Wyrok z dnia 2018-02-15 sygn. III SA/Gd 900/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Hyla (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak, Sędzia WSA Felicja Kajut, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Beata Kaczmar, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 lutego 2018 r. sprawy ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 11 sierpnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 3 lipca 2017 r., znak [...] Starosta L. na podstawie art. 102 ust. 1 pkt 4, art. 102 ust. 1 c w zw. z art. 102 ust. 1 e ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 978 ze zm. – dalej u.k.p.) oraz art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1260) zatrzymał J. K. prawo jazdy kategorii AB nr [...], dokument wydany dniu 19 czerwca 2006 r. przez Starostę L., na okres 3 miesięcy, tj. od dnia 7 czerwca 2017 r. do dnia 7 września 2017 r. włącznie. Decyzji nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 7 czerwca 2017 r. J. K. przekroczył w miejscowości M. dozwoloną prędkość o ponad 50 km/h. Starosta w takiej sytuacji zobligowany był wydać decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył J. K., zaskarżając ją w całości. Zarzucił jej:

1) naruszenie art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c i 1e u.k.p. w zw. z art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym poprzez jego wadliwe zastosowanie wskutek błędnego przyjęcia, że skarżący przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym,

2) naruszenie § 17 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 lutego 2014 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych, który powinien być wyposażony w urządzenie celownicze z wizjerem, umożliwiające zachowanie zbieżności osi optycznej celownika (promienia wizjera) z wiązką promieniowania lasera, natomiast użyte w związku z kontrolą urządzenie Ultralyte [...] takich wymagań nie spełnia,

3) naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art., 6, art. 80, art. 75 ust. 1. art. 77 ust. 1, art. 81 ust. 1 k.p.a. poprzez uznanie okoliczności przekroczenia prędkości za udowodnioną mimo, iż strona konsekwentnie temu zaprzecza i wydanie w takim stanie sprawy decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy,

- art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez wydanie zaskarżonej decyzji, pomimo tego, że rozpoznanie sprawy i wydanie decyzji zależało, od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego (rozstrzygnięcia winy Skarżącego w sprawie o wykroczenie przed Sądem Rejonowym w S.), o którym mowa w tym przepisie.

Strona wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji organu I instancji i orzeczenie co do istoty sprawy, względnie uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2017 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu wskazano, że w aktach znajduje się świadectwo homologacji nr [...] z dnia 9 marca 2017 r. potwierdzające dopuszczenie do użytkowania urządzenie, którym dokonano pomiaru. Nie ma podstaw, aby w tym zakresie prowadzone było konkurencyjne postępowanie, czy też występowała usprawiedliwiona podstawa zawieszenia postępowania administracyjnego do czasu przesądzenia winy kierowcy odmawiającego przyjęcia mandatu, nakładanego przez Policję.

Zgodnie z art. 102 ust. 3 ustawy o kierujących pojazdami, jeżeli sprawa o naruszenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5 tegoż artykułu, została skierowana do rozpoznania przez sąd lub organ orzekający o sprawie w postępowaniu dyscyplinarnym i nie zakończyła się prawomocnym rozstrzygnięciem w okresie 3 miesięcy od dnia zatrzymania dokumentu, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1d - w okresie 6 miesięcy, podlega on zwrotowi. W związku z tym zdaniem Kolegium nie jest zasadna argumentacja strony, iż organ winien przeprowadzić inne postępowanie niż związane z weryfikacją zupełności wniosku Policji, jako inicjującego postępowanie administracyjne. Właściwa ocena zarzutów strony zgłaszanych w odwołaniu nastąpi w postępowaniu wykroczeniowym przed sądem karnym.

Za prawidłowość czynności pomiaru i przedłożenie wniosku odpowiada powołany do tego organ. Ewentualne nieprawidłowe podjęcie kwestionowanych czynności nie przenosi postępowania dowodowego do organu administracji. Wspomniany krótki termin zatrzymania prawa jazdy nie uzasadnia przyjęcia, iż w czasie jego biegu podjęte winny być inne dodatkowe czynności w postępowaniu administracyjnym. Oczywistym jest przy tym, że możliwy wadliwy pomiar prędkości z uwagi na wady techniczne sprzętu oraz uchybienia i nieprawidłowości ze strony osób, które sprzęt ten obsługują nie powinien przekładać się na uprawnienia strony. Zdaniem organu odwoławczego, gdyby ustawodawca chciał uzależnić możliwość zatrzymania prawa jazdy od wyników innego postępowania lub wyroku sądu to w art.102 ust. 3 ustawy o kierujących pojazdami wprost wskazałby na ten fakt umożliwiając chociażby przerwę w biegu terminu związanego z zatrzymaniem prawa jazdy.

Nie można zatem przyjąć, że zakończenie postępowania w sprawie o wykroczenie stanowi zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. W sytuacji, gdy obwiniony kierowca zostanie uniewinniony od zarzucanego mu czynu przysługuje mu ewentualnie środek prawny w postaci wniosku o wznowienie postępowania administracyjnego na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.. Powodem uniewinnienia, bądź np. umorzenia postępowania mogą być wszak też inne okoliczności niż podnoszone w sprawie. Ustalenie natomiast, że pomiar prędkości został błędnie dokonany może być nową okolicznością faktyczną, o której mowa w powyższym przepisie i uchylenia decyzji w trybie nadzwyczajnym.

Skargę na powyższą decyzję wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku J.K., domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, a także zasądzenia kosztów postępowania.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

- naruszenie art. 102 ust. 1 pkt 4 oraz ust.1c i 1e ustawy o kierujących pojazdami w zw. z art. 135 ust. 1 pkt la lit. a ustawy - Prawo o ruchu drogowym poprzez jego błędne zastosowanie wskutek błędnego przyjęcia, że skarżący przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym,

- naruszenie § 17 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 lutego 2014 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych powinien być wyposażony w urządzenie celownicze z wizjerem, umożliwiające zachowanie zbieżności osi optycznej celownika (promienia wizjera) z wiązką promieniowania lasera lub sygnalizujące lub wskazujące zachowanie zbieżności osi optycznej wizjera z wiązką promieniowania laserowego, natomiast urządzenie Ultralyte [...], takich wymagań nie spełnia,

- naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

- art., 6, art. 80, art. 75 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 81 ust. 1 k.p.a. poprzez uznanie okoliczności przekroczenia prędkości, mimo, iż strona konsekwentnie temu zaprzecza i wydanie w takim stanie sprawy decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, co skutkowało błędnym uznaniem przez organ odwoławczy, że "ewentualne nieprawidłowe podjęcie kwestionowanych czynności nie przenosi postępowania dowodowego do organu administracji [...], a krótki termin zatrzymania prawa jazdy nie uzasadnia przyjęcia, iż w jego biegu podjęte winny być inne dodatkowe czynności w postępowaniu administracyjnym", co z kolei skutkowało tym, iż organy obu instancji zaniechały przeprowadzenia postępowania w tym zakresie. Organ odwoławczy nadto, błędnie uznał prawidłowość uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji,

- art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a poprzez wydanie zaskarżonej decyzji, pomimo tego, że rozpoznanie niniejszej sprawy i wydanie decyzji zależało, od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego (rozstrzygnięcia winy Skarżącego w sprawie o wykroczenie przed Sądem Rejonowym w S.), o którym mowa w tym przepisie.

W uzasadnieniu wskazano, że J.K. odmówił przyjęcia mandatu karnego, a policja przesłała Staroście L. informację, iż skierowany zostanie wniosek o ukaranie do Sądu Rejonowego w S.. Skarżący podniósł, iż od momentu zatrzymania przez policję w dniu 7 czerwca 2017r. konsekwentnie zaprzeczał, aby przekroczył dozwoloną prędkość. Nadto, do kontroli użyto niezgodnego z przepisami urządzenia pomiarowego, gdyż jak wynika obowiązujących przepisów przyrząd laserowy powinien być wyposażony w urządzenie celownicze z wizjerem, umożliwiające zachowanie zbieżności osi optycznej celownika (promienia wizjera) z wiązką promieniowania lasera, natomiast urządzenie Ultralyte [...] takich wymagań nie spełnia.

Z przepisu art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy wynika obowiązek wydania przez organ decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, ale tylko wtedy, jeśli prawidłowo ustalony stan faktyczny sprawy administracyjnej odpowiada hipotezie tej normy, tj. że kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż go km/h na obszarze zabudowanym. Takie stanowisko znajduje również odzwierciedlenie w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych. W toku postępowania administracyjnego organy zobowiązane są do przestrzegania zasady praworządności (art. 6 k.p.a.) i do tego, by na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenić czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a).

W przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcie zarzutu w kwestii ustalenia, czy skarżący przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h, nastąpi dopiero w toczącym się postępowaniu o wykroczenie przed Sądem Rejonowym w S. (w związku z odmową przyjęcia mandatu karnego), a organy obu instancji błędnie zakwestionowały tę okoliczność, pomimo tego, że rozpoznanie niniejszej sprawy i wydanie decyzji zależy w konkretnym wypadku, od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, o którym mowa w art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a.

W ocenie skarżącego, wydanie zaskarżonej decyzji w wyniku postępowania administracyjnego wszczętego po uzyskaniu zawiadomienia Komendanta Powiatowego Policji w S. i po wyraźnym oświadczeniu skarżącego, że nie przekroczył dozwolonej prędkości, nastąpiło z naruszeniem przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W sytuacji, gdy kierowca kwestionuje ustalenia policji drogowej co do popełnienia wykroczenia, nie przyjmując mandatu karnego, organ winien bowiem zawiesić postępowanie administracyjne w sprawie do czasu zakończenia postępowania w sprawie o wykroczenia.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 2088) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m. in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą zaskarżonym aktem z punktu widzenia kryterium legalności, to jest zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania prawa materialnego. Nadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm., dalej jako "p.p.s.a.") sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną.

W wyniku analizy akt sprawy Sąd stwierdził, że skarga nie jest uzasadniona. Zaskarżone rozstrzygnięcie nie narusza bowiem ani prawa materialnego, ani też organ odwoławczy nie naruszył reguł procedury administracyjnej w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bądź skutkującym wznowieniem tego postępowania. Tymczasem, zgodnie z art. 145 § 1 p.p.s.a., dopiero stwierdzenie tego rodzaju naruszenia prawa uzasadnia uwzględnienie skargi.

W myśl art. 102 ust. 1 pkt 4 u.k.p. starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Z kolei wg ust. 1c omawianego przepisu starosta wydaje decyzję, o której mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5, na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany w trybie art. 135 ust. 1 p.r.d.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (w brzmieniu na dzień wydawania decyzji) do dnia 3 czerwca 2018 r. podstawą zatrzymania prawa jazdy jest informacja o której mowa odpowiednio w pkt 1 lub 3 (wg pkt. 1 podmiot, który ujawnił popełnienie naruszenia, o którym mowa w art. 135 ust. 1 pkt 1a p.r.d. lub wydał prawomocne rozstrzygnięcie za to naruszenie, niezwłocznie powiadamia o tym starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kierującego pojazdem). Art. 135 ust. 1 pkt 1a p.r.d. stanowi zaś, że policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem m. in. w przypadku ujawnienia czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym.

Już z tych regulacji wynika, że nie jest w takich przypadkach konieczne prawomocne skazanie (wystarczy ujawnienie wykroczenia), bowiem ustawodawca przewiduje tu środek administracyjny, a nie karny. Stąd, art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy zmieniającej jednoznacznie wskazuje, że okolicznością, która obliguje organ do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, jest ww. informacja (tak też np. wyrok WSA w Gliwicach z 21 kwietnia 2016 r., sygn. II SA/Gl 92/16).

W konsekwencji organ wydający decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy nie prowadzi własnych ustaleń dotyczących faktu rażącego przekroczenia prędkości, jest to bowiem domena postępowania wykroczeniowego. W szczególności nie mamy tu do czynienia z ustalaniem winy. Takie ustalenia wymagają bowiem w niektórych przypadkach długotrwałego postępowania dowodowego. Z woli ustawodawcy organ opiera swoje rozstrzygnięcie na przekazanej mu informacji, która ma charakter dokumentu urzędowego (art. 76 §1 k.p.a.), stanowiąc dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. Zatrzymanie prawa jazdy ma bowiem w tym przypadku charakter prewencyjny, mający służyć zapobieganiu dalszym naruszeniom we wskazanym okresie. Dlatego też bezzasadne są zarzuty naruszenia przepisów k.p.a. odnoszących się do postępowania dowodowego.

Nie było także przesłanek do zawieszenia postępowania administracyjnego, nie wystąpiło bowiem żadne zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 2013r., I OSK 348/12, elementem zagadnienia wstępnego z jest istnienie zależności (związku przyczynowego) miedzy uprzednim rozstrzygnięciem, a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji. Związek zagadnienia wstępnego z rozpoznaniem sprawy administracyjnej i wydaniem decyzji wyraża się relacją, w której brak rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd jawi się jako bezwzględna przeszkoda do wydania decyzji w prowadzonej przez organ sprawie. W razie, gdy związek ten nie występuje, nie jest dopuszczalne zawieszenie postępowania. Organ administracji jest zobligowany do zawieszenia postępowania administracyjnego na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. tylko wtedy, gdy w sprawie wystąpi zagadnienie, którego brak rozstrzygnięcia wyklucza każde, zarówno pozytywne, jak i negatywne dla strony zakończenie postępowania administracyjnego.

Z kolei w wyroku WSA w Krakowie z 7 marca 2014 r., II SA/Kr 1541/13, stwierdza się, że "warunkiem zawieszenia postępowania administracyjnego, jest pojawienie się w toku rozpoznania sprawy tzw. zagadnienia wstępnego (prejudycjalnego). Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że zagadnieniem wstępnym jest określona w przepisach prawa materialnego przesłanka wydania decyzji administracyjnej, której rozstrzygnięcie wykracza poza kompetencje organu administracji publicznej. Zagadnienie takie powstaje niezależnie od postępowania, w którym można je rozstrzygnąć. (...) instytucja zawieszenia postępowania z uwagi na przesłankę zagadnienia wstępnego znajduje zastosowanie, o ile pomiędzy rozstrzygnięciem kwestii prejudycjalnej, a rozstrzygnięciem postępowania administracyjnego istnieje zależność, o której mowa w art. 94 § 1 pkt 4 k.p.a. Chodzi tu o istnienie bezpośredniego związku przyczynowego wyrażającego się w tym, że rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej uzależnione jest bezwzględnie od uprzedniego rozstrzygnięcia przez inny organ lub sąd istotnej dla sprawy okoliczności prawnej stanowiącej przesłankę wydania decyzji. Sformułowanie użyte w analizowanym przepisie >zależy od uprzedniego< wskazuje, że rozstrzygnięcie kwestii prejudycjalnej warunkuje rozpoznanie sprawy administracyjnej. Taka sytuacja ma miejsce, gdy organ nie dysponuje elementem pozwalającym na wydanie w ogóle decyzji. Tak więc (...) zagadnieniem wstępnym jest tylko taka kwestia, która uniemożliwia wydanie rozstrzygnięcia w danej sprawie. Natomiast to, że wynik innego postępowania może mieć wpływ na treść decyzji, nie przesądza o istnieniu zagadnienia wstępnego."

Art. 102 ust. 1c częściowo został uznany za niezgodny z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 października 2016 r., sygn. akt K 24/15 (Dz.U.2016.2197) z dniem 29 grudnia 2016 r. Zgodnie z nim wymieniony wyżej przepis utracił moc w zakresie, w jakim nie przewidywał sytuacji usprawiedliwiających - ze względu na stan wyższej konieczności - kierowanie pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. To rozstrzygnięcie nie miało jednak zastosowania w niniejszej sprawie, jako że kwestia stanu wyżej konieczności nie była przedmiotem zarzutów, a skarżący kwestionuje jedynie prawidłowość pomiaru prędkości.

Intencją ustawodawcy, który wprowadził do systemu prawnego przepisy umożliwiające zatrzymanie prawa jazdy kierowcy przekraczającemu znacznie dopuszczalną prędkość w terenie zabudowanym było podwyższenie poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym w sytuacji zjawiska nagminnego łamania przepisów ograniczających tę prędkość. Osiągnięcie tego, zgodnego z interesem społecznym celu wymaga, by właściwy środek prewencyjny był stosowany natychmiast. Oczywistą konsekwencją błędów popełnianych przez funkcjonariuszy publicznych przy wykonywaniu czynności prowadzących do zatrzymania prawa jazdy są natomiast roszczenia odszkodowawcze osób, które wskutek tych błędów poniosłyby szkodę. Roszczeń tych można dochodzić po wyczerpaniu trybu postępowania przewidzianego przepisami prawa (uniewinnienie w postępowaniu wykroczeniowym i wznowienie postępowania w sprawie dotyczącej zatrzymania prawa jazdy).

Z powyższych względów skarga jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Powołane wyżej orzecznictwo sądowo-administracyjne dostępne jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, pod adresem internetowym http://orzeczenia.nsa.gov.pl.