Wyrok z dnia 2018-06-14 sygn. IV SA/Gl 37/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax, Sędziowie Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska (spr.), Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz, Protokolant Katarzyna Lisiecka-Mitula, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2018 r. sprawy ze skargi A. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego 1) uchyla zaskarżoną decyzję; 2) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 480 zł (słownie: czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Marszałek Województwa [...] (dalej organ pierwszej instancji) decyzją z dnia [...] r. nr [...] przyznał A. O. (dalej strona lub skarżąca) prawo do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko: K. O., ur. [...] r. oraz S. O., ur. [...]r. na okres od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. do 30 września 2017 r., natomiast odmówił przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko M. O., ur. [...]r. w okresie od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. i odmówił przyznania prawa do dodatku dyferencyjnego (w postaci świadczenia wychowawczego) na dziecko M. O. w okresie od 1 lipca 2017 r. do 31 lipca 2017 r.

W odwołaniu strona zarzuciła, że organ pierwszej instancji nie odniósł się do okresu od 1 kwietnia 2016 r. do 29 lutego 2017 r., w sytuacji gdy jej wniosek dotyczył okresu od 1 kwietnia 2016 r. do teraz. Dlatego też wniosła o przyznanie świadczenia wychowawczego od dnia 1 kwietnia 2016 r. na dzieci: K. O. i S. O. Poinformowała przy tym, że jej mąż M. O. pracuje w N. od 2012 r. i tam składał wnioski o świadczenia rodzinne, które pobierał na wszystkie dzieci do dnia 31 marca 2016 r. Natomiast po wprowadzeniu w Polsce przepisów związanych z 500+ [...] Urząd Pracy i Polityki Społecznej (dalej też NAV) zażądał od 1 kwietnia 2016 r. zwrotu wypłaconych świadczeń na K. O. i S. O. w wysokości 9.075 koron norweskich, które zostały wpłacone na konto NAV w dniu 20 września 2017 r. Ponadto NAV poinformował ich, że krajem pierwszeństwa do wypłaty świadczeń rodzinnych od dnia 1 kwietnia 2016 r. jest Polska - na podstawie przepisów porozumienia między krajami EOG, mając na uwadze, że strona była aktywna zawodowo od maja 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. i od 14 lipca 2017 r. jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych. Strona dalej poinformowała, że NAV wypłaca świadczenie rodzinne tylko na pierwsze dziecko M. O. od 2012 r. do teraz. W związku z powyższym zwróciła się o przyznanie jej świadczenia wychowawczego na K. O. i S. O. od 1 kwietnia 2016 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. do 30 września 2017 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach (dalej organ odwoławczy lub Kolegium) decyzją z dnia [...]r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu opisano treść decyzji organu pierwszej instancji oraz zarzuty odwołania. Następnie Kolegium podało, że postępowanie w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte na wniosek strony, złożony w dniu 2 marca 2017 r. w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w D., a przekazany do ROPS-u w dniu 20 kwietnia 2017 r., o przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko M. O. oraz kolejne dzieci: K. O. i S. O. W składzie rodziny strona podała siebie, męża M. O. oraz troje ich dzieci. Strona mieszka wraz z dziećmi w Polsce, gdzie wykonywała działalność zawodową - pracowała w okresie od 26 listopada 2015 r. do 30 czerwca 2017 r., a od 14 lipca 2017 r. jest na zasiłku dla bezrobotnych; natomiast ojciec dzieci wykonuje działalność zawodową na terenie N. od 2012 r., gdzie pobierał świadczenia rodzinne na dzieci.

Kolegium wskazało, że ponieważ w okresie od 1 lipca 2017 r. do 13 lipca 2017 r. strona była nieaktywna zawodowo w Polsce, organ pierwszej instancji postanowieniem z dnia [...]r. nr [...] zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci: K. O. i S. O. co do okresu od 1 lipca 2017 r. do 31 lipca 2017 r., gdyż w tym okresie państwem pierwszeństwa do rozpatrywania uprawnień do świadczeń rodzinnych na te dzieci była N., w związku z wykonywaniem działalności zawodowej przez ojca dzieci na terenie N..

Następnie podało, że organ pierwszej instancji badając, czy spełnione zostało kryterium dochodowe do przyznania stronie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko M. O. w okresie od 1 marca 2017 r. ustalił, że dochód z tytułu pracy w N. M. O. wyniósł w 2014 r. 236.936,56 zł, tj. 19.744,71 zł miesięcznie. Ponadto w przedmiotowej sprawie przy ustalaniu dochodu, od którego zależy przyznanie stronie prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko od dnia 1 marca 2017 r. (tj. od miesiąca złożenia wniosku o to świadczenie) należy również uwzględnić dochód uzyskany przez stronę z tytułu zatrudnienia w firmie A P. O. w okresie od 26 listopada 2015 r. do 30 czerwca 2017 r., który to dochód w pierwszym pełnym miesiącu, tj. w grudniu 2015 r. wyniósł 1.286,16 zł. Daje to łączny miesięczny dochód w wysokości 21.030,87 zł., tj. 4.206,17 zł w przeliczeniu na osobę w rodzinie, a po uwzględnieniu utraty dochodu przez stronę z dniem 30 czerwca 2017 r. dochód ten w przeliczeniu na osobę w rodzinie wyniósł 3.948,94 zł. W obu przypadkach zatem dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza ustawowe kryterium dochodowe warunkujące prawo do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko M. O.

Kolegium wskazało, że mając na uwadze powyższe organ pierwszej instancji odmówił przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko M. O. w okresie od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. i odmówił przyznania prawa do dodatku dyferencyjnego (w postaci świadczenia wychowawczego) na to dziecko w okresie od 1 do 31 lipca 2017 r.; natomiast przyznał prawo do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko na okres od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. do 30 września 2017 r.

Kolejno organ odwoławczy w ramach stanu prawnego sprawy przytoczył treść art. 4, art. 5 i art. 7 ust. 1 oraz ust. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r., poz. 195 ze zm., dalej ustawa).

Odnosząc się do zarzutów odwołania Kolegium stwierdziło, że strona złożyła wniosek dopiero w marcu 2017 r., więc organ pierwszej instancji prawidłowo przyznał świadczenie na kolejne dzieci od tego miesiąca. Akcentowano, że brak było podstaw do przyznania świadczenia za okres wcześniejszy, co motywowano poprzez odwołanie się do treści art. 49, art. 18 i art. 48 ustawy.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach strona, reprezentowana przez pełnomocnika będącego adwokatem oraz męża M. O., zaskarżyła decyzję Kolegium w całości, zarzucając tej decyzji naruszenie:

1) art. 68 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1, dalej Rozporządzenie nr 883/2004) polegające na jego niezastosowaniu, podczas gdy członek rodziny skarżącej złożył wniosek o udzielenie świadczenia wychowawczego zgodnie z [...] systemem pomocy społecznej co jest równoznaczne ze złożeniem wniosku w ramach ustawy,

2) art. 81 Rozporządzenia nr 883/2004 poprzez błędne uznanie, że nie doszło do złożenia wniosku o świadczenie wychowawcze, podczas gdy wniosek został złożony we właściwym organie w N., a to na Państwach Członkowskich ciąży obowiązek przekazywania informacji i dokumentów w celu koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego i udzielenia świadczeń w państwie właściwym,

3) art. 8 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. z 2017 r., poz. 1257, dalej k.p.a.) poprzez wydanie poprzez dwa właściwe, równorzędne organy administracji państwowej w sprawach o niemal tożsamym stanie faktycznym biegunowo różnych rozstrzygnięć w oparciu o tożsamą podstawę prawną, a tym samym naruszenie zaufania obywateli do organów administracji publicznej,

4) art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie stanowiska NAV z 21 kwietnia 2017 r. w przedmiocie zwrotu zasiłku rodzinnego przez męża skarżącej w związku z nabyciem od 1 kwietnia 2016 r. uprawnienia do świadczenia wychowawczego na podstawie przepisów ustawy.

Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, z zobowiązaniem organu właściwego do wydania – w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się wyroku - decyzji o przyznaniu prawa do świadczenia wychowawczego w wysokości po 500 zł miesięcznie na okres od 1 kwietnia 2016 r. do 28 lutego 2017 r. na dzieci S. O. i K. O. oraz zasądzenie kosztów postępowania. Wniosła również o przeprowadzenie dowodów z dwóch decyzji administracyjnych wydanych w tożsamych stanach faktycznych, pisma NAV z dnia 6 września 2017 r. (z tłumaczeniem przysięgłym) na okoliczność konieczności zwrotu przez męża skarżącej zwyczajnego zasiłku rodzinnego za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 31 marca 2017 r., wydruku komputerowego z NAV na okoliczność wysłanych przez NAV do ROPS Województwa [...] pism: w tym w dniach 12 września 2016 r. i 30 listopada 2017 r. w przedmiocie informowania Polski przez stronę [...] o podejmowanych przez ojca małoletnich czynnościach celem uzyskania zasiłków rodzinnych.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tj.: Dz. U. 2017, poz. 2188) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stwierdzenie, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy obliguje Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; tj.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, zwanej dalej ustawą p.p.s.a.).

Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji na zasadach wyżej wskazanych Sąd stwierdził, że skarga jest zasadna.

Przedmiotem kontroli Sądu była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...]r., którą utrzymano w mocy decyzję Marszałka Województwa [...] z dnia [...]r.: 1) odmawiającą przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko M. O. w okresie od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r., 2) odmawiającą przyznania prawa do dodatku dyferencyjnego (w postaci świadczenia wychowawczego) na dziecko M. O. w okresie od 1 lipca 2017 r. do 31 lipca 2017 r., 3) przyznającą prawo do świadczenia wychowawczego na drugie i trzecie dziecko: K. O. i S. O. na okres od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. oraz od 1 sierpnia 2017 r. do 30 września 2017 r.

Materialnoprawną podstawę wymienionych decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która wprowadziła świadczenie wychowawcze, jako świadczenie mające na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Stosownie do treści art. 1 ust. 2 pkt 1 w zw. z ust. 3 ustawy, prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje obywatelom polskim, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w jakim mają otrzymywać świadczenie wychowawcze, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy, świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka. Świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w ust. 2, do dnia ukończenia przez dziecko 18 roku życia - art. 4 ust. 3 ustawy. Świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie - art. 5 ust. 1 ustawy, przy czym stosownie do treści art. 5 ust. 3 ustawy świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł. Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1.200 zł (art. 5 ust. 4 ustawy).

Z treści cytowanych przepisów wynika, że świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Przy czym w przypadku pierwszego dziecka w rodzinie dodatkowym warunkiem uzyskania świadczenia wychowawczego jest nieprzekroczenie kwoty kryterium dochodowego rodziny w wysokości 800 zł na osobę w rodzinie, a jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne w wysokości 1.200 zł na osobę w rodzinie. Warunkiem przyznania prawa do świadczenia wychowawczego jest również zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w jakim dana osoba ma otrzymywać świadczenie wychowawcze, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

W postępowaniu zakończonym zaskarżoną decyzją organy odmówiły przyznania skarżącej świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko – również w formie dodatku dyferencyjnego, ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego. Z akt sprawy wynika nadto, że na M. O. wypłacane jest stosowne świadczenie w N.. Natomiast przyznano świadczenie wychowawcze na kolejne dzieci za okres od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. i od 1 sierpnia 2017 r. do 30 września 2017 r., co pokrywa się z okresem aktywności zawodowej strony w zakresie relewantnym prawnie. Co do lipca 2017 r. postępowanie w zakresie przyznania świadczeń na kolejne dzieci zostało zawieszone w związku z nieaktywnościa zawodową strony w Polsce i pierwszeństwem do rozpatrywania uprawnień do świadczeń rodzinnych na te dzieci istniejących po stronie N., w związku z wykonywaniem działalności zawodowej ojca dzieci na terenie tego kraju.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tj. Rozporządzenie nr 883/2004 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia nr 883/2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.UE.L 284 z 30 października 2009, str. 1 z późn. zm., zwane dalej Rozporządzeniem nr 987/2009). Wyżej wskazane akty normatywne stanowiąc element porządku prawnego obowiązującego w Polsce, wprowadzają regulacje przeciwdziałające kumulacji świadczeń, tj. pobierania świadczeń rodzinnych na tego samego członka rodziny w tym samym czasie w różnych krajach, poprzez ustalenie zasad pierwszeństwa ustawodawstwa właściwego przy ich przyznawaniu i zasad zawieszania już ustalonych świadczeń.

W tym miejscu stwierdzić przyjdzie, że świadczenie wychowawcze w ramach przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego należy traktować jako świadczenie rodzinne. Bowiem stosownie do Rozporządzenia nr 883/2004 określenie świadczenie rodzinne oznacza wszelkie świadczenia rzeczowe lub pieniężne, które mają odpowiadać wydatkom rodziny, z wyłączeniem zaliczek z tytułu świadczeń alimentacyjnych oraz specjalnych świadczeń porodowych i świadczeń adopcyjnych wspomnianych w załączniku I. Definicja ta jest bardzo szeroka i swoim zakresem obejmuje nie tylko świadczenia, które zostały umiejscowione w polskim prawie w ustawie o świadczeniach rodzinnych, ale również inne świadczenia, które mają odpowiadać wydatkom rodziny.

Niewątpliwie takim świadczeniem jest świadczenie wychowawcze, które ma wspomóc rodzinę w wychowywaniu dzieci i którego celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Świadczenie wychowawcze podlega koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tak jak świadczenia rodzinne wymienione w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Zauważyć należy, że po myśli art. 3 ust. 1 lit. j, Rozporządzenie 883/2004 stosuje się do całego ustawodawstwa odnoszącego się do następujących działów zabezpieczenia społecznego, które dotyczą świadczeń rodzinnych. Określenie "świadczenia rodzinne" oznacza w myśl art. 1 lit. z Rozporządzenia nr 883/2004 - wszelkie świadczenia rzeczowe lub pieniężne, które mają odpowiadać wydatkom rodziny, z wyłączeniem zaliczek z tytułu świadczeń alimentacyjnych oraz specjalnych świadczeń porodowych i świadczeń adopcyjnych.

Odnosząc przedstawione powyżej regulacje do realiów niniejszej sprawy zauważyć przyjdzie, że skarżąca wnioskiem z dnia 2 marca 2017 r., złożonym w MOPS w D., ubiegała się o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na troje dzieci. We wniosku strona podała, że członek jej rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 16 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że M. O. pracuje w N. od 2012 r., na mocy przepisów wspólnotowych był uprawniony w N. do ubiegania się o świadczenia rodzinne w odniesieniu do członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w innym państwie członkowskim, tak jak gdyby zamieszkiwali oni na terytorium tego państwa. Świadczenia rodzinne do 31 marca 2016 r. na wszystkie dzieci były wypłacane przez instytucję [...]; po tej dacie – jedynie na pierwsze dziecko (gdyż na to dziecko świadczenie nie może zostać przyznane w Polsce ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego); świadczenia wypłacone po tej dacie na kolejne dzieci zostały zwrócone.

Podmiotem wykonującym zadania w zakresie świadczenia wychowawczego w sprawach pozostających w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego był marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze, a organem odwoławczym było Kolegium.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia ze zbiegiem uprawnień do świadczeń rodzinnych (do których zaliczyć należy świadczenie wychowawcze), przysługujących zarówno według prawa polskiego, jak i prawa [...]. W takiej sytuacji zastosowanie mają reguły pierwszeństwa określone w art. 68 ust. 1 Rozporządzenia nr 883/2004. Stosownie do tego przepisu w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa więcej niż jednego Państwa Członkowskiego udzielane są świadczenia w tym samym okresie i dla tych samych członków rodziny, mają zastosowanie następujące zasady pierwszeństwa: a) w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z różnych tytułów, kolejność pierwszeństwa jest następująca: w pierwszej kolejności prawa udzielane z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, w drugiej kolejności prawa udzielane z tytułu otrzymywania emerytury lub renty i w ostatniej kolejności prawa uzyskiwane na podstawie miejsca zamieszkania, b) w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z tego samego tytułu, kolejność pierwszeństwa ustalana jest poprzez odniesienie do następujących kryteriów dodatkowych: i) w przypadku świadczeń uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek: miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem że taka praca jest wykonywana i, dodatkowo, w odpowiednim przypadku, najwyższa kwota świadczeń przewidzianych przez kolidujące ustawodawstwa. W tym ostatnim przypadku koszt świadczeń dzielony jest według kryteriów określonych w rozporządzeniu wykonawczym; ii) w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie otrzymywania emerytur lub rent: miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem że emerytura lub renta jest wypłacana na podstawie jego ustawodawstwa i, dodatkowo, w odpowiednim przypadku, najdłuższy okres ubezpieczenia lub zamieszkania na podstawie kolidujących ustawodawstw; iii) w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie miejsca zamieszkania: miejsce zamieszkania dzieci.

Ust. 2 tego przepisu stanowi, że w przypadku zbiegu uprawnień, świadczenia rodzinne udzielane są zgodnie z ustawodawstwem wyznaczonym jako mające pierwszeństwo na podstawie przepisów ust. 1. Uprawnienia do świadczeń rodzinnych z tytułu innych kolidujących ustawodawstw są zawieszane do kwoty przewidzianej przez pierwsze ustawodawstwo i, w odpowiednim przypadku, określany jest dodatek dyferencyjny dla sumy, która przekracza tę kwotę. Jednakże taki dodatek dyferencyjny nie musi być przewidziany dla dzieci zamieszkujących w innym Państwie Członkowskim, kiedy uprawnienie do przedmiotowego świadczenia wynika wyłącznie z miejsca zamieszkania.

Natomiast zgodnie z ust. 3 jeżeli, zgodnie z przepisami art. 67, w instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie, złożony zostaje wniosek o przyznanie świadczeń rodzinnych, ale nie z tytułu prawa pierwszeństwa wynikającego z przepisów ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, to: a) instytucja ta niezwłocznie przekazuje taki wniosek instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie z tytułu pierwszeństwa, informuje zainteresowanego i, bez uszczerbku dla przepisów rozporządzenia wykonawczego dotyczących tymczasowego przyznawania świadczeń, zapewnia, jeżeli to konieczne, dodatek dyferencyjny wspomniany w ust. 2; b) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie z tytułu pierwszeństwa, rozpatruje ten wniosek, tak jak gdyby został on złożony bezpośrednio do niej, a dzień, w którym wniosek taki został złożony w pierwszej instytucji, uważa się za dzień złożenia wniosku w instytucji mającej pierwszeństwo.

Mając na względzie ustalenia faktyczne dokonane w sprawie, treść przybliżonych wyżej przepisów oraz dokumenty znajdujące się w przedłożonych aktach sprawy Sąd stwierdza, że organ odwoławczy uchybił zasadom prowadzenia postępowania odwoławczego w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co skutkuje koniecznością usunięcia z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji.

Sporne w niniejszej sprawie było za jaki okres winno być stronie przyznane prawo do świadczeń wychowawczych na kolejne dzieci w okresie świadczeniowym 2016/2017 w sytuacji pierwszeństwa ustawodawstwa polskiego związanego z okresem aktywności zawodowej strony. Nie jest kwestionowana odmowa przyznania świadczenia na pierwsze dziecko. Nie jest kwestionowane pierwszeństwo prawa [...] w zakresie świadczeń za lipiec 2017 r., skutkujące zawieszeniem co do tego miesiąca postępowania przez organ pierwszej instancji. Strona nie kwestionuje również przyznania jej prawa do świadczeń za okres od 1 marca do 30 czerwca 2017 r. i za okres od 1 sierpnia do 30 września 2017 r. Uważa natomiast, że organy winny przyznać jej prawo do tych świadczeń także za okres od 1 marca 2016 r. do 28 lutego 2017 r. Kolegium utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji stwierdziło, że za ten okres prawo do świadczeń przyznane być nie może ze względu na datę złożenia wniosku (2 marca 2017 r.), która determinuje moment początkowy przyznania prawa do świadczeń.

Ma rację Kolegium wskazując na regulację prawną zawarta w art. 49 ustawy zgodnie z którą w przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego, dodatku wychowawczego lub dodatku do zryczałtowanej kwoty, o którym mowa w art. 115 ust. 2a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, prawo do świadczenia wychowawczego, dodatku wychowawczego lub dodatku do zryczałtowanej kwoty, o którym mowa w art. 115 ust. 2a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, na podstawie tego wniosku ustala się począwszy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy – co oznacza, że warunkiem otrzymania świadczenia wychowawczego od 1 kwietnia 2016 r. było złożenie wniosku do 30 czerwca 2016 r. Zgodzić się też trzeba z organem odwoławczym, że w przypadku złożenia wniosku później należy uwzględnić treść art. 18 ust. 2 ustawy, który stanowi, że prawo do świadczenia wychowawczego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu, o którym mowa w ust. 1, nie wcześniej niż od dnia odpowiednio urodzenia się dziecka, objęcia dziecka opieką lub przysposobienia dziecka.

Jednakże umknęła Kolegium okoliczność, iż cytowany wyżej art. 68 ust. 3 Rozporządzenia nr 883/2004 wprowadza modyfikację tych zasad wynikającą ze złożenia wniosku w instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie, ale nie z tytułu prawa pierwszeństwa. Jeżeli bowiem w takiej instytucji został złożony wniosek o przyznanie świadczeń rodzinnych, to instytucja ta winna go przekazać do instytucji prawa pierwszeństwa, a instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie z tytułu pierwszeństwa, rozpatruje ten wniosek, tak jak gdyby został on złożony bezpośrednio do niej, a dzień, w którym wniosek taki został złożony w pierwszej instytucji, uważa się za dzień złożenia wniosku w instytucji mającej pierwszeństwo.

W odwołaniu skarżąca powoływała się na składanie wniosków w N. w 2013 r. i 2016 r. i kopie takich oryginalnych wniosków przedłożyła. Jednocześnie przywołała okoliczności związane z zakresem świadczeń wypłacanych w N. wyjaśniając, że początkowo (od 2012 r.) mąż pobierał świadczenia na wszystkie dzieci w N., natomiast po wprowadzeniu świadczeń wychowawczych w Polsce zażądano zwrotu świadczeń rodzinnych wypłaconych na kolejne dzieci za okres od 1 kwietnia 2016 r. (co jak oświadczyła, uczyniono w dniu 20 września 2017 r.). Podała, że przy okazji żądania zwrotu strona norweska poinformowała męża skarżącej, iż krajem pierwszeństwa do wypłaty świadczeń rodzinnych od 1 kwietnia 2016 r. jest Polska na podstawie przepisów porozumienia między krajami EOG, ze względu na fakt aktywności żony od 2015 r. do 30 czerwca 2016 r. i od 14 lipca 2017 r. - ze względu na uprawnienie żony do zasiłku dla bezrobotnych. Te okoliczności skarżąca dokumentowała za pomocą kopii oryginalnych dokumentów przesłanych przez NAV i oświadczyła, że mąż zwrócił się do NAV o przesłanie kopii wniosków do ROPS w K.

Jak wynika z przybliżonej treści odwołania kluczowe dla rozstrzygnięcia w sprawie okresu, na jaki należało skarżącej przyznać prawo do świadczeń na kolejne dzieci było wyjaśnienie okoliczności związanych ze złożeniem wniosku we właściwej instytucji norweskiej, w sposób umożliwiający stwierdzenie czy istniała podstawa do przyjęcia, że wniosek winien zostać rozpatrzony przez organ pierwszej instancji z uwzględnieniem dobrodziejstwa zachowania terminu do złożenia wniosku o świadczenie wychowawcze od początku okresu świadczeniowego. Organ odwoławczy tych kluczowych okoliczności nie rozważał, ograniczył się do zbadania daty wniosku złożonego w Polsce, pominął zupełnie w swoim rozstrzygnięciu okoliczności relewantne prawnie wynikające z przepisów wspólnotowych wiążących bezpośrednio. Obowiązku organu w tym zakresie nie eliminują ewentualne niedostatki przejawiające się we współpracy pomiędzy instytucjami Państw Członkowskich. Tę uwagę Sąd formułuje w związku z treścią pisma przewodniego organu pierwszej instancji, który przekazując odwołanie oświadczył, że wniosku z NAV nie otrzymał. Nie kwestionując prawdziwości tego oświadczenia Sąd wskazuje, iż brak wpływu wniosku nie może skutkować negatywnymi dla strony konsekwencjami i wymaga – od momentu powzięcia wiedzy - podjęcia działań mających na celu doprowadzenie do stanu zgodności z normami wspólnotowymi. Natomiast w zakresie właściwości organu odwoławczego nie stanowi podstawy do zwolnienia z obowiązku wyjaśnienia istotnej dla rozstrzygnięcia okoliczności, w sytuacji jej podniesienia przez stronę na etapie odwoławczym.

Obowiązkiem organu odwoławczego jest ponowne merytoryczne rozpatrzenie sprawy z odniesieniem się do zarzutów odwołania. Utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji organ odwoławczy stwierdza, że decyzja ta jest prawidłowa. Takie rozstrzygnięcie jest możliwe jedynie w przypadku, gdy ocena organu drugiej instancji – po rozważeniu zarzutów odwołania - jest co do istoty sprawy taka sama jak rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Jeżeli w odwołaniu podnoszone są zarzuty dotyczące nieuwzględnienia pewnych okoliczności sprawy, to organ odwoławczy musi ocenić, czy są to okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia; a w przypadku ich relewantności prawnej podjąć działania mające na celu dokonanie kompletnych ustaleń faktycznych w oparciu o wyczerpująco przeanalizowany materiał dowodowy sprawy. Obowiązkom tym Kolegium nie sprostało. Nie zostały bowiem wyjaśnione okoliczności związane ze złożeniem wniosków w NAV i zaistnieniem podstaw do przyznania prawa do świadczeń wychowawczych na kolejne dzieci za sporny okres.

Mając powyższe na względzie Sąd stwierdza, że doszło do naruszenia art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. ("Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję") w związku z art. 7 k.p.a. ("W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli."), art. 77 § 1 k.p.a. ("Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.") i art. 80 k.p.a. ("Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona."). Opisane niedostatki odwoławczego postępowania wyjaśniającego mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W ponownie prowadzonym postępowaniu Kolegium ustali wskazane wyżej okoliczności relewantne prawnie, mając również na uwadze zakres odwołania.

W tym miejscu Sąd wyjaśnia, że nie znalazł podstaw do zastosowania art. 145a § 1 ustawy p.p.s.a., gdyż w opisanych okolicznościach sprawy konieczne jest przeprowadzenie dodatkowego postępowania wyjaśniającego – wykraczającego poza zakres postępowania dowodowego prowadzonego przez Sąd, a sformułowana wyżej ocena prawna zabezpiecza prawa strony w należyty sposób.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy p.p.s.a., orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku. W punkcie 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 ustawy p.p.s.a., orzeczono o kosztach postępowania.