Postanowienie z dnia 2018-02-21 sygn. I OW 325/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

POSTANOWIENIE Dnia 21 lutego 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędzia del. NSA Zygmunt Zgierski (spr.) po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2018 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy z wniosku Wójta Gminy K. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy K. a Prezydentem Miasta O. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku G. W. o przyznanie zasiłku stałego postanawia: wskazać Wójta Gminy K. jako organ właściwy w sprawie

Uzasadnienie

I OW 325/17

Uzasadnienie

Wójt Gminy K., działając na podstawie art. 22 § 3 pkt 2 k.p.a. oraz art. 4 w zw. z art. 15 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.), dalej p.p.s.a., wniósł o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy K. a Prezydentem Miasta O., poprzez wskazanie Prezydenta Miasta O. jako organu właściwego do rozpoznania wniosku G. W. o przyznanie zasiłku stałego.

W uzasadnieniu Wójt Gminy K. wskazał, że wnioskiem z dnia [...] października 2017 r. G. W. zwrócił się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w O. o przyznanie zasiłku stałego.

Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w O., na podstawie art. 65 § 1 k.p.a., przesłał wniosek do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. jako organu właściwego do załatwienia sprawy. W uzasadnieniu wskazano, że szpital w O., w którym obecnie przebywa G. W., nie może zostać uznany za lokal mieszkalny, a tym samym Ośrodek Pomocy Społecznej w O. nie jest organem właściwym. Ponadto G. W. ma zapewnione całodzienne wyżywienie oraz opiekę medyczną.

W ocenie Wójta Gminy K. obecnie miejscem zamieszkania G. W. jest miasto O. Z wywiadu przeprowadzonego przez pracownika Ośrodka Pomocy Społecznej w O. wynika, że w ostatnim czasie wnioskodawca wykonywał dorywcze prace w O., a zatem na tym terenie stale przebywał z zamiarem stałego pobytu. Zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1769 ze zm.), dalej u.p.s., właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Nie sposób zatem uznać, aby organem właściwym do rozpatrzenia wniosku był Wójt Gminy K.

Ponadto, nawet gdyby uznać, że miejscem zamieszkania wnioskodawcy była miejscowość Ł. (a jest to jedynie miejsce meldunku G. W.), to w świetle art 101 ust. 3 u.p.s. w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki (...), właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie. Zatem zasadniczą kwestią w sprawie jest sytuacja osobista wnioskodawcy, który jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, wymagającym stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (informacje wynikające z orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w O. z dnia [...] września 2017 r.). Okoliczność ta wyczerpuje warunki, jakie zostały określone w art. 101 ust. 3 u.p.s.

W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie sporu o właściwość Prezydent Miasta O. wniósł o ustalenie, że organem właściwym do rozpoznania sprawy z wniosku G. W. jest Wójt Gminy K.

Prezydent Miasta O. wskazał, że zgodnie z art. 101 ust. 1 u.p.s. właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Zgodnie z art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. W trakcie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego z G. W. nie ujawniono jego miejsca zamieszkania. W konsekwencji zachodzą podstawy, aby G. W. zakwalifikować jako osobę bezdomną w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.p.s., zgodnie z którym za osobę bezdomną uważa się osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.

Zgodnie zaś z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610) przez lokal mieszkalny należy rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych.

G. W. przebywał w szpitalu w O., w którym miał zapewnione codzienne wyżywienie i opiekę medyczną. W toku wywiadu środowiskowego nie zostało ujawnione jego miejsce zamieszkania, w szczególności nie ujawniono, aby zamieszkiwał na terenie gminy O. Nie sposób zatem uznać, że szpital w O. spełnia definicję lokalu mieszkalnego. G. W. przebywa tam tymczasowo i jest to pobyt krótkotrwały. Trudno uznać placówkę szpitalną, zlokalizowaną na terenie gminy O., za miejsce, gdzie osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Przebywanie w placówce szpitalnej ma, co do zasady, charakter tymczasowy i wynika z konieczności podjęcia leczenia szpitalnego. W związku z tym pobyt w szpitalu nie może zostać uznany za miejsce przebywania z zamiarem stałego pobytu, a świadczy raczej o zamiarze podjęcia leczenia szpitalnego, które z natury rzeczy nie wiąże się z zamiarem stałego pobytu. Nie istnieją zatem podstawy do uznania, że miejscem zamieszkania G. W. jest gmina O.

Prezydent Miasta O. wskazał przy tym, że już po przekazaniu akt sprawy Wójtowi Gminy K., do OPS w O. wpłynęło oświadczenie G. W., że po zakończonej rehabilitacji będzie on mieszkał u matki w miejscowości Ł. [...]. Jednocześnie wskazał, że nie mieszkał nigdy w O. i nie wiąże z tym miastem swojej przyszłości.

W konsekwencji, zgodnie z art. 101 ust. 2 u.p.s., właściwość miejscowa organu powinna zostać ustalona w oparciu o miejsce ostatniego miejsca zameldowania osoby na pobyt stały, którym to miejscem niewątpliwie nie jest gmina O. Skoro G. W. jako miejsce zamieszkania wskazuje miejscowość Ł., właściwość miejscowa mogłaby zostać ustalona w oparciu o art. 101 ust. 1 u.p.s., a z uwagi na deklarowane przez G. W. miejsce zamieszkania, organem właściwym do załatwienia sprawy jest Wójt Gminy K..

Prezydent Miasta O. stwierdził także, że w sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek pozwalający na zastosowanie wyjątku z art. 101 ust. 3 u.p.s.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Stosownie do art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek, a organami administracji rządowej.

Spór zainicjowany wnioskiem złożonym w niniejszej sprawie ma charakter negatywnego sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy K. a Prezydentem Miasta O. Obydwa organy uznają się bowiem za niewłaściwe miejscowo do rozpoznania wniosku G. W. o przyznanie zasiłku stałego.

Punktem wyjścia do rozważań stanowią przepisy art. 101 u.p.s., które określają właściwość miejscową organów w sprawach z zakresu pomocy społecznej.

Stosownie do art. 101 ust. 1 u.p.s. właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Z art. 101 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej wynika zaś, że w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. Z kolei art. 101 ust. 3 ustawy stanowi, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.

Przede wszystkim podnieść należy, iż nie można uznać G. W. za osobę bezdomną. Pojęcie osoby bezdomnej zostało zdefiniowane w art. 6 pkt 8 u.p.s. - jest nią osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.

G. W. jest zameldowany na pobyt stały u matki, pod adresem Ł. [...], gmina K. Nie spełnia zatem warunków uznania za osobę bezdomną określonych w pierwszej części tego przepisu. Także brzmienie drugiej jego części nie pozwala na takie przyjęcie. Wprawdzie w dacie złożenia wniosku nie zamieszkiwał pod adresem stałego zameldowania, ale nie ulega wątpliwości, że taką możliwość ma – wynika to z oświadczeń samego wnioskodawcy, jak i jego matki.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie nie zachodziły także przesłanki do zastosowania art. 101 ust. 3 u.p.s. Wyjątkowy charakter tego przepisu pozwala na ustalenie innej właściwości miejscowej organu tylko wówczas, gdy sytuacja osobista strony odbiega od powszechnie występującego w tego rodzaju sprawach niedostatku środków utrzymania lub trudnej sytuacji materialnej osoby ubiegającej się o świadczenie. O przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą można też mówić w kontekście podjęcia przez stronę działań zmierzających do związania swojego ośrodka życia z danym miejscem pobytu w celu stabilizacji życiowej.

Ustawa o pomocy społecznej nie definiuje pojęcia "miejsce zamieszkania", co oznacza, że należy je rozumieć zgodnie z ogólną definicją tego terminu, zawartą w przepisach kodeksu cywilnego. Przepis art. 25 k.c. stanowi, że miejscem zamieszkania osoby jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu, przy czym ustalenie tego zamiaru powinno być oparte o kryteria zobiektywizowane. O zamieszkiwaniu można mówić więc wówczas, gdy występujące okoliczności pozwalają przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosków, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem aktywności życiowej danej osoby fizycznej.

Odnosząc ten stan prawny do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy należy zwrócić uwagę, że G. W. jest zameldowany na stałe w miejscowości Ł. i miejscowość ta docelowo ma stanowić jego centrum życiowe (zgodnie z jego oświadczeniem z dnia [...] listopada 2017 r.), w przeciwieństwie do O., gdzie tylko się leczy i przechodzi rehabilitację. Pobyt w szpitalu w O. był zatem wyłącznie czasowy.

Dowodzi to, że G. W. nie przebywa w O. z zamiarem stałego pobytu. Skoro jest zameldowany na pobyt stały w miejscowości Ł. i po przebytej rehabilitacji zamierza tam mieszkać, to należy przyjąć, że to tam, a nie w O., chce koncentrować swoją aktywność życiową.

Wobec tego stwierdzić należy, że to Wójt Gminy K. jest właściwy do rozpatrzenia wniosku o przyznanie pomocy w formie zasiłku stałego.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 w zw. z art. 4 p.p.s.a., orzekł jak w postanowieniu.