółowego porównania warunków bytowych, istniejących w placówce, w której przebywa skarżący z warunkami gwarantowanymi w zakładach karnych, co zostało omówione w rozważaniach dotyczących zarzutu naruszenia prawa materialnego. W świetle powyższych rozważań niezasadny jest również zarzut, że § 24 Regulaminu Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ch., świadczy o tym, iż placówka zapewnia środki niezbędne do życia przy długotrwałym pobycie, tożsame z tymi, które zapewnia zakład karny. Jak już bowiem to wyjaśniono, tożsamość warunków pobytu w zakładzie karnym z warunkami pobytu w szpitalu psychiatrycznym, nie może oznaczać wymogu ich identyczności.

Co się natomiast tyczy zarzutu naruszenia art. 7 k.p.a. i art. 77 k.p.a. (który jednak, jak wyjaśniono, nie podlega rozpoznaniu w stosunku do art. 77 k.p.a.) poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji za organem, że okolicznością istotną w sprawie jest fakt, że skarżący może skorzystać z pomocy ofertowej przez PCK, Cartias itp., to należy wyjaśnić, że Sąd I instancji opinii takiej nie wyraził. Jakkolwiek nie ustosunkował się do przytoczonego powyżej poglądu organu odwoławczego, to jednak nie stanowi to uchybienia mającego wpływ na wynik sprawy, skoro przesłanką odmowy świadczenia stanowił przepis art. 13 ust 1 u.p.s., zastosowany przez organy z uwagi na odbywanie przez skarżącego kary pozbawienia wolności w ramach pobytu w szpitalu psychiatrycznym.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 p.p.s.a., skarga kasacyjna podlegała oddaleniu.

Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpoznał wniosku dotyczącego przyznania wynagrodzenia ustanowionemu z urzędu pełnomocnikowi skarżącej, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Należne natomiast od Skarbu Państwa wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258 - 261 p.p.s.a.