Wyrok z dnia 2008-12-04 sygn. III KK 242/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KK 242/08

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2008 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Dołhy (przewodniczący)

SSN Tomasz Artymiuk, SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)

Protokolant Teresa Jarosławska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Wincentego Grzeszczyka

w sprawie Z. Ł.

skazanego z art. 292 § 1 k.k. i innych

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 4 grudnia 2008 r.,

kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Z.

z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt II Ka (…)

zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w T.

z dnia 1 czerwca 2007 r., sygn. akt II K (…)

uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej Z. Ł. a na podstawie art. 435 k.p.k. także wobec W. Ł. i I. Ł., i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

U Z A S A D N I E N I E

Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z dnia 1 czerwca 2007 r., sygn. akt II K (…), uznał Z. Ł., W. Ł. i I. Ł. za winnych tego, iż działając wspólnie i w porozumieniu w krótkich odstępach czasu oraz w wykonaniu z góry powziętego zamiaru dat bliżej nieustalonych w okresie od 1994 roku do 2000 roku w miejscowości K. przyjęli od nieustalonej osoby przedmioty, o których na podstawie towarzyszących okoliczności powinni byli i mogli przypuszczać, że zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego i tak:

daty nieustalonej w 1994 roku przyjęli silnik elektryczny o mocy 4 kw oraz przewód siłowy o długości 43 m wartości 200 zł na szkodę B. K.,

daty nieustalonej w 1994 roku przyjęli dwa fotele bambusowe i sofę o wartości 1800 zł na szkodę L. B.,

daty nieustalonej w 1995 roku przyjęli zamrażarkę „M.” wartości 400 zł na szkodę K. Z.,

daty nieustalonej w 1997 roku przyjęli kołdrę, poszewki, 20 m przewodu trzyżyłowego, przewód w rolce, dwa opakowania silikonu, gniazda elektryczne z wtykami, szczotki do malowania, zamki typu „y.” o wartości 150 zł na szkodę A. M.,

daty nieustalonej w 1998 roku przyjęli podnośnik samochodowy, prostownik do akumulatorów wartości 200 zł na szkodę J. L.,

daty nieustalonej w 1999 roku przyjęli 8 par obuwia różnego rodzaju o wartości 350 zł na szkodę H. P.,

daty nieustalonej w 1999 roku przyjęli stół drewniany, 6 stołów drewnianych, komplet nowych garnków, radiomagnetofon „T.” wartości 1000 zł na szkodę M. P.,

daty nieustalonej, w 1998 roku i w 1999 roku, przyjęli dwoje drzwi drewnianych, sedes, spłuczki, żyrandol, 18 płytek łazienkowych, lampę z czujnikiem, lampę z fotokomórką, 50 m przewodu siłowego, dwużyłowy przedłużacz o wartości 1000 zł na szkodę T. S.,

daty nieustalonej w 1999 roku, przyjęli 8 ram kuchennych wartości 350 zł na szkodę J. L.,

daty nieustalonej w 2000 roku przyjęli kompletny podnośnik ciągnika „U.” wartości 1100 zł na szkodę M. M.,

daty nieustalonej w 2000 roku przyjęli przewód siłowy o wartości 300 zł na szkodę E. K.,

daty nieustalonej w 2000 roku przyjęli 2 puszki farby prymus, lusterko zewnętrzne samochodowe wartości 300 zł na szkodę K. W.,

daty nieustalonej w 2000 roku, przyjęli 2 wiertła i bojler elektryczny wartości 320 zł na szkodę F. J.,

a następnie uznając, że czyn ich wyczerpuje dyspozycję art. 292 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., na podstawie art. 292 § 1 k.k. wymierzył kary:

Ł. i W. Ł. po 6 miesięcy pozbawienia wolności,

Ł. grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych po 25 zł za stawkę,

Ł. nadto na podstawie art. 33 § 2 k.k. 100 stawek dziennych grzywny po 25 zł za stawkę, zaś na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie kary pozbawienia wolności temu oskarżonemu na okres próby 4 lat.

Apelację od tego wyroku złożył obrońca oskarżonych, który zarzucił:

„– obrazę przepisów postępowania mających wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4, art. 5 § 2, art. 7 oraz art. 424 § 1 p. k.p.k., polegającą na naruszeniu zasad obiektywizmu procesowego z jednoczesnym przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów oraz zaniechanie szczegółowego ustosunkowania się do dowodów i nie wystarczające wyjaśnienie powodów, dla których jedne dowody uznał za przekonywujące, przy jednoczesnym braku wskazania, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych,

– obrazę przepisu prawa materialnego, przez zastosowanie przepisu art. 12 k.k. – przy jednoczesnym ustaleniu, iż czyny zarzucane oskarżonym mają charakter nieumyślny przewidziany w art. 292 § 1 k.k.,

– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegający na uznaniu oskarżonych za winnych, pomimo że nie pozwolił na to zawierający luki i wątpliwości zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, których Sąd I instancji, wbrew obowiązków nie usunął lub nie mógł już usunąć, rozstrzygając je zawsze na niekorzyść oskarżonych – przez co naruszył zasadę in dubio pro reo, a w rezultacie błędne zinterpretował ujawniony materiał dowodowy”.

Odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonych albo uchylenie go i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2007 r., sygn. akt II Ka (…), Sąd Okręgowy w Z. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uznał Z. Ł., W. Ł. i I. Ł. „za winnych popełnienia przypisanego im czynu w okresie od 1994 r. do 1996 r. i w okresie od 1998 r. do 2000 r., a nadto I. Ł. i W. Ł. w 1997 roku”, zaś w pozostałej części utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Kasację od tego wyroku złożył obrońca Z. Ł., zarzucając rażące naruszenie prawa, mogące mieć wpływ na treść wyroku, to jest:

„art. 455 k.p.k. oraz art. 101 § 1 ust. 4 k.k. i art. 45 § 1 k.w. poprzez zmianę ustaleń faktycznych przez wyeliminowanie z opisu czynów przepisu art. 12 k.k. i przy jednoczesnym uznaniu, iż czyny jednostkowe są czynami o charakterze nieumyślnym – odstąpienie wbrew obowiązkowi wynikającemu z treści art. 101 § 1 ust. 4 k.k. i art. 45 § 1 k.w. – od umorzenia postępowania z powodu ustania karalności poszczególnych czynów z powodu wymienionego tam upływu czasu oraz faktu, że część czynów stanowi wykroczenie z art. 122 § 2 k.w. – co oczywiście nie polepszyło sytuacji skazanego,

a nadto przepisu art. 424 § 1 ust. 1 oraz § 2 k.p.k. przez lakoniczne uzasadnienie odnoszące się do zarzutów apelacji a nawet jego brak, przede wszystkim w zakresie prawidłowości ustalenia wartości przedmiotów przestępstwa i sposobu przeprowadzonych okazań poprzedzających wydanie tak rozpoznawanych rzeczy”.

Autor kasacji wniósł o uchylenie obu wyroków i przekazanie sprawy „do właściwego Sądu w celu ponownego rozpoznania”.

Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację wnosił o jej oddalenie, zaś na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Krajowej postulował jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Nie można odmówić słuszności zarzutowi obrazy art. 101 § 1 pkt 4 k.k. i art. 45 § 1 k.w., która mogła mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Sąd odwoławczy nie wyprowadził należytych wniosków z przyjętego, w następstwie podzielenia drugiego zarzutu apelacyjnego, trafnego poglądu, że konstrukcji czynu ciągłego przewidzianej w art. 12 k.k. nie stosuje się do zachowań nieumyślnych, ponieważ nie towarzyszy im, wymagany przez ten przepis, z góry powzięty zamiar ich wykonania. Konsekwencją takiego stanowiska mogło być jedynie przyjęcie, że przypisane oskarżonym czyny pozostawały w zbiegu realnym. Konieczne jawiło się takiej sytuacji zastosowanie wobec pierwszych pięciu czynów art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., w tym co do czynu z pkt 1, 4 i 5 – w związku z art. 45 § 1 k.w. a co do czynów z pkt 2 i 3 – w związku z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. Uwaga ta odnosi się do W. Ł. i I. Ł., bowiem w odniesieniu do czynu z pkt 4 co do Z. Ł. doszło do dalej idącego rozstrzygnięcia, to jest faktycznego uniewinnienia oskarżonego od tego czynu. Zatem względem Z. Ł. wchodziło w rachubę umorzenie postępowania o dwa przestępstwa i dwa wykroczenia.

Chybione było więc rozumowanie Sądu Okręgowego, że wywiedzenie apelacji tylko na korzyść oskarżonych nie pozwalało na wyżej wskazane postąpienie. Pod pozorem zakazu niepogorszenia sytuacji oskarżonych doszło do utrzymania w mocy ich skazania za czyny, co do których nastąpiło przedawnienie karalności. Sąd zaniechał tu zastosowania obligatoryjnych przepisów ewidentnie działających na korzyść oskarżonych.

Konieczność zachowania sztucznej konstrukcji ciągłości czynu ze względu na kierunek apelacji rozciągała się tylko na czyny z pkt 6 – 13. W tym zakresie Sąd Okręgowy rzeczywiście był skrępowany faktem zaskarżenia wyroku tylko na korzyść oskarżonych, ponieważ przyjęcie realnego zbiegu przestępstw zamiast czynu ciągłego może nastąpić jedynie wówczas – jak wskazano – gdy skutki takiego zabiegu będą korzystne dla oskarżonych.

Zarysowany dualizm w traktowaniu zachowań oskarżonych będzie konieczny z powodu pierwotnego błędu Sądu I instancji oraz zaniechania wywiedzenia apelacji na niekorzyść (jeśli oczywiście nie nastąpi uniewinnienie oskarżonych).

Nie zawsze sytuacja procesowa pozwala na zachowanie czystości przyjętych konstrukcji prawnych i rozstrzygnięć. Niniejsza sprawa może być tego przykładem.

Brak wskazanej wyżej reakcji Sądu odwoławczego z obrazą wyżej wymienionych przepisów prawa materialnego miał istotny wpływ na treść wyroku, skoro odpadałby przy orzekaniu o winie i karze cztery albo pięć jednostkowych zachowań.

Dlatego uchylono zaskarżony wyrok i przekazano sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, także wobec W. Ł. i I. Ł., bowiem te same względy przemawiały za uchyleniem tego wyroku również na korzyść tych oskarżonych (art. 435 k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k.). Nie było ku temu przeszkód procesowych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2007 r., III KK 227/07 – OSNKW 2008, z. 1, poz. 10).

Ponieważ dla wydania orzeczenia wystarczające było ograniczenie się do rozpoznania uchybień prawa materialnego, nie zachodziła potrzeba ustosunkowania się do pozostałych zarzutów, w szczególności uchybienia art. 457 § 3 k.p.k., bo takie zostało w rzeczywistości wskazane (art. 118 § 1 k.p.k.).

Można tu jedynie dodać, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy zajdzie znów potrzeba odniesienia się do wszystkich zarzutów apelacyjnych oraz rozstrzygania przy uwzględnieniu treści art. 443 k.p.k. i dyspozycji art. 442 § 3 k.p.k.