Wyrok z dnia 2018-01-23 sygn. II SA/Bk 912/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska (spr.),, sędzia WSA Małgorzata Roleder, Protokolant starszy sekretarz sądowy Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 23 stycznia 2018 r. sprawy ze skargi E. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] listopada 2017 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...] października 2017 r., nr [...]

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] listopada 2017 roku o nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy decyzje Prezydenta Miasta B. z dnia [...] października 2017 r. odmawiającą E. Ł. przyznania świadczenia wychowawczego na dziecko – J. Ł.

Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:

E. Ł., wnioskiem z dnia [...].08.2017 r. wystąpiła do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w B. o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na J. Ł. (pierwsze dziecko).

Organ I instancji, decyzją z dnia [...].10.2017 r., odmówił przyznania świadczenia po obliczeniu, że dochód w rodzinie wynosi 800,42 zł. na osobę,

a więc przekracza kryterium dochodowe, obowiązujące na pierwsze dziecko tj. 800 zł. miesięcznie.

W odwołaniu od tej decyzji E. Ł. (zwana dalej: skarżącą) podniosła, że organ I instancji nieprawidłowo obliczył dochód jej rodziny za 2016 rok, który według jej wyliczeń wyniósł 779,81 zł. miesięcznie na osobę, co oznacza

że kryterium dochodowe do przyznania świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko na okres 1.10.2017 r. – 30.09.2018 r., zostało spełnione.

Skarżąca wyjaśniła, że w 2016 roku osiągnęła dochód w firmie B. Spółka

z o.o. (gdzie nadal pracuje) oraz dochód z tytułu umowy – zlecenia w firmie Stowarzyszenie T., którą to umowę zakończyła z dniem [...].05.2016 r., co jest równoznaczne z utratą dochodów. Błąd organu I instancji polegał na tym, że obliczając wysokość dochodów na osobę w rodzinie, nie potrącił składki zdrowotnej w pełnej wysokości tj. 3990,11 złotych. Skarżąca, mając do wglądu swoje zeznanie podatkowe za 2016 r. (PIT 37) dokonała wyliczenia dochodu w sposób następujący:

- dochód z umowy o pracę i umowy zlecenie + 46 857,29 zł

- dochód z umowy zlecenia - 7 591,72 zł.

- podatek - 3 444 zł.

- składki na ubezpieczenie społeczne - 5 536,16 zł.

- składki na ubezpieczenie zdrowotne - 3 990, 11 zł.

- podatek należny - 1 778 zł.

Ogółem dochód netto za 2016 r. = 28 073,30 zł. : na 3 osoby i 12 miesięcy = 779,81 zł. miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie.

Samorządowe Kolegium odwoławcze w B. po przywołaniu odpowiednich przepisów ustawy z dnia 11.02.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2017 r., poz. 1851 ze zm.) – art. 2 pkt 2 pkt 1, 2, 4, 14, 16, art. 4, 5 ust. 1 i 3, art. 18 ust. 1 i 2 oraz ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1518 ze zm.) – art. 3 pkt 1 lit. a uznanło, że organ I instancji prawidłowo wyliczył dochód rodziny skarżącej, gdyż dane liczbowe uzyskał z systemu informatycznego. Chodziło tu o sporną kwestię składak na ubezpieczenie zdrowotne, gdzie system informatyczny ZUS wykazał, że zapłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne ze stosunku pracy wyniosła 3136,03 zł, a z umowy zlecenie – 745,26 zł. co łącznie stanowiło kwotę 3881,29 zł, a nie jak twierdzi skarżąca kwotę 3990,11 zł.

Nie godząc się z powyższym rozstrzygnięciem, E. Ł. wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku zarzucając decyzji SKO Naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7, 77 § 1 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego, art. 8 k.p.a. – naruszenie zasady zaufania obywateli do organów państwa, art. 138 § 1 pkt 1 i 2 i § 2 k.p.a. – niezasadne utrzymanie w mocy decyzji organu I instancji zamiast jej uchylenia lub zmiany.

Nadto skarżąca twierdziła, iż został naruszony art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Wniosła o uchylenie decyzji organów obu instancji.

W uzasadnieniu skargi zostały powtórzone zarzuty z odwołania. Skarżąca zaakcentowała, iż błąd organów obydwu instancji polegał na odliczeniu (przy uwzględnieniu dochodu rodziny za 2016 r.) jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne ze stosunku pracy (3136,03 zł.) z pominięciem składki zapłaconej z umowy zlecenia (854,08 zł.), co spowodowało zawyżenie dochodu za 2016 rok. Na tę okoliczność przedłożyła zeznanie podatkowe za 2016 r. – PIT 37, informację o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy PIT – 11 z firmy B. Sp. z o.o. oraz Stowarzyszenia T.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. wniosło o jej oddalenie.

W piśmie procesowym z dnia 29.12.2017 r. skarżąca dodatkowo wyjaśniła, że system informatyczny, z którego organ I instancji korzystał, nie wykazał pełnej kwoty składki zdrowotnej. Na tą okoliczność skarżąca przedłożyła zaświadczenie z ZUS z dnia [...].12.2017 r. i kartotekę dochodową Stowarzyszenia T. za okres styczeń – czerwiec 2016 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Zasady przyznawania świadczenia wychowawczego (tzw. 500 +) zostały unormowane w ustawie z dnia 11.02.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz. U.z 2017 r., poz. 1851), zwanej dalej: ustawą. Zgodnie z art. 4 i art. 5 ust. 3 ustawy, świadczenie wychowawcze w kwocie 500 zł. miesięcznie przysługuje rodzicowi dziecka (pod którego opieką się znajduje) do ukończenia przez nie 18 – go roku życia, przy czym uprawnienie to na pierwsze dziecko w rodzinie zostało uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego (dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie może przekraczać 800 zł. miesięcznie).

Dochodem rodziny jest suma dochodów jej członków (art. 2 pkt 4 ustawy), zaś dochodem członka rodziny jest przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki jest ustalone prawo do świadczenia wychowawczego z uwzględnieniem utraty i uzyskania dochodu. W myśl art. 2 pkt 1 ustawy "dochód" oznacza dochód w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych czyli art. 3 ust. 1 a) ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1952 ze zm.).

Powyższy przepis definiuje dochód, jako przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30 b, 30 c, 30 e, 30 f ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o: kwoty uzyskania przychodu, podatek dochodowy, składaki na ubezpieczenie społeczne nie zaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W sprawie niniejszej mając na względzie brzmienie w/w przepisów, spornym pozostaje okoliczność prawidłowości wyliczania dochodu netto skarżącej za 2016 rok (jedynej która uzyskała dochód w 3 – osobowej rodzinie), a konkretnie kontrowersje budzi jeden składnik podlegający odliczeniu od przychodu – kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne faktycznie zapłaconej w roku 2016 przez skarżącą.

Pomimo monitorowania przez skarżącą, w odwołaniu do SKO, nieprawidłowej kwoty składki zdrowotnej przyjętej do obliczania dochodu rodziny, organ odwoławczy tej kwestii nie wyjaśnił poprzestając na stwierdzeniu, że o wysokości potrąconej składki zdrowotnej decydował system informatyczny ZUS, z którego organ I instancji czerpał informację.

Z takim stanowiskiem organu II instancji nie sposób się zgodzić zwłaszcza w sytuacji, gdy strona kwestionowała prawidłowość wyliczenia dochodu netto na potrzeby ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego oraz w sytuacji (jak niniejsza) kiedy kryterium dochodowe zostało przekroczone jedynie o 42 grosze (800,42 zł.). Organ powinien wnikliwie wyjaśnić prawidłowość przyjętej do wyliczeń wysokości składaki zdrowotnej, a nie uczynić źródłem wiarygodności jedynie dane z systemu informatycznego.

Jak się okazało, skarżąca przedłożyła do akt sądowych dokumenty, z których wynika, że składka zdrowotna w roku 2016 była potrącana w kwocie wyższej niż wykazał system informatyczny organowi I instancji.

Art. 28 ustawy odsyła, w sprawach nieuregulowanych, do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że organy administracji są zobowiązane przestrzegać m.in. zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 7 k.p.a., jak też zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 k.p.a.) oraz są zobowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.).

Rację należy przyznać skarżącej, która zarzuciła w skardze, naruszenie powyższych przepisów zwłaszcza przez organ II instancji.

Sąd, z urzędu, zauważa również naruszenie przez organy II instancji przepisu art. 75 § 1 k.p.a. nakazujący dopuścić jako dowód w sprawie wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Organ winien zobowiązać skarżącą do złożenia dokumentacji, która potwierdzałaby słuszność jej zarzutów, skoro na etapie pierwszoinstancyjnym nie było to możliwe.

Dodatkowo, Sąd zauważa, że uzasadnienie decyzji organu I instancji nie spełnia wymogów art. 107 § 3 k.p.a.

Treść uzasadnienia jest pobieżna i ogólnikowa, nie przedstawia sposobu wyliczenia dochodu rodziny skarżącej.

Strona musi mieć prawo, a zarazem możliwość kontroli przyjętych przez organ danych dotyczących uzyskiwanych przez rodzinę dochodów (vide: wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 22.05.2017 r. – II SA/Rz 41/17).

Reasumując, podstawą uchylenia przez Sąd decyzji organów obydwu instancji były uchybienia proceduralne sprowadzające się do niewyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, co mogło mieć istotny wpływ na podjętą decyzję. W celu zachowania zasady dwuinstancyjności, organ I instancji winien ponownie rozpoznać sprawę: ustalić dochody skarżącej za 2016 rok z uwzględnieniem wszystkich odliczeń (zgodnie z przepisami) posługując się nie tylko danymi z systemu informatycznego, które nie zawsze muszą być wiarygodne. Należy zobowiązać skarżącą do przedłożenia, posiadanej przez nią dokumentacji i dopiero po weryfikacji całości materiału dowodowego, podjąć prawidłową decyzję w przedmiocie przyznania świadczenia wychowawczego na córkę J. Ł.

Z uwagi na niewyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, Sąd nie oceniał prawidłowości zastosowania, przez organy, przepisów prawa materialnego, jako przedwczesne na tym etapie sprawy. Natomiast rację należy przyznać organowi, iż w sprawie nie miał zastosowania przepis art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, którego naruszenie zarzucano w skardze.

Mając na względzie powyższe okoliczności i na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30.08.2012 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.) orzeczono, jak w sentencji.