Postanowienie z dnia 2017-06-22 sygn. III SA/Wa 1049/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Starszy referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie – Anna Zaorska po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku V. Sp. z o.o. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi V. Sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia[...] grudnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za maj 2014 r. postanawia - odmówić przyznania prawa pomocy -

Uzasadnienie

W odpowiedzi na wezwanie od uiszczenia wpisu sądowego w wysokości 8.872 zł, skarżąca – V. Sp. z o.o. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądów. W uzasadnieniu wniosku wskazała, że od 2015 r., obroty firmy uległy sukcesywnemu obniżeniu, co spowodowało wystąpienie strat za lata 2015 i 2016. Obecnie firma nie osiąga żadnych przychodów. Rachunki bankowe zostały zajęte przez urząd skarbowy. W 2016 r. bank rozwiązał jednostronnie umowy rachunku bankowego ze względu na brak na nich środków.

Z oświadczeń skarżącej wynika, że wysokość jej kapitału zakładowego wynosi [...] zł, środki trwałe 0 zł, wysokość zysku lub straty za ostatni rok obrotowy – 46.400,11 zł.

W toku postępowania spółka nadesłała m.in.: deklaracje VAT-7, zeznania podatkowe za 2015 i 206 r. bilans i rachunek zysków i strat za 2016 r. oraz za styczeń 2017 r., wykaz zobowiązań spółki, decyzję o zabezpieczeniu na majątku spółki.

Dodatkowo, spółka wyjaśniła, że ze względu na toczący się spór dotyczący rozliczeń podatkowych, nie prowadzi obecnie aktywnej działalności gospodarczej,

w tym nie osiągnęła żadnych przychodów w roku 2017. Jednocześnie, do dnia dzisiejszego nie zostały podjęte żadne kroki zmierzające do likwidacji spółki, bowiem spółka widzi dalszą możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku pozytywnego zakończenia toczących się przeciwko niej postępowań w sprawach podatkowych. Ponadto, wskazano, że w chwili obecnej zarząd/wspólnicy nie są w stanie partycypować w kosztach postępowania. Spółka od kilu lat nie generuje, ani dla zarządu, ani dla wspólników, żadnych przychodów.

Mając na względzie powyższe zważono, co następuje:

Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm., dalej – "P.p.s.a."), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem

w sprawie. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wielokrotnie podkreślano, że udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie środków na koszty postępowania jest rzeczywiście niemożliwe. Opłaty sądowe należy zaliczyć do danin publicznych, a zatem zwolnienie z tego rodzaju opłat stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, co wynika z art. 84 Konstytucji. Dlatego też zastosowanie tego wyjątku odnosi się do szczególnych sytuacji, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru tych wydatków na współobywateli. Z tych bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania w razie zwolnienia strony z obowiązku ich ponoszenia. Strona występująca na drogę postępowania sądowego powinna więc mieć świadomość obowiązku ponoszenia tych kosztów i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku (zob. postanowienie NSA z 26 lutego 2013 r., I FZ 27/13).

W niniejszej sprawie skarżąca ubiega się o zwolnienie od kosztów sądowych,

tj. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym. Dla pozytywnego w tej kwestii rozstrzygnięcia konieczne jest spełnienie przesłanki, o jakiej mowa w art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem osobie prawnej może być przyznane prawo pomocy w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Zdaniem referendarza sądowego, skarżąca powyższej przesłanki nie spełnia.

Jej argumentacja koncentruje się wokół takich okoliczności jak sukcesywne obniżanie obrotów trwające od 2015 r. oraz aktualnie – nieprowadzenie aktywnej działalności, nieosiąganie przychodów i zajęcie rachunków bankowych.

Odnosząc się do powyższego zaważyć należy, że mimo iż spółka obecnie nie uzyskuje przychodów, to nie podjęto kroków w celu zawieszenia jej działalności. Ponadto w stosunku do spółki nie wszczęto, ani postępowania upadłościowego, ani postępowania likwidacyjnego. Wręcz przeciwnie skarżąca – jak sama oświadczyła - liczy na dalszą możliwość prowadzenia działalności po pozytywnym zakończeniu spraw podatkowych.

W ocenie referendarza sądowego, spółka prawa handlowego, przedsiębiorca pozostający w obrocie prawnym, nawet jeśli nie prowadzi statutowej działalności obowiązany jest partycypować w kosztach wszczętego postępowania.

W orzecznictwie zwraca się uwagę na fakt, że przedsiębiorstwo, które nie wykazało, że utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (por. postanowienie NSA z 1 kwietnia 2008 r. I OZ 208/08).

Zauważyć należy, że spółka została zarejestrowana w 2007 r. (jej kapitał zakładowy wynosi [...] zł). Jak wynika z dokumentów finansowych, jeszcze

w 2015 r. przychody spółki wynosiły ponad 3,5 mln zł (w 2014 r. ponad 75 mln zł).

W istocie, jak wynika z nadesłanych dokumentów w 2017 r. spółka nie osiągnęła przychodów i nie posiada środków na wskazanych rachunkach bankowych. Niemniej jednak, w orzecznictwie przyjmuje się, że ani zerowy (bądź ujemny) na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy stan rachunków bankowych czy kasy, ani sam fakt obciążenia komorniczego tych rachunków nie są wystarczające dla uznania, że strona spełnia przesłanki do przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie (por. postanowienie NSA z 9 kwietnia 2009 r. I FZ 66/09). Dla oceny zaistnienia tych przesłanek istotna jest bowiem także jej sytuacja we wcześniejszym okresie.

Pogląd ten referendarz sądowy w pełni podziela.

Ponadto, należy mieć na uwadze, że na obecnym etapie postępowania należnym w sprawie kosztem sądowym jest wpis od skargi w wysokości 8.872 zł. Porównując tę kwotę z wysokością przychodów uzyskiwanych przez spółkę w latach przednich przyjąć należy, że nie jest kwota, która przekraczałaby jej możliwości finansowe.

Ponadto, jak wynika z akt sprawy, przedmiotem sporu toczącego się przed organami podatkowymi w zakresie "rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania" jest m.in. odliczenie podatku naliczonego na podstawie nierzetelnych faktur VAT, dotyczących zakupu, sprzedaży i eksportu telefonów komórkowych.

W orzecznictwie kładzie się nacisk na to, że każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą powinien przewidzieć konieczność ponoszenia kosztów spraw sądowych związanych z prowadzoną działalnością i mieć wygospodarowane na ten cel środki finansowe (postanowienia NSA z 28 marca 2014 r., I OZ 232/14, z 17 grudnia 2014 r., I FZ 459/14). Uwaga ta ma wymiar "kwalifikowany", jeżeli spółka prowadzi "ryzykowną" działalność gospodarczą, a z całą pewnością wymóg "ostrożności" obowiązuje od daty wszczęcia postępowań podatkowych. Jeśli spółka nie przewiduje konieczności sporów sądowych, to skutki takiego działania obciążają przedsiębiorcę (postanowienie NSA z 18 stycznia 2008 r. I OZ 809/07).

Najistotniejsze jest jednak to, że osoba prawna wnosząc o przyznanie prawa pomocy obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie ma środków na poniesienie tych kosztów, ale także, że nie ma ich, pomimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi, Warszawa 2010 r., str. 568, postanowienie NSA z dnia 13 czerwca 2014 r., sygn. akt I FZ 171/14). Zauważyć bowiem należy, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ubiegająca się o prawo pomocy, może pokryć koszty postępowania przez żądanie dopłat od wspólników (por. postanowienie NSA z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II FZ 796/11). W powyższym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę na możliwość pozyskania przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością środków finansowych w szczególny sposób, jakim jest zobowiązanie wspólników do dopłat. Zgodnie z art. 177 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030 ze zm.) umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Jak podkreśla się w doktrynie, dopłaty mogą być wnoszone w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych (por. Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-3000 K.s.h., wyd. VII). Z uwagi na fakt, że dopłata jest formą wewnętrznej przymusowej pożyczki wspólników na rzecz spółki, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że może być ona wykorzystana także na pokrycie kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez spółkę. Powyższe stanowisko zostało zaaprobowane przez orzecznictwo sądowoadministracyjne (por. postanowienie NSA z dnia 11 kwietnia 2012 r., sygn. akt II GZ 123/12, z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FZ 228/05, z dnia 10 marca 2015 r. sygn. akt II FZ 84/15, postanowienie WSA w Poznaniu z dnia 4 marca 2015 r. sygn. akt I SA/Po 1072/14, postanowienie WSA w Rzeszowie z dnia 16 grudnia 2014 r. sygn. akt II SA/Rz 1062/14).

W niniejszej sprawie, poza gołosłownymi twierdzeniami, skarżąca nie wykazała, że zdobycie funduszy w drodze dopłat od wspólników, chociażby w części, nie jest możliwe.

W tej sytuacji nie ma powodu, aby na tym etapie przerzucać koszty prowadzonego przez spółkę postępowania sądowoadministracyjnego na podatników. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby – zdaniem referendarza sądowego – do akceptacji stanu sprzecznego z ideą prawa pomocy. Oznaczałoby bowiem, iż w razie wystąpienia trudności finansowych wspólnicy spółki w każdym wypadku i bez względu na okoliczności oraz posiadany przez nich majątek mogą odmówić jej dokapitalizowania, a sąd rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien niejako automatycznie przyznać je w żądanym przez stronę zakresie i w istocie przerzucić ciężar ponoszenia kosztów postępowania na Skarb Państwa.

To wszystko sprawia, że przeniesienie obowiązku ponoszenia kosztów postępowania na współobywateli byłoby w niniejszej sprawie niezasadne.

Wobec tego, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 oraz art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.