Wyrok z dnia 2018-04-24 sygn. I OSK 1520/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys Sędziowie: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędzia NSA Tamara Dziełakowska (spr.) Protokolant: starszy asystent sędziego Rafał Kopania po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 20 stycznia 2016 r. sygn. akt II SA/Lu 681/15 w sprawie ze skargi A. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu świadczeń z funduszu alimentacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (sygn. akt II SA/Lu 681/15 oddalił skargę A. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie z dnia [...] sierpnia 2015 r., utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji z dnia [...] lutego 2015 r. w przedmiocie zwrotu świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało podjęte na tle następującego stanu faktycznego i prawnego sprawy.

Decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. Prezydent Miasta Lublina przyznał osobie uprawnionej M. K. świadczenie z funduszu alimentacyjnego w kwocie 420 zł miesięcznie na okres od dnia 1 października 2012 r. do dnia 30 czerwca 2013 r. Decyzją z dnia [...] lutego 2014 r. organ zobowiązał A. K. do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną M. K. świadczeń z funduszu alimentacyjnego za ww. okres w wysokości 5040,00 zł wraz z odsetkami, wynoszącymi na dzień wydania decyzji 567,09 zł.

Decyzją z dnia [...] marca 2014 r. organ uznał świadczenie z funduszu alimentacyjnego dla osoby uprawnionej M. K. za okres 1 czerwca 2013 r. do 30 września 2013 r. w łącznej wysokości 704,00 zł za nienależnie pobrane. Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2015 r. Prezydent Miasta Lublina na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 K.p.a. wznowił postępowanie zakończone ww. decyzją z dnia [...] lutego 2014 r. a następnie decyzją z dnia [...] lutego 2015 r. na podstawie art. 2 pkt 10, art. 27 ust. 1, 1a, 2, 3, 7 pkt 2 w związku z art. 8b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1228 ze zm.) oraz art. 145 § 1 pkt 8, art. 150 § 1 i art. 151 § 1 pkt 2 K.p.a.:

1. uchylił w całości ww. decyzję z dnia [...] lutego 2014 r.,

2. zobowiązał A. K. do zwrotu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na osobę uprawnioną M. K. w okresie świadczeniowym od dnia 1 października 2012 r. do dnia 30 września 2013 r. w wysokości 4336,00 zł wraz z odsetkami, wynoszącymi na dzień wydania decyzji 1051,15 zł.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Skargę na powyższą decyzję złożył A. K., wnosząc o jej uchylenie i zarzucając jej naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77, art. 80 oraz 107 § 3 K.p.a. polegające na braku wyczerpującego, rzetelnego i wszechstronnego rozważenia materiału sprawy, w szczególności sytuacji zdrowotnej i materialnej skarżącego.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.

Rozpoznając powyższą skargę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wskazał, że bezspornym w sprawie jest, że na podstawie wyroku Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 31 sierpnia 2001 r. r. sygn. akt V RC [...] skarżący był zobowiązany do alimentów m.in. na rzecz syna M. K. w wysokości po 330 zł miesięcznie. Następnie kwota ta była podwyższana: do kwoty 370 zł miesięcznie wyrokiem tegoż Sądu z dnia 14 czerwca 2005 r. sygn. akt V RC [...] i ugodą z dnia 13 października 2008 r. sygn. akt V RC [...] do kwoty 420 zł. Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. akt V RC [...] kwotę tę obniżono do 200 zł miesięcznie. Ponieważ skarżący alimentów na rzecz syna nie uiszczał, a egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna wydano w dniu [...] listopada 2012 r. decyzję o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Syn skarżącego otrzymywał świadczenia z funduszu alimentacyjnego w okresie od 1 października 2013 r. do 30 września 2013 r. w wysokości 704 zł. W tej sytuacji, w świetle art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, uzasadniona jest decyzja nakładająca na dłużnika alimentacyjnego, tj. skarżącego obowiązek zwrotu należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej z ustawowymi odsetkami. Jak podkreślił Sąd, przepis ten ma charakter bezwzględny i nie jest uzależniony od sytuacji dochodowej, rodzinnej czy zdrowotnej dłużnika alimentacyjnego, który w każdym przypadku ma obowiązek zwrócić organowi wypłacone za niego świadczenia z funduszu alimentacyjnego. I jakkolwiek Sąd rozumie trudną sytuację życiową skarżącego, to jednak nie ma podstaw prawnych do uwzględnienia skargi.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm. – zwanej dalej P.p.s.a.) oddalił skargę.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł A. K., zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie:

1. art. 1 § 1 i 2 Prawa o ustroju sądów administracyjnych oraz art. 3 § 1 P.p.s.a. poprzez nienależyte wykonanie obowiązku kontroli w zw. z art. 141 § 4 P.p.s.a. poprzez wadliwe uzasadnienie zaskarżonego wyroku, nieodpowiadające wymogom art. 141 § 4 P.p.s.a., polegające na całkowitym braku rozpoznania i dokonania oceny prawnej podniesionego przez skarżącego w skardze zarzutu braku wyczerpującego, rzetelnego i wszechstronnego rozważenia materiału sprawy, w szczególności sytuacji zdrowotnej i materialnej skarżącego;

2. art. 1 § 1 i 2 Prawa o ustroju sądów administracyjnych w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 K.p.a. zw. z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 ze zm.), polegające na oddaleniu skargi oraz nieuchyleniu decyzji organu II instancji, pomimo iż decyzja ta została wydana bez zebrania i rozważenia pełnego materiału dowodowego, co skutkowało niewskazaniem w uzasadnieniu decyzji, na jakich dowodach organ oparł ustalenia faktyczne sprawy.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie, zasądzenie od organu na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych oraz zasądzenie kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji, które nie zostały one uiszczone w całości ani w części.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podkreślono, że w toku postępowania skarżący wyjaśnił, że nie jest w stanie zwrócić wskazanej kwoty, a także przedstawił szereg dokumentów potwierdzających tę okoliczność. Skarżący nie posiada również żadnego majątku, jest bardzo chory i od kilku lat oczekuje na przeszczep serca. Jedynym jego źródłem dochodu jest renta w wysokości 734 zł, która nie wystarcza nawet na pokrycie kosztów leczenia skarżącego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest niezasadna.

Oceniając wniesioną skargę kasacyjną w granicach określonych przepisem art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369) i nie dostrzegając przy tym wystąpienia przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w § 2 tego przepisu, jako błędnie skonstruowany a przez to niezasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 1 § 1 i 2 P.u.s.a., art. 3 § 1 P.p.s.a. w związku z art. 141 § 4 P.p.s.a. (zarzut 1). Podkreślić przede wszystkim trzeba, że ostatni z ww. przepisów odnosi się do elementów formalnych, jakie winno zawierać prawidłowo sporządzone uzasadnienie wyroku sądu administracyjnego. Zarzut naruszenia tego przepisu może być skuteczny jedynie wówczas gdy uzasadnienie wyroku zostało sporządzone w sposób uniemożliwiający jego kontrolę instancyjną, a w szczególności, gdy nie zawiera któregoś z elementów konstrukcyjnych wymienionych w tym przepisie. Z tych też przyczyn wadliwość uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego tylko wtedy, gdy uzasadnienie jest sporządzone w taki sposób, że nie zawiera stanowiska, co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia (por. uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2010 r. sygn. akt II FPS 8/09, ONSAiWSA 2010 r., nr 3, poz. 39). Innymi słowy, dopiero taka konstrukcja uzasadnienia wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, która nie pozwala na odtworzenie toku myślowego Sądu pierwszej instancji, nakazuje przyjąć, że doszło do naruszenia art. 141 § 4 P.p.s.a., mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy (por. wyrok z dnia 22 marca 2013 r. sygn. akt II OSK 2259/11- orzeczenie dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem: orzeczenia.nsa.gov.pl). W rozpatrywanej sprawie analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że zawiera ono wszystkie wymagane prawem elementy, w tym i podstawę prawną, i jej wyjaśnienie. Sąd wyjaśnił z jakich względów uznał, że organy prawidłowo rozstrzygnęły sprawę administracyjną w oparciu o art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wskazał na obligatoryjność jego zastosowania i brak możliwości odmiennego załatwienia sprawy z uwagi na trudną sytuację materialną i zdrowotną skarżącego. Wywód Sądu jest jasny i zrozumiały, stąd nie miało miejsca jakiekolwiek naruszenie art. 141 § 4 P.p.s.a. Powiązanie tego przepisu z przepisami ustrojowymi z ustaw Prawo o ustroju sądów administracyjnych i Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie mogło wzmocnić argumentacji skarżącego w tym przedmiocie zwłaszcza, że powołane normy w sposób ogólny regulują zakres i sposób kontroli sądów administracyjnych.

Nie zasługiwał na uwzględnienie również zarzut naruszenia art. 1 § 1 i 2 P.u.s.a. w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. w związku z art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 K.p.a. i art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (zarzut 1). Podkreślić trzeba, że w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, na który również zwracał uwagę Sąd pierwszej instancji, że decyzja wydana w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 27 ww. ustawy jest decyzją związaną i rozstrzygającą jedynie o obowiązku zwrotu należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej. W postępowaniu prowadzonym w tym trybie nie ma podstaw do badania sytuacji majątkowej dłużnika alimentacyjnego, bądź jego możliwości spłaty zobowiązania, zaś organ musi jedynie ustalić, czy została wydana decyzja ostateczna o przyznaniu świadczenia z funduszu alimentacyjnego i czy świadczenia te zostały wypłacone. Poczynienie pozytywnych ustaleń w tym zakresie oznacza, że organ ma obowiązek wydać decyzję nakazującą zwrot przez dłużnika alimentacyjnego wypłaconych na rzecz osoby uprawnionej świadczeń (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 9 listopada 2011 r. sygn. akt I OSK 1070/11, 27 czerwca 2012 r. sygn. akt I OSK 60/12 oraz 7 lipca 2016 r. sygn. akt I OSK 2697/14 – orzeczenia przywołane w uzasadnieniu są dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem: orzeczenia.nsa.gov.pl). W postępowaniu prowadzonym w tym trybie nie ma również podstaw do badania sytuacji majątkowej dłużnika alimentacyjnego, bądź jego możliwości spłaty zobowiązania (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2012 r. sygn. akt I OSK 60/12; 17 czerwca 2016 r. sygn. akt I OSK 2904/14). Z tych też powodów nie miała znaczenia dla oceny legalności kontrolowanych w sprawie decyzji administracyjnych, sytuacja osobista, majątkowa, czy zdrowotna skarżącego. Na okoliczność tę wskazywał również Sąd pierwszej instancji i nie została ona zakwestionowana w rozpoznawanej skardze kasacyjnej.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 P.p.s.a. orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej.

Odnośnie zawartego w skardze kasacyjnej wniosku pełnomocnika skarżącego o przyznanie wynagrodzenia za udzieloną z urzędu pomoc prawną należnego od Skarbu Państwa (art. 250 P.p.s.a.) należy wyjaśnić, że jest ono przyznawane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258 – 261 P.p.s.a., a zatem pełnomocnik skarżącego powinien wystąpić ze stosownym wnioskiem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie.