Wyrok z dnia 2017-07-13 sygn. I SA/Wa 796/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Magdalena Durzyńska (spr.) Sędziowie WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz WSA Dariusz Pirogowicz Protokolant sekretarz sądowy Monika Bodzan po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2017 r. sprawy ze skargi D. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] kwietnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wójta Gminy [...] z dnia [...] marca 2017 r. nr [...].

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2017 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] (dalej jako: organ/SKO/Kolegium), po rozpatrzeniu odwołania D. S. (dalej jako: skarżący), utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy [...] z dnia [...] marca 2017 r., nr [...] odmawiającą przyznania skarżącemu zasiłku celowego w miesiącu lutym 2017 r.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.

Wnioskiem z dnia 1 lutego 2017 r. skarżący wystąpił do Wójta Gminy [...]

o przyznanie pomocy finansowej na środki czystości, higienę, zakup butów, na zeszyty potrzebne do terapii, podnosząc, że jest osobą bezdomną bez środków do życia.

Po rozpatrzeniu wniosku Wójt Gminy [...] decyzją z dnia [...] marca 2017 r. odmówił przyznania skarżącemu zasiłku celowego w miesiącu lutym 2017 r.

Od powyższej decyzji skarżący złożył odwołanie, podnosząc, że decyzja Wójta Gminy [...] jest dla niego krzywdząca i upokarzająca.

W wyniku rozpatrzenia odwołania SKO utrzymało w mocy decyzję organu

I instancji i wyjaśniło, że zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku

o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 930 ze zm.), dalej jako "uops", prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje: 1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł (kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej); 2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 514 zł (kryterium dochodowe dla osoby w rodzinie); 3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z okoliczności wymienionych w art. 7

pkt 2 - 15 uops lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej. SKO wskazało, że możliwość udzielenia pomocy powstaje dopiero wtedy, gdy dochód osoby samotnie gospodarującej, osoby w rodzinie i rodziny osiąga poziom określony

w treści powołanego wyżej art. 8 ust. 1 ustawy, przy uwzględnieniu treści § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej

(Dz. U. z 2015 r., poz. 1058).

Kolegium na podstawie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego

w warunkach szpitalnych a przekazanego w dniu 6 lutego 2017 r. do GOPS

w [...] przez [...] Specjalistyczne Centrum Zdrowia w [...] ustaliło, że skarżący przebywa w tej placówce na oddziale [...] od 17 stycznia 2017 r. Ustaliło także, że skarżący pracował zawodowo w firmie sprzątającej do grudnia 2016 r., lecz nie załączył dokumentu potwierdzającego fakt zwolnienia z pracy. Nie widnieje również w ewidencji osób bezrobotnych Powiatowego Urzędu Pracy w [...]. Pod adresem ostatniego miejsca zamieszkania w [...] nie przebywa co najmniej od około siedmiu lat, ponadto został wymeldowany z pobytu stałego w tej miejscowości.

Zdaniem Kolegium, pobyt przez skarżącego poza miejscem ostatniego zameldowania od około siedmiu lat sprawia, że właściwym do udzielenia pomocy staje się Ośrodek w danej miejscowości czy też gminie, w której obecnie przebywa wnioskodawca czy w przyszłości będzie przebywał.

SKO, podzielając motywy odmowy, którymi kierował się organ pierwszej instancji odmawiając przyznania skarżącemu świadczenia, podało, że materialnoprawną podstawę rozpatrzenia wniosku skarżącego o przyznanie pomocy finansowej stanowiły przepisy ustawy o pomocy społecznej. Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 uops przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych należy do zadań własnych gminy, natomiast zgodnie z art. 101 ust. 1 uops właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Organ zaznaczył, że ustawa o pomocy społecznej, jak również kpa nie zawierają definicji miejsca zamieszkania, do którego stosowania w sprawach nieuregulowanych odsyła art. 133 uops. Podało, że znaczenie tego pojęcia wyjaśnia art. 25 k.c., zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa

z zamiarem stałego pobytu. Za miejsce zamieszkania, zgodnie z tym przepisem, uznaje się adres, pod którym osoba faktycznie przebywa i koncentruje w nim swoje sprawy życiowe. Zatem, w ocenie Kolegium, właściwym do rozpoznania wniosku w pierwszej instancji był organ gminy, w którego obszarze właściwości skarżący w dacie zgłoszenia i rozpatrzenia wniosku rzeczywiście zamieszkiwał. SKO podkreśliło, że tylko

w przypadku osób bezdomnych właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (art. 101 ust. 2 uops). Uznało jednak,

że skarżący jednak nie jest bezdomnym w rozumieniu art. 6 pkt 8 uops.

Ostatecznie Kolegium stwierdziło, że zaskarżona decyzja jest zgodna z ustawą

o pomocy społecznej.

Skargę na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł skarżący wskazując,

że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca i upokarzająca. Skarżący wyjaśnił również, że nie jest nigdzie zameldowany na stałe ok. 2 lat, a nie jak wskazano

w decyzji - 7 lat oraz, że nie jest prawdą, iż nie chce zamieszkiwać w [...],

gdyż ok. 6 lat temu złożył podanie o przyznanie mieszkania w [...], którego dotychczas mu nie przyznano. Skarżący wskazał, że obecnie przebywa na terapii odwykowej w [...] w związku z chorobą [...]. Nie ma pieniędzy na podstawowe rzeczy, tj. środki czystości, środki higieny i ubranie. Dodał, że ostatnio o pomoc ubiegał się w 2014 r., ponieważ pracował i miał własne środki pieniężne. Skarżący zauważył, że jest to jego 3 terapia, ma myśli samobójcze i leczy się [...], często leży w szpitalu w [...], ostatnio w lutym 2017 r. Wskazał, że chce wrócić do [...]; jeździ jednak po kraju w poszukiwaniu pracy, z której jest wyrzucany z powodu choroby [...].

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem,

co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji orzekając w sprawie nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

Dokonując pod takim kątem oceny zaskarżonej decyzji Sąd stwierdził,

że skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja,

jak i poprzedzająca ją decyzja naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

Przedmiotem kontroli Sądu była decyzja SKO utrzymująca w mocy decyzję Wójta Gminy [...] odmawiającą skarżącemu przyznania zasiłku celowego w miesiącu lutym 2017 r. Jakkolwiek organ I instancji wydał merytoryczną decyzję w sprawie

(o odmowie przyznania wnioskowanych świadczeń) a SKO utrzymało ww decyzję

w mocy, to z uzasadnienia obu ww decyzji wynika, iż organy te nie uznały się za właściwe w sprawie wskazując, iż skarżący nie jest osobą bezdomną. Istota problemu

w rozpoznawanej sprawie sprowadza się zatem w pierwszej kolejności do ustalenia właściwości miejscowej organu I instancji, który ma rozpoznać wniosek skarżącego przyznanie mu świadczenia z pomocy społecznej.

Właściwość miejscową organów administracji w sprawach objętych ustawą

o pomocy społecznej reguluje art. 101 tej ustawy, którego ust. 1 stanowi, że właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się

o świadczenie. W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (art. 101 ust. 2 uops).

W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się

o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie (art. 101 ust. 3 uops).

Z akt sprawy wynika, że skarżący przebywa na terapii odwykowej na oddziale [...] w [...] Specjalistycznym Centrum Zdrowia w [...] od stycznia 2017 r. Nigdzie nie pracuje. Został wymeldowany z pobytu stałego 25 stycznia 2016 r. Pod adresem ostatniego miejsca zamieszkania w [...] skarżący nie przebywa co najmniej od ok. 7 lat.

W ocenie Sądu, wbrew stanowisku Kolegium i organu I instancji, ustalenia obu ww organów prowadzą do wniosku, że skarżący jest osobą bezdomną w rozumieniu

art. 6 pkt 8 uops. Stanowi on, że za osobę bezdomną uważa się osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały,

w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Jak wynika z akt sprawy skarżący nie posiada stałego adresu zamieszkania ani nie jest zameldowany na pobyt stały.

Aktualnie skarżący przebywa na terapii [...] w związku z chorobą [...]. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że miejsce, w którym osoba przebywa na terapii odwykowej, nie stanowi podstawy do ustalenia właściwości miejscowej organu w oparciu o art. 101 ust. 1 uops. W takiej sytuacji podstawę ustalenia właściwości miejscowej stanowi art. 101 ust. 2 uosp. Właściwość miejscową ustala się według stanu faktycznego, istniejącego w dniu rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przyznania świadczeń pomocy społecznej (por. postanowienie NSA z dnia 1 lipca 2011 r., sygn. akt I OW 43/11). Innymi słowy miejsce, w którym skarżący odbywa terapię [...] jest tylko miejscem jego aktualnego pobytu o charakterze tymczasowym.

W tej sytuacji błędne jest stanowisko organów, uznające, że Wójt Gminy [...] nie jest organem właściwym miejscowo do rozpatrzenia wniosku skarżącego

o przyznanie świadczenia, natomiast właściwym do rozpatrzenia tego wniosku

w pierwszej instancji był organ gminy, w którego obszarze właściwości skarżący

w dacie zgłoszenia i rozpatrzenia wniosku rzeczywiście zamieszkiwał. W tych okolicznościach nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie ma zastosowanie

art. 101 ust. 2 uops.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził, że zarówno decyzja Wójta Gminy [...], jak i Samorządowego Kolegium Odwoławczego zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, tj. art. 101 ust. 1 i 2 uops oraz prawa procesowego -

art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 kpa w zw. z art. 6 pkt 8 uops w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Organy wydały bowiem decyzje merytoryczne wskazując w uzasadnieniu swoich decyzji, iż nie są właściwe w sprawie. Tego rodzaju rozstrzygnięcie nie może pozostać w obrocie prawnym, gdyż ewentualne stwierdzenie przez organ swojej niewłaściwości winno skutkować przekazaniem sprawy organowi właściwemu, a w pojedynczych przypadkach – umorzeniem postępowania, a nie wydaniem odmownej decyzji merytorycznej.

Ponownie rozpatrując sprawę Wójt Gminy [...] weźmie pod uwagę wyrażone przez Sąd stanowisko co do właściwości miejscowej organu, i rozpatrzy merytorycznie wniosek skarżącego o przyznanie pomocy finansowej co do istoty sprawy. Stosowne rozstrzygnięcie organy winny uzasadnić w odniesieniu do przesłanek przyznania bądź odmowy przyznania pomocy (stosownie do art. 107 § 3 kpa), a nie brakiem właściwości miejscowej.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c)

w zw. z art. 135 ppsa orzekł, jak w sentencji wyroku.