Postanowienie z dnia 2018-02-23 sygn. II SAB/Sz 139/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Starszy referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie Monika Bieńkowska po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2018 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Stowarzyszenia A. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie z jego skargi na bezczynność Prezesa Sądu [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej p o s t a n a w i a: odmówić przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Uzasadnienie

Stowarzyszenie [...] w W. wezwane do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w wysokości 100 zł od złożonego wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu wydanego w dniu 20 grudnia 2017 r. złożyło na urzędowym formularzu PPPr wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wniosku podało, że na dzień wniesienia skargi oraz na dzień wezwania do uiszczenia wpisu nie posiada wystarczających środków finansowych. Nadto wskazało, że jest organizacją pozarządową, niedziałającą w celu osiągnięcia zysku, utrzymuje się z wpłat darowizn oraz grantów od prywatnych sponsorów. Aktualnie gromadzone na bieżąco środki finansowe wystarczają wyłącznie na opłacenie pensji i opłat związanych z utrzymaniem siedziby, takich jak czynsz czy telefony. Aby poszerzyć źródła finansowania w [...] r. Stowarzyszenie wzięło kredyt na rozwój działalności gospodarczej w wysokości [...] zł, a w [...] r. dwa kredyty na prowadzenie działalności statutowej w wysokości [...] zł oraz [...] zł. Wszystkie kredyty są spłacane i miesięcznie raty wynoszą łącznie [...] zł. Aktualnie Stowarzyszenie stara się o otrzymanie kolejnego kredytu na utrzymanie płynności finansowej.

Stowarzyszenie wskazało, że jednym z jego podstawowych działań jest ochrona prawa do informacji na drodze sądowej, a tymczasowa sytuacja finansowa nie pozwala na inicjowanie takich postępowań sądowych.

W oświadczeniu o majątku i dochodach wskazano, że środki finansowe zgromadzone na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy wynoszą – na kontach [...] zł i w kasie [...] zł. Natomiast stałe miesięczne wydatki Stowarzyszenia wynoszą około [...] zł, a składają się na nie opłaty za internet i telefony [...] zł, druk [...] zł, ochrona [...] zł, czynsz [...] zł, księgowość [...] zł, wynagrodzenia [...] zł, spłata kredytów [...] zł. Stowarzyszenie podało ponadto, że nie został jeszcze sporządzony bilans za rok [...]. oraz oświadczyło, że zatrudnia radcę prawnego.

Starszy referendarz sądowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 – dalej P.p.s.a.) stronie może zostać przyznane prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Zgodnie zaś z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy w zakresie częściowym może być przyznane - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Użyty w przepisie zwrot "gdy wykaże" jednoznacznie wskazuje, że to na osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy ciąży obowiązek wykazania, że spełnia przesłanki do przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie. Należy podkreślić, że z brzmienia art. 246 § 2 P.p.s.a. wynika, że rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o przyznanie prawa pomocy złożonego przez osobę prawną, inaczej niż jest to w przypadku wniosku osoby fizycznej, ma charakter uznaniowy (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 czerwca 2014 r. sygn. akt I FZ 147/14 – wszystkie orzeczenia dostępne pod adresem internetowym: orzeczenia.nsa.gov.pl). W orzecznictwie podnosi się ponadto, że uwzględnienie takiego wniosku pozostaje fakultatywne nawet wówczas, gdy spełnione są przesłanki określone w art. 246 § 2 P.p.s.a.

Rozważając zasadność przyznania stronie skarżącej prawa pomocy należy wziąć pod uwagę, że stowarzyszenia zobowiązane są do zapewnienia środków na prowadzenie działalności określonej w statucie, bądź regulaminie. W ramach kosztów prowadzonej działalności, powinny znaleźć się również wydatki dotyczące postępowania sądowego. Tym bardziej, że koszty sądowe, należą do normalnych kosztów prowadzonej przez stronę skarżącą działalności. Wszczynanie postępowań na drodze sądowej – jako element tej działalności – wymaga, na równi z koniecznością zapewnienia środków na bieżącą działalność, także zapewnienia środków na koszty sądowe. Z kolei planowanie wydatków bez uwzględnienia zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości, o której mowa w art. 199 P.p.s.a. i przedkładanie należności o charakterze prywatnoprawnym na publicznoprawnymi nie może skutkować przerzuceniem ciężaru finansowania postępowań sądowoadministracyjnych na Skarb Państwa (por. orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2006 r., sygn. akt I FZ 150/06, z 9 lutego 2006 r. sygn. akt I FZ 9/06).

Podkreślenia wymaga, że udzielenie stronie prawa pomocy sprowadzać się powinno do przypadków, w których zdobycie środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe (por. postanowienia NSA z: 23 stycznia 2013 r., sygn. I FZ 2/13 oraz II FZ 1017/12; z 10 stycznia 2013 r., sygn. akt II FZ 1005/12). Osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej, powinna wykazać przy tym nie tylko, że nie ma środków na poniesienie tych kosztów, ale także, że nie ma ich mimo, iż podjęła wszelkie niezbędne działania by zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków.

Analiza danych zawartych w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy PPPr wskazuje, że Stowarzyszenie posiada na rachunkach bankowych kwotę [...]zł, a w kasie [...] zł. Kwoty te przewyższają koszty, do jakich Stowarzyszenie w niniejszej sprawie aktualnie jest zobowiązane (100 zł tytułem opłaty kancelaryjnej).

Przy czym nie ma znaczenia w sprawie fakt zaciągnięcia kilku kredytów na rozwój działalności gospodarczej. Co do zasady bowiem, zobowiązania cywilnoprawne nie korzystają z pierwszeństwa względem obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Poza tym udzielenie stronie kredytu świadczy o posiadaniu przez nią zdolności kredytowej tj. zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Skoro Stowarzyszenie spłaca bez przeszkód raty w wysokości [...] zł miesięcznie, to wygospodarowanie kwoty [...]zł nie powinno stanowić dla niej przeszkody ponad miarę. Trudno natomiast uwzględnić wniosek podmiotu, który z samego tylko przekonania o doniosłości realizowanych celów wywodzi uzasadnienie do zwolnienia z należności o publicznoprawnym charakterze. Zaakcentować należy, że przerzucanie ciężaru funkcjonowania Stowarzyszenia na Skarb Państwa przez uzyskanie zwolnienia od kosztów sądowych spowodowałoby, że faktycznie działalność Stowarzyszenia finansowana byłaby ze środków publicznych, a to prowadziłoby do zaprzeczenia zasady, że Stowarzyszenie prowadzi działalność na bazie własnego majątku.

Z powyższych względów, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. orzeczono jak w sentencji postanowienia