Postanowienie z dnia 2019-01-17 sygn. I OSK 737/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak (spr.) Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej z wniosków J. B. o wykładnię i uzupełnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 września 2018 r., sygn. akt I OSK 737/17 w sprawie ze skargi J. B. na bezczynność Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] w przedmiocie zawarcia kontraktu socjalnego postanawia: 1. oddalić wniosek o wykładnię wyroku, 2. oddalić wniosek o uzupełnienie wyroku.

Uzasadnienie

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 28 września 2018 r. oddalił skargę kasacyjną złożoną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 22 listopada 2016 r., sygn. akt II SAB/Bk 105/16 w sprawie ze skargi J. B. (dalej: "skarżący") na bezczynność Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w S. w przedmiocie zawarcia kontraktu socjalnego.

Pismem z 30 listopada 2018 r. skarżący zwrócił z wnioskiem o wykładnię lub ewentualnie o uzupełnienie wyroku. W jego ocenie Sąd winien rozstrzygnąć wątpliwości co do zakresu powagi rzeczy osądzonej z uwagi na niejasności co do następujących okoliczności prawnych i faktycznych:

1. Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku została złożona skarga na bezczynność Dyrektora Ośrodka Opieki Społecznej w S. w sprawie nr [...] (pod tą sygnaturą była zarejestrowana sprawa z podania o pomoc społeczną wniesionego 7 stycznia 2014 r.). Zdaniem skarżącego z wyroków obu instancji (ani z sentencji, ani z uzasadnienia) nie wynika w jakiej konkretnie sprawie (o jakim numerze) nie doszło do zarzucanej bezczynności. Skarżący podniósł także, że równocześnie w wyrokach ustalono, że punktem odniesienia przy wyrokowaniu było podanie z 18 lipca 2016 r. Jednocześnie też został oddalony prawomocnie zarzut niekompletności akt - co przesądza o tym, że była to nowa sprawa.

2. Odmawiając zwykłym pismem zawarcia kontraktu socjalnego na warunkach wskazanych w projekcie wnioskodawcy, Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej wskazała: "Pomoc, jakiej Pan oczekuje i przedstawia w swoim projekcie kontraktu socjalnego może otrzymać w Ośrodku Doradztwa Rolniczego w S. lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S.". W ocenie skarżącego przy tak podanej przyczynie odmowy, Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w S. powinna stosownie do art. 65 §1 K.p.a. sama przekazać sprawę do organu właściwego i zawiadomić o tym wnoszącego podanie. Niedopełnienie wymogu wskazanego przepisu jest bezczynnością. Powstaje zatem wątpliwość: czy bez narażania się na zarzut naruszenia powagi rzeczy osądzonej można skarżyć tego rodzaju bezczynność, czy też nie. Za prawem skarżenia przemawia domniemana okoliczność rozdzielenia spraw. Przeciw zaskarżeniu tego rodzaju bezczynności przemawia fakt, że stwierdzono wyrokami brak bezczynności w sprawie o domniemanie konkretnym numerze i nie można wnieść skargi powołując się ponownie na ten sam numer sprawy.

Zdaniem skarżącego powyższe są wątpliwościami fatycznymi w związku z niewskazaniem w wyroku sygnatury akt administracyjnych i mogą być usunięte przez wykładnię wyroku lub uzupełnienie sentencji o brakujący numer sprawy.

Odnosząc się do wątpliwości prawnej skarżący podał, że uznając skargę na bezczynność Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej, Sąd I instancji - w utrzymanym w mocy wyroku - wskazał, że wyczerpanie drogi prawnej nastąpiło przed wniesieniem podania 18 lipca 2016 r., w drodze wniesienia zażalenia na bezczynność do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B., do którego to zażalenia ustosunkowało się Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. (negatywnie) w decyzji z [...] września 2015 r. W decyzji tej organ orzekł o uchyleniu decyzji Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w S. z [...] lipca 2015 r., nr [...] i umorzeniu postępowania pierwszej instancji w tym zakresie. Na str. 2 tej decyzji organ wskazał, że "Organ I instancji winien natomiast rozważyć wniosek skarżącego o zawarcie kontraktu socjalnego". Tym samym powstała wątpliwość w związku z treścią art. 66 § 1 K.p.a. i art. 104 § 2 K.p.a Nie wiadomo bowiem czy wniosek o zawarcie kontraktu socjalnego złożony w trakcie trwania sprawy o zasiłek celowy miał być załatwiony jako nowa sprawa, czy też jako kontynuacja sprawy Nr [...] i tym samym czy podanie o pomoc społeczną zostało załatwione w całości przez wydanie decyzji o odmowie przyznania zasiłku celowego (uchylonej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze) i odmowę zawarcia kontraktu socjalnego na warunkach wnoszącego podanie, czy też sprawa została załatwiona tylko w części zainicjowanej podaniem z 18 lipca 2016 r. i tylko w tym zakresie wyrok ma powagę rzeczy osądzonej.

Naczelny Sąd Administracyjny zwazył, co następuje.

Zgodnie z art. 158 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302; dalej: "P.p.s.a."), Sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.

Konieczność wykładni konkretnego rozstrzygnięcia zachodzi wtedy, gdy jest ono sformułowane w sposób niejasny, a więc taki, który może budzić wątpliwości co do samego rozstrzygnięcia, zakresu powagi rzeczy osądzonej, a także sposobu wykonania wyroku. Wykładnia orzeczenia powinna zmierzać do usunięcia wątpliwości dotyczących treści rozstrzygnięcia, jak i do uzasadnienia wyroku. Wątpliwości co do uzasadnienia orzeczenia mogą być wyjaśnione w trybie art. 158 P.p.s.a. jedynie wówczas, gdy jest to niezbędne do dokonania prawidłowej interpretacji sentencji orzeczenia. Podkreślić także trzeba, że wykładnia orzeczenia nie może jednak prowadzić do nowego rozstrzygnięcia. Instytucja wyjaśniania wątpliwości co do treści wyroku nie służy natomiast udzielaniu odpowiedzi na pytania dotyczące konsekwencji procesowych wyroków (zob. postanowienie NSA z 21 listopada 2012 r., I GSK 111/12).

Wykładnia orzeczenia nie może prowadzić do nowego rozstrzygnięcia. Nie może także zmierzać do zmian merytorycznych polegających na reinterpretacji uzasadnienia, czy jego poszerzenia o inne elementy istotne zdaniem wnioskodawcy, ani też do polemiki ze stanowiskiem sądu orzekającego w sprawie (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z: 23 września 2008 r., I OZ 698/08; 28 stycznia 2010 r., II GZ 1/10; 15 kwietnia 2010 r., II GSK 406/09).

Biorąc pod uwagę uzasadnienie przedmiotowego wniosku uznać należy, że argumentacja w nim zawarta nie mogła stanowić podstawy do dokonania wykładni wyroku.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zarówno sentencja, jak i uzasadnienie wyroku, wbrew stanowisku skarżącego zawartego w pkt 1 wniosku, zostały sporządzone w sposób jasny i niebudzący wątpliwości. Z ich treści bezopornie wynika, że przedmiotem postępowania była kwestia bezczynności Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w S. jedynie w zakresie zawarcia kontraktu socjalnego.

Podnieść również należy, że kwestia zawarta w pkt 2 wniosku o wykładnię, nie odnosi się do uzasadnienia wyroku z 28 września 2018 r., w którym Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznawał sprawę jedynie w zakresie zarzutów skarżącego zawartych w skardze kasacyjnej. Analiza wniosku w tym zakresie prowadzi do stwierdzenia, że skarżący zmierza do uzyskania porady prawnej co do możliwości wniesienia skargi na bezczynność. Zauważenia także wymaga, że argumentacja przedstawiona w dalszej części wniosku stanowi de fecto polemikę z uzasadnieniem Sądu I instancji, która mogła zostać zawarta w skardze kasacyjnej. Biorąc zatem pod uwagę - jak wskazano powyżej - że wykładnia orzeczenia nie może prowadzić do poszerzenia uzasadnienia o inne elementy istotne zdaniem wnioskodawcy, nie służy udzielaniu odpowiedzi na pytania dotyczące konsekwencji procesowych wyroków, czy też nie polega na polemice ze stanowiskiem sądu orzekającego w sprawie, przedmiotowy wniosek o wykładnię wyroku nie mógł być uwzględniony.

Z podanych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 158 w związku z art. 193 P.p.s.a., orzekł jak w pkt 1 sentencji postanowienia.

Odnosząc się do drugiego z wniosków wskazać należy, że zgodnie z art. 157 § 1 P.p.s.a. strona może w ciągu czternastu dni od doręczenia wyroku z urzędu – a gdy wyroku nie doręcza się stronie od dnia ogłoszenia – zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Przesłanką uzupełnienia wyroku jest zatem pominięcie w sentencji rozstrzygnięcia o części skargi lub niezamieszczenie przez Sąd dodatkowego orzeczenia, które powinien był zamieścić z urzędu.

Podkreślenia wymaga, że art. 157 § 1 P.p.s.a. nie przewiduje uzupełnienia uzasadnienia orzeczenia. Gramatyczna wykładnia art. 157 § 1 P.p.s.a. pozwala bowiem na stwierdzenie, że uzupełnić można jedynie wyrok, a nie jego uzasadnienie (por. komentarz do art. 157, B. Dauter [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, 2009, str. 421; J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2006, s. 343). Złożony na podstawie art. 157 § 1 P.p.s.a. wniosek o uzupełnienie wyroku nie może zmierzać do zmiany czy też uzupełnienia treści merytorycznej jego uzasadnienia (por. M. Jagielska, J. Jagielski, R. Stankiewicz, M. Grzywacz [w:] R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, 2015, str. 642).

Również w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że uzupełnienie wyroku dotyczy wyłącznie jego sentencji, nie zaś uzasadnienia. Nie można w szczególności żądać uzupełnienia uzasadnienia orzeczenia przez zamieszczenie w nim określonych kwestii objętych żądaniem strony. Takie działanie w istocie zmierza nie do uzupełnienia ale do zmiany uzasadnienia przez zamieszczenie w nim wskazanych przez stronę okoliczności (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z: 13 czerwca 2011 r., II FSK 2344/10, z 30 sierpnia 2012 r., II GSK 465/11 oraz z 2 października 2014 r., I OZ 634/14).

Przenosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 września 2018 r., sygn. akt I OSK 737/17 oddalił skargę skarżącego na bezczynność Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w S. w zakresie zawarcia kontraktu socjalnego, uznając, że jako niezasadna nie mogła zostać uwzględniona. Sąd orzekł zatem o całości sprawy i dlatego też nie ma podstaw do uzupełnienia ww. orzeczenia. Wskazany wyrok jest kompletny i zawiera wymagane prawem elementy. Podkreślić także trzeba, że z uwagi, iż przedmiotem rozpoznawanej przez Sąd sprawy nie był akt, który winien być oznaczony numerem, a bezczynność organu w sprawie z wniosku z 18 lipca 2016 r. o zawarcie kontraktu socjalnego, nie było możliwym wskazania jej numeru. Natomiast numer sprawy, na który powołuje się skarżący dotyczy postępowania prowadzonego przez organ w zakresie przyznania zasiłku celowego, a nie wniosku, który był przedmiotem niniejszego postępowania, tym samym nie mógł być wskazany w sentencji wyroku. Jednocześnie stwierdzić należy, że pozostała argumentacja zawarta we wniosku skarżącego nie mogła stanowić podstawy do uzupełnienia wyroku, ponieważ odnosi się do uzasadnienia wyroku, a nie do jego sentencji.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 157 § 1 w związku z art. 193 P.p.s.a., orzekł, jak w pkt 2 sentencji postanowienia.