Wyrok z dnia 2018-03-08 sygn. II SAB/Ol 10/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 8 marca 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Bogusław Jażdżyk (spr.) Sędziowie sędzia WSA Adam Matuszak sędzia WSA Piotr Chybicki po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 8 marca 2018 roku na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Wojewody na bezczynność Wójta Gminy w wyznaczeniu wykonawcy zastępczego na prowadzenie Środowiskowych Domów Samopomocy I. zobowiązuje Wójta Gminy - w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia - do wyznaczenia wykonawcy zastępczego do realizacji zadania zleconego z administracji rządowej polegającego na prowadzeniu Środowiskowych Domów Samopomocy; II. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

Uzasadnienie

Wojewoda, na podstawie art. 129 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1769), wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie skargę na bezczynność Wójta Gminy "[...]" w wyznaczeniu wykonawcy zastępczego do realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej, polegającego na prowadzeniu Środowiskowego Domu Samopomocy w "[...]".

Skarżący udokumentował, że na skutek kontroli przeprowadzonej w Urzędzie Gminy w "[...]" oraz w Środowiskowym Domu Samopomocy w "[...]" i w Środowiskowym Domu Samopomocy w "[...]" okresie od 13 lutego do 31 maja 2017 r. przez zespół inspektorów Wydziału Finansów i Kontroli oraz Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego, stwierdzono nieprawidłowości. Dotyczyły one m.in.:

1) wykorzystania środków publicznych (dotacji celowych) niezgodnie

z przeznaczeniem,

2) pobrania dotacji celowej w nadmiernej wysokości,

3) nieprawidłowego gospodarowania składnikami majątkowymi zakupionymi do środowiskowego domu samopomocy (brak możliwości ustalenia kompletności oraz miejsca użytkowania poszczególnych składników, nienadawanie zakupionym składnikom numerów inwentarzowych – ŚDS "[...]"),

4) dużej skali niegospodarności, w związku z przeznaczeniem dużych kwot na zakupy sprzętu i materiałów wysokiej klasy, znanych marek, z brakiem poszanowania zasady wynikającej z art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, który stanowi, że wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny

z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów; optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Tytułem przykładu skarżący wskazał na wydatki na usługi prawne w kwocie 28.816,20 zł – w 2015 r. i 20.643,42 zł – w roku 2016 (dot. ŚDS "[...]"), natomiast 18.789,19 zł w 2015 r. i 20.948,28 zł w 2016 r. (dot. ŚDS w "[...]"); ulotki, wizytówki oraz materiały promocyjne w kwocie 4.344,37 zł (dot. ŚDS "[...]"), zakup paczek świątecznych na kwotę 2.249,42 zł i zestawów upominkowych na kwotę 749,95 zł (ŚDS "[...]") oraz 24.647,60 zł (ŚDS w "[...]"), ubezpieczenia kadry ŚDS wykupionych polis ubezpieczeniowych w kwocie łącznej 4.015,00 zł (ŚDS "[...]’), zakup różnych artykułów w tym: pistolet na wodę, pościel dziecięca, wieszaki dziecięce, kolejka-zabawka na łączna kwotę 7732,68 zł (ŚDS "[...]"), tankowanie oleju napędowego jednorazowo 349,22 litrów do samochodu na kwotę 1.623,87 zł, wynajem samochodów do przewożenia kadry ŚDS w kwocie 8.066,67 zł (ŚDS "[...]"), brak dokumentacji potwierdzającej eksploatacje i użytkowanie do celów służbowych samochodu Audi Q5.

Wojewoda wskazał, że wielu wątpliwości nie udało się wyjaśnić w toku kontroli, z powodu braku współpracy ze strony podmiotu dotowanego tj. Stowarzyszenia A lub współpracy w bardzo ograniczonym zakresie, polegającej na bezpodstawnej odmowie składania wyjaśnień, utrudnianiu i wydłużaniu czynności kontrolnych, jak również braku możliwości rzetelnego określenia wielkości stwierdzonych nieprawidłowości w odniesieniu do zaangażowanych środków publicznych, z uwagi na dostarczanie kontrolującym przez podmiot dotowany niepełnych danych, wykazów oraz zestawień dotyczących ponoszonych wydatków lub z uwagi na brak ich doręczenia. Zaznaczono, że czynności kontrolne dokonywane były w zgodzie z dyspozycją art. 126 ustawy o pomocy społecznej. Skarżący podniósł, że działalność nadzorcza ma na celu głównie zabezpieczenie przestrzegania prawa, jest wykonywana ex post i połączona z możliwością wydawania wiążących nakazów lub poleceń. Nadzór nie ogranicza się do obserwacji i ustaleń stanu faktycznego, ale łączy się z możliwością stosowania środków nadzoru. Organ nadzorujący, oprócz stwierdzenia faktów i dokonywania ich oceny, również współadministruje oraz odpowiada za wyniki pracy organów podległych nadzorowi. Podkreślono, że na podstawie czynności kontrolnych (wskazanych w art. 126 ustawy o pomocy społecznej), ustalono nieprawidłowości dotyczące wyposażenia, majątku czy zatrudnienia przez prowadzącego ŚDS. Skarżący podał, że występujące nieprawidłowości potwierdziły również inne służby publiczne, które przekazały informacje Wojewodzie celem podjęcia stosownych działań. Skarżący powołał się na: pismo Urzędu Kontroli Skarbowej z 28 października 2016 r. dotyczące śledztwa w zakresie wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem oraz pobranej w nadmiernej wysokości przez Stowarzyszenie; protokół i zalecenia Regionalnej Izby Obrachunkowej z dnia 15 marca 2017 r., wskazujące na nieprawidłowości w zakresie realizacji zadania, związane z trybem udzielania i rozliczania dotacji oraz zalecenia Prokuratury Regionalnej z 5 maja 2017 r. wskazujące na nieprawidłowe wykonywanie umowy zawartej przez Gminę "[...]" ze Stowarzyszeniem i brak sanowania stanu niezgodnego z prawem. Zdaniem skarżącego przeprowadzone działania kontrolne i nadzorcze pozwoliły w sposób niebudzący wątpliwości na stwierdzenie wykorzystania dotacji - co najmniej w części - niezgodnie z przeznaczeniem. Skarżący wywiódł, że przy stwierdzeniu, iż środki publiczne wykorzystywane są przez prowadzącego ŚDS na cele inne niż cel udzielenia dotacji, staje się oczywiste, że stan taki miał i w dalszym ciągu ma wpływ na standard usług świadczonych na rzecz usługobiorców ŚDS. Stwierdzono, że przekazywane dotacje powinny być wykorzystywane w taki sposób, aby w jak największym zakresie wpływały na podniesienie standardu świadczonych usług, a nie na inne wydatki, które nie pozostają w bezpośrednim związku ze świadczeniem usług na rzecz osób korzystających ze wsparcia. Dlatego w dniu 21 i 31 lipca 2017 r., na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, Wojewoda wezwał Gminę "[...]" – Wójta Gminy do niezwłocznego podjęcia stosownych działań i wskazania wykonawcy, który od 1 września 2017 r. będzie prowadził Środowiskowy Dom Samopomocy w ‘[...]", a od 1 października 2017 r. będzie prowadził Środowiskowy Dom Samopomocy w "[...]". Termin został wyznaczony na 14 dni od otrzymania wezwania. Wojewoda wskazał, że w odpowiedzi na powyższe Wójt Gminy ‘[...]" zakwestionował (dot. ŚDS "[...]") podstawy prawne dotyczące zastosowania przez organ uprawnień o charakterze nadzorczym oraz wskazał, że stwierdzona podczas kontroli niegospodarność, niecelowość i nierzetelność w wydatkowaniu środków publicznych nie dotyczyła jakości usług świadczonych w środowiskowych domach samopomocy prowadzonych przez Stowarzyszenie. Skarżący podał, że pismem z dnia 16 sierpnia 2017 r. poinformował Wójta Gminy "[...]", że dotacja na bieżącą działalność placówek prowadzonych przez Stowarzyszenie nie może być nadal przekazywana w celu zapobieżenia dalszym nieprawidłowościom w realizacji zadania zleconego. Wojewoda wskazał, że w odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 1 września 2017 r., Wójt Gminy "[...]" poinformował, że podejmie niezbędne czynności w celu rozwiązania kwestii przejęcia realizacji zadania publicznego pod nazwą: prowadzenie ŚDS w "[...]". Następnie, pismem z dnia 21 sierpnia 2017 r. (dot. ŚDS w "[...]") oraz z dnia 28 sierpnia 2017 r. (dot. ŚDS w ‘[...]’) Wójt Gminy "[...]" zwrócił się do Wojewody o prolongatę do 1 listopada 2017 r. terminów wskazanych w pismach Wojewody z dnia 21 lipca 2017 r. oraz z dnia 31 lipca 2017 r. W dniu 24 października 2017 r. Wójt Gminy zwrócił się do Wojewody o przedłużenie prolongaty do 31 grudnia 2017 r. W związku z powyższym Wojewoda wystosował pismo do Wójta Gminy z zapytaniem, jakie konkretne działania zostały podjęte przez Gminę w celu prowadzenia zadania zleconego. Pismem z dnia 8 listopada 2017 r. Wójt Gminy "[...]’ zwrócił się z zapytaniem aby wskazać przesłanki rozwiązania umów i poinformował jednocześnie, że Gmina bada pod względem prawnym możliwości rozwiązania umów. Wojewoda odpowiadając na pismo poinformował Wójta Gminy, że nie wyraża zgody na wydłużenie prolongaty do dnia 31 grudnia 2017 r.

Wojewoda podniósł, że w sprawie niniejszej mamy do czynienia z niebudzącym wątpliwości, rażąco nieprawidłowym wydatkowaniem środków publicznych, co przekłada się na jakość usług świadczonych na rzecz podopiecznych. Argumentował, że w myśl art. 126 ustawy finansach publicznych, znaczony charakter środków finansowych przekazywanych w ramach dotacji polega na tym, że środki te mogą być wykorzystane wyłącznie na określony cel. Środki z dotacji przekazane na konto beneficjenta nie uzyskują przymiotu wartości prywatnej, co stwarzałoby możliwość swobodnego nimi dysponowania. Mają one nadal charakter publiczny i w konsekwencji można je wykorzystać jedynie w sposób ściśle określony przez dotującego. Z art. 169 ust. 1 ustawy o finansach publicznych wynika ponadto, że dotacje udzielone z budżetu państwa, wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości, podlegają zwrotowi do budżetu. Zwrotowi podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości (ust. 4).

W związku z tym podmiot, który otrzymał dotację winien każdy wydatek powiązać precyzyjnie z celem realizowanego zadania publicznego, a ponadto wydatek ten winien być do tego celu adekwatny. Dotujący jest zobowiązany do kontrolowania wydatkowania przyznanych dotacji, a dotowany jest zobowiązany do przeznaczania otrzymanych dotacji tylko i wyłącznie na zadania określone w umowie o przyznaniu dotacji, co we właściwy sposób winno też być udokumentowane. Wojewoda zważył, że wymagane zasady co do wydatkowania środków uzyskanych z dotacji, nie zostały w sprawie niniejszej zachowane. Reasumując, stwierdził, że zaniechania i bezczynność Wójta Gminy "[...]" skutkuje utrzymywaniem nieprawidłowości polegających na wydatkowaniu środków niezgodnie z przeznaczeniem, a co za tym idzie narażaniem na szkodę budżetu państwa. Zdaniem Wojewody powyższe jednoznacznie wskazuje, iż mamy do czynienia z rażącym zaniedbaniem, a także zaniechaniem realizacji obowiązków ustawowych.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy "[...]" wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że ustawa o kontroli w administracji rządowej oraz ustawa

o pomocy społecznej wraz z wydanym na jej podstawie rozporządzeniem z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543) zawierają uregulowania dwóch różnych typów kontroli. Potwierdzeniem tego jest

chociażby inna procedura wnoszenia zastrzeżeń. Art. 40 ust. 1 ustawy o kontroli

w administracji rządowej stanowi, że kierownik jednostki kontrolowanej ma prawo do zgłoszenia, w trybie 7 dni roboczych od dnia otrzymania projektu, umotywowanych

pisemnych zastrzeżeń do projektu wystąpienia pokontrolnego; art. 42 ustawy reguluje

postępowanie odnośnie zastrzeżeń do kontroli, natomiast art. 46 ust. 1 wskazuje, że w przypadku niezgłoszenia zastrzeżeń sporządza się wystąpienie pokontrolne obejmujące treść projektu wystąpienia pokontrolnego. Odmienny jest tryb wnoszenia zastrzeżeń w ustawie o pomocy społecznej, gdyż zgodnie z art. 128 ustawy, wojewoda w wyniku przeprowadzonych przez zespół inspektorów czynności, o których mowa w art. 126, może wydać jednostce organizacyjnej pomocy społecznej albo kontrolowanej jednostce zalecenia pokontrolne, do których kontrolowana jednostka lub jednostka organizacyjna może w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania zgłosić zastrzeżenia. Podniósł, że sposób przeprowadzenia kontroli (w tym sporządzony projekt wystąpienia pokontrolnego, pouczenie zgodnie z ustawą o kontroli w administracji rządowej) wskazuje jednoznacznie, że kontrola została sporządzona w trybie określonym ustawą o kontroli w administracji rządowej, nie zaś na podstawie ustawy o pomocy społecznej. Tym samym niedopuszczalne było w ocenie Gminy "[...]" skierowanie wezwania, o którym mowa wart. 129 ust. 2 ustawy pomocy społecznej. Ponadto, przeciwko możliwości zastosowania tego trybu przemawia również sam charakter wskazanych przez kontrolerów nieprawidłowości. Czynności kontrolne dokonywane na podstawie ustawy o pomocy społecznej mają

na celu kontrolę jakości usług wykonywanych przez podmioty niepubliczne na podstawie umów z organami administracji rządowej i samorządowej. Tylko w takim zakresie wojewoda posiada uprawnienia nadzorcze. Innymi słowy wojewoda w ramach

wykonywania zadań na podstawie ustawy o pomocy społecznej miał kompetencje do oceny jakości usług świadczonych przez Stowarzyszenie pod kątem

realizacji standardów i wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki

Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy.

Określone w art. 126 ustawy o pomocy społecznej uprawnienia wojewody oraz

uregulowana w rozporządzeniu z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli

w pomocy społecznej procedura przeprowadzania kontroli stanowią jedynie określenie

narzędzi, którymi może posługiwać się podmiot kontrolujący, co nie wpływa jednak na

dopuszczalny przedmiotowy zakres kontroli. Dodał, że zastosowanie środków wskazanych w art. 129 ustawy o pomocy społecznej może mieć miejsce, jeśli uchybienia odnoszące się do działań i usług świadczonych przez badaną jednostkę są rażące. Tego typu okoliczności należałoby badać przez pryzmat standardów i jakości usług z zakresu pomocy społecznej. Wojewoda stoi na stanowisku, iż w toku przeprowadzonej kontroli stwierdzono niegospodarność, niecelowość, a także nierzetelność w wydatkowaniu środków publicznych. Są to więc

zastrzeżenia odnoszące się do sposobu wydatkowania środków publicznych w postaci

dotacji celowych. Jednak żadna ze wskazanych przez Wojewodę czterech grup nieprawidłowości nie dotyczy jakości usług świadczonych w domach samopomocy prowadzonych przez Stowarzyszenie. W tej sytuacji, wobec niesformułowania przez Wojewodę po przeprowadzeniu czynności kontrolnych określonych w art. 126 ustawy

o pomocy społecznej, jakichkolwiek zarzutów czy też zastrzeżeń względem

Stowarzyszenia w płaszczyźnie jakości standardu usług świadczonych

w Środowiskowych Domach Samopomocy, brak było podstaw faktycznych do zastosowania przez Wojewodę uprawnienia o charakterze nadzorczym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Sprawowana przez sądy administracyjne kontrola działalności administracji publicznej obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów

w przypadkach określonych w art. 3 § 2 pkt 1 - 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm., dalej jako: "p.p.s.a."). Stanowi o tym art. 3 § 2 pkt 8 tej ustawy. Właściwość

w powyższym zakresie dotyczy niepodejmowania przez organy administracji nakazanych prawem aktów lub czynności w sprawach indywidualnych. Na mocy art. 3 § 3 p.p.s.a. sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.

W rozpatrywanym przypadku podstawę prawną do wniesienia skargi na bezczynność jednostki samorządu terytorialnego w wyznaczeniu wykonawcy zastępczego do prowadzenia środowiskowego domu samopomocy w miejsce dotychczasowego podmiotu wykonującego zadanie publiczne na podstawie umowy zawartej z gminą, stanowi art. 129 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. W przypadku skargi na bezczynność organu, przedmiotem sądowej kontroli nie jest określony akt lub czynność organu administracji, lecz ich brak, w sytuacji gdy organ miał obowiązek podjąć działanie w danej formie i w określonym przez prawo terminie. W piśmiennictwie i judykaturze przyjmuje się, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie określonym terminie organ nie podejmuje żadnych czynności w sprawie lub gdy wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, jednakże mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie kończy go wydaniem stosownego aktu lub nie podejmuje czynności (zob. T. Woś, H. Krysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2005, s. 86; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 14 stycznia 2010 r., sygn. akt IV SAB/Wr 66/09, wyrok NSA z 20 lipca 1999 r., I SAB 60/99; OSP 2000, nr 6, poz. 87).

Zgodnie z art. 126 ustawy o pomocy społecznej wojewoda w związku z przeprowadzanym postępowaniem nadzorczym i kontrolnym ma prawo do:

1) żądania informacji, dokumentów i danych, niezbędnych do sprawowania nadzoru i kontroli;

2) swobodnego wstępu w ciągu doby do obiektów i pomieszczeń jednostki kontrolowanej;

3) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątku kontrolowanej jednostki oraz przebiegu określonych czynności objętych obowiązującym standardem;

4) żądania od pracowników kontrolowanej jednostki udzielenia informacji w formie ustnej i pisemnej w zakresie przeprowadzanej kontroli;

5) wzywania i przesłuchiwania świadków;

6) zwrócenia się o wydanie opinii biegłych i specjalistów z zakresu pomocy społecznej.

Stosownie do art. 129 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej jeżeli w wyniku przeprowadzonych czynności, o których mowa w art. 126, ujawnione zostały rażące zaniedbania lub zaniechania realizacji obowiązków ustawowych, wojewoda może wezwać jednostkę samorządu terytorialnego do wyznaczenia wykonawcy zastępczego, w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia otrzymania wezwania.

Wbrew przekonaniu organu wykonawczego gminy, zastosowanie przytoczonych przepisów nie może zostać ograniczone tylko do badania jakości i standardów usług świadczonych w ramach realizacji zadania publicznego, jakim jest prowadzenie środowiskowego domu samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Z brzmienia tego przepisu wynika bowiem, że chodzi tutaj o zaniedbania lub zaniechania realizacji obowiązków ustawowych. Ustawodawca w żaden sposób nie ograniczył pojęcia "ustawowych" tylko do zakresu obowiązywania ustawy o pomocy społecznej. W związku z tym nie można mieć na uwadze wyłącznie przepisów wynikających z ustawy o pomocy społecznej, której cele są wyznacznikiem realizacji zadania, ale także ustaw, zawierających przepisy służące prawidłowej realizacji tego zadania, finansowanego przecież w 100% ze środków publicznych. Nie może budzić wątpliwości, że sposób wydatkowania dotacji z budżetu Państwa, na który łożą wszyscy obywatele i który nie jest nieograniczony, ma bezpośrednie przełożenie na możliwość funkcjonowania ŚDS i zakres świadczonych usług na rzecz podopiecznych. Wolą ustawodawcy, dotacje pobrane w sposób nadmierny lub niezgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi, co może spowodować zmniejszenie środków na działalność, które mogą okazać się niewystarczające na realizację zadania przez dany podmiot. Trzeba mieć zatem na uwadze zapewnienie stabilności działania ŚDS. Istotne znaczenie ma też sposób i zakres realizacji zadania publicznego, którego wykonanie poddane zostało rygorom prawnym także innych ustaw, w celu zapewnienia transparentności, zapobieżenia jakimkolwiek nadużyciom, w tym samowoli przy wydatkowaniu środków publicznych, które jak słusznie wykazał skarżący powinno być celowe i gospodarne. Natomiast ani Stowarzyszenie, ani gmina nie potrafiły w toku kontroli podać uzasadnienia szeregu wyszczególnionych wydatków, pomijając wezwania kontrolujących w ogóle milczeniem. Już tylko ta okoliczność świadczy o rażącym zaniechaniu obowiązku wynikającego a contrario z art. 126 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, obligującego do udzielania informacji kontrolującym. Dopiero w zastrzeżeniach do projektu wystąpienia pokontrolnego organ wykonawczy gminy podjął próbę wyjaśnienia zakwestionowanych wydatków. Niemniej jednak Stowarzyszenie nie potrafiło podać zakresu usług prawniczych na kwotę przekraczającą 89.000,00 zł za okres dwóch lat (dot. ŚDS w "[...]"). Nie wyjaśniono np. w jakim celu wynajmowano samochody marki: Audi Q5, Volkswagen T4 (dot. ŚDS w "[...]"), kiedy Stowarzyszenie dysponowało innymi pojazdami transportowymi, czy też samochodu marki Fiat Dukato (ŚDS w "[...]"). Nie wykazano tych pojazdów w wykazie pojazdów użytkowanych przez odpowiednie ŚDS. Kontrolujący stwierdzili też brak jakichkolwiek dokumentów potwierdzających wyjazdy z uczestnikami tymi pojazdami, w sytuacji kiedy ŚDS nie jest zobligowany do świadczenia usług transportowych. Ponadto, środowiskowe domy samopomocy nie mają powierzonych takich zadań, które uzasadniałyby konieczność korzystania przez pracowników z samochodu służbowego. Poza tym, wynajem samochodu tak wysokiej klasy jak Audi Q5 jest przejawem niegospodarności i jest działaniem sprzecznym z definicją ośrodków wsparcia, które maja świadczyć usługi polegające na zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy. W żaden sposób również Wójt nie odniósł się do kwestii jednorazowego zakupu 349 i 203 litrów oleju napędowego, zasadności ponoszenia kosztów remontu samochodu, który nie był wynajmowany przez ŚDS czy też realizacji usług transportowych w sytuacji kiedy ŚDSy posiadały własne środki transportu.

Poza tym, w wystąpieniu pokontrolnym, w sposób niebudzący wątpliwości wykazano jawne lekceważenie przez Stowarzyszenie, któremu zlecono wykonanie zadania publicznego, obowiązujących zasad przy realizacji powierzonego zadania publicznego. Przede wszystkim udowodnione zostało, czego nie neguje w ogóle gmina, że Stowarzyszenie wydatkowało środki pieniężne na ŚDS w "[...]" z dotacji w łącznej kwocie 4.360.356,00 zł (lata 2015-2016), z czego cześć środków wydatkowano bez stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, przez co nie można stwierdzić zachowania zasady uczciwej konkurencji i wyboru kontrahenta najtańszego względem świadczących usługi tego samego rodzaju, a także na co konkretnie wydatkowano środki. Przedstawiciel Stowarzyszenia zajmował stanowisko, że przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych nie miały zastosowania do Stowarzyszenia. Jednak zgodnie z § 6 wzoru umowy stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. z 2011 r. Nr 6, poz. 25), a także obowiązującego od 2016 r. rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 sierpnia 2016 r. w sprawie wzorów ofert i ramowych wzorów umów dotyczących realizacji zadań publicznych oraz wzorów sprawozdań z wykonania tych zadań (Dz. U. z 2016 r., poz. 1300) wynika, że przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych mają zastosowanie. Ponadto, stosownie do art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacje pozarządowe lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, przyjmując zlecenie realizacji zadania publicznego w trybie otwartego konkursu, zobowiązują się do wykonania zadania publicznego w zakresie i na zasadach określonych w umowie. Już choćby na tej podstawie Stowarzyszenie miało zatem obowiązek wydatkować środki z dotacji z zachowaniem zasad wynikających z ustawy Prawo zamówień publicznych, czego w ogóle nie przestrzegano. Tymczasem z materiału dowodowego sprawy wynika, że z niewyjaśnionych przyczyn w umowach zawartych pomiędzy Gminą "[...]" a Stowarzyszeniem, Gmina pominęła zapis o obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych. W związku z tym uzasadnione zastrzeżenia budzą też przepływy finansowe pomiędzy Stowarzyszeniem a spółkami "[...]". Ustalono, że w skład zarządu tych spółek wchodzą osoby prowadzące Stowarzyszenie. Chodzi m.in. o faktury dotyczące wynajmu wskazanych pojazdów, prowadzenia szkoleń pracowników i organizowania eventów, a kontrolującym nie przedstawiono dokumentów świadczących o udziale pracowników w szkoleniach.

Nie przekonuje również Sądu argument gminy o celowości zakupu dla podopiecznych akcesoriów do pielęgnacji niemowląt, walizek, akcesoriów fitness czy też pistoletu na wodę przy ograniczonych środkach publicznych i wielu potrzebujących, korzystających z opieki społecznej. Wydatkowanie środków publicznych na dobra luksusowe, na które nie stać wielu osób samodzielnie funkcjonujących w społeczeństwie, przeczy idei pomocy społecznej, która zgodnie

z naczelną zasadą unormowaną w art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, określającą cel udzielania tej pomocy, może służyć zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych. Nie można się zatem zgodzić, aby zakup powyższych artykułów był zgodny z celem dla jakiego powołano ŚDS. O niegospodarności Stowarzyszenia świadczy także zakup: zestawów upominkowych za 6090,96 zł i 24.647,60 zł, porcelany za 2607,00 zł, obuwia NIKE i i CKJ Brenda Baby za ponad 1.000,00 zł, polis ubezpieczeniowych dla pracowników Stowarzyszenia i ich rodzin za kwotę 5.840,00 zł, zabiegów pielęgnacyjnych w studiu urody na kwotę 1.019,00 zł, kieliszków do szampana, tac i literatek na kwotę 2.036,44 zł. Bezsprzecznie prawidłowe gospodarowanie finansami umożliwiłoby objęcie pomocą większej ilości podopiecznych oraz zapewnienie wszystkim uczestnikom tej pomocy usług rzeczywiście im potrzebnych.

Uważna lektura protokołów kontroli wskazuje, że kontrolerzy starali się ustalić, jakie zajęcia i wydarzenia Stowarzyszenie zrealizowało z udziałem uczestników w związku z wydatkowanymi środkami z dotacji, ale nie dysponowano żadnymi dokumentami na ten temat. Dostrzeżono też, że w kartach indywidualnych uczestników wpisywane były zalecenia, ale nie wiadomo już czy zalecenia te były realizowane. Uzasadnione zastrzeżenia budziły też listy obecności uczestników. Kontrolerzy stwierdzili niezgodność pomiędzy rzeczywistą liczbą uczestników podpisanych/wykazanych na listach obecności, a liczbami podanymi w meldunkach miesięcznych. Skoro wysokość dotacji zależy wprost od ilości podopiecznych ŚDS, to podmiot prowadzący musi wykazać w tym względzie najwyższą staranność i dopilnować na bieżąco prowadzenia list obecności, a nie obciążać winą za tę niezgodność uczestników i ich schorzenia.

Powyższe przekonuje Sąd, że Stowarzyszenie dopuściło się rażących zaniedbań i zaniechania realizacji obowiązków ustawowych, co uzasadniało wezwanie Wojewody i obligowało Wójta do wyznaczenia wykonawcy zastępczego, zgodnie z dyspozycją art. 129 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.

Uwzględniając skargę na bezczynność Sąd orzekł, jak w pkt I wyroku na podstawie art. 149 § 1 pkt 1 i 3 p.p.s.a.

W myśl art. 149 § 1a p.p.s.a., jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W ocenie Sądu, omówiona bezczynność nie miała miejsca

z rażącym naruszeniem prawa, o czym orzeczono w pkt II. wyroku. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi przypadek oczywistego lekceważenia wniosku skarżącego i braku woli załatwienia sprawy, które można byłoby rozpatrywać w kategoriach rażącego naruszenia prawa, oznaczającego wadliwość kwalifikowaną, o szczególnie dużym ciężarze gatunkowym. Organowi nie można przypisać złej woli, a jedynie wadliwą interpretację przepisów prawa.

Na podstawie art. 119 pkt 4 p.p.s.a. sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym.