Postanowienie z dnia 2019-02-06 sygn. IV KK 773/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt IV KK 773/18

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lutego 2019 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Kazimierz Klugiewicz

na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.,

po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 6 lutego 2019 r., w sprawie J. C.

o odszkodowanie za przymusową służbę wojskową, kasacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. akt II AKa […], utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia 23 marca 2018 r., sygn. akt II Ko […],

p o s t a n o w i ł:

1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;

2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć wnioskodawcę.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 23 marca 2018 r., sygn. akt II Ko. […], na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2099), oddalił wniosek J. C. o odszkodowanie w związku z przymusową służbą wojskową w okresie od 1 listopada 1982 r. do 28 lutego 1983 r.

Od tego wyroku apelację wniósł pełnomocnik wnioskodawcy, który – zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na jego treść, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. – wniósł o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz J. C. kwoty 85 601,19 zł tytułem odszkodowania za straty materialne wynikłe wskutek powołania wnioskodawcy do czynnej służby wojskowej odbywanej od 5 listopada 1982 r. do dnia 19 grudnia 1983 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi meriti do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w […] wyrokiem z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. akt II AKa […], utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

Wyrok Sądu drugiej instancji zostało zaskarżone kasacją przez pełnomocnika wnioskodawcy, który podniósł zarzuty rażącej obrazy przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia tj.:

1. art.1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 8a ww. ustawy przez jego niewłaściwą interpretacje tj. błędne uznanie, iż działalność w ramach NSZZ […] w okresie od sierpnia 1980 do października 1982 r. nie jest w rozumieniu ustawy działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego;

2. art 433 § 2 k.p.k. w zw. z art 457 § 3 k.p.k. przez brak szczegółowego i rzetelnego odniesienia się do zarzutów i argumentacji zawartych w apelacji, braku rzetelnego uzasadnienia, dlaczego Sąd drugiej instancji uznał zarzuty apelacji za bezzasadne dotyczące obrazy przez Sąd a quo art. 7 k.p.k., a w szczególności pominięcia w swych rozważaniach dowodu z dokumentów: zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego nr […] z dnia 26 października 1982 r. (sygn. IPN BU […]), z którego wynika, iż wnioskodawca był osobą wytypowaną do odbycia zasadniczej służby wojskowej za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz szyfrogramu dyrektora Departamentu […] MSW J. S. do zastępców komendantów wojewódzkich MO ds. Służby Bezpieczeństwa z dnia 21 października 1982 r. (sygn. IPN BU […] t. 1), a także notatki szefa Oddziału […] Zarządu […] Szefostwa Wojskowej Służby Wewnętrznej K. S., dotycząca stanu pracy operacyjnej WSW wśród powołanych do wojska działaczy antysocjalistycznych [listopad 1982 r.] (sygn. IPN BU […]).

Na podstawie tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.

Prokurator w odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.

Kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym.

Podniesiony przez skarżącego zarzut obrazy prawa materialnego (który przecież nie został jednak wcześniej postawiony pod rozwagę Sądowi odwoławczemu w apelacji), nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd odwoławczy dokonał bowiem trafnej oceny działalności zawodowej i związkowej wnioskodawcy, poprzedzającej powołanie go do czynnej służby wojskowej, stwierdzając, że aktywność związkowa w okresie legalnego funkcjonowania NSZZ „[…]” nie stanowiła działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Jak wskazuje się w orzecznictwie, za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego uznaje się jedynie świadomie podejmowane czynności, które zmierzają do odzyskania przez Polskę suwerenności,  niezawisłości,

samostanowienia i w tym właśnie celu są przedsiębrane (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 listopada 2012 r., II AKa 330/12, LEX nr 1293164; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 grudnia 2012 r., II AKa 413/12, LEX nr 1239874). W świetle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd meriti trafnie Sąd odwoławczy zaakcentował to, że wnioskodawca nie wykazał, iż poza działalnością związkową, w okresie legalnego funkcjonowania NSZZ „[…]”, miał on jakiekolwiek związki z działalnością opozycyjną (zob. s. 5-6 uzasadnienia wyroku Sądu ad quem).

Należy ponadto zwrócić uwagę na subiektywistyczny aspekt wynikający z przywołanego stanowiska judykatury, trafnie akcentowany przez Sąd Apelacyjny (zob. s. 4 uzasadnienia wyroku). Czyn związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie może bowiem być wykładany tylko przedmiotowo, lecz wymaga również analizy strony podmiotowej, odnoszącej się do świadomości działania dla realizacji określonego celu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., WZ 69/04, LEX nr 214689). Takich ustaleń w tym zakresie nie poczyniono, a okoliczność ta jawi się jako szczególnie wątpliwa w świetle ustalenia, że po delegalizacji NSZZ „[…]” J. C. zrezygnował z dalszej działalności w tym związku.

Odnosząc się do zarzutu wadliwej kontroli instancyjnej, skutkującej obrazą art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k., należy stwierdzić, że również i w tej części kasacja jest oczywiście bezzasadna. Skarżący w apelacji podniósł zresztą jedynie zarzuty obrazy art. 7 i 410 k.p.k. i w tym zakresie nie sposób zarzucić Sądowi odwoławczemu, że ten ze swoje funkcji kontrolnej nie wywiązał się w sposób właściwy. Wprawdzie rzeczywiście, wbrew temu, co stwierdził Sąd odwoławczy, Sąd pierwszej instancji w sposób stanowczy nie zanegował niepodległościowego charakteru działalności związkowej wnioskodawcy, koncentrując się na braku innej przesłanki zasądzenia odszkodowania w postaci związku przyczynowego między działalnością wnioskodawcy w NSZZ „[…]”, a powołaniem do czynnej służby wojskowej. Nie zmienia to jednak faktu, że w realiach faktycznych niniejszej sprawy, ustalonych przez ten Sąd, o działalności wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie może być mowy, a co wynika z poczynionych już wcześniej rozważań.

Jeśli zaś chodzi dokumenty wskazywanie przez skarżącego w petitum kasacji, to chociaż Sąd drugiej instancji odniósł się tylko do szyfrogramu dyrektora Departamentu […] MSW J. S. do zastępców komendantów wojewódzkich MO ds. Służby Bezpieczeństwa z dnia 21 października 1982 r., to taki sposób procedowania nie stanowi rażącego naruszenia standardów rzetelnej kontroli odwoławczej, skoro wszystkie te dokumenty zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego przez Sad meriti, stanowiąc podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie (zob. s. 6 uzasadnienia wyroku Sądu a quo). Wbrew temu, co podnosi skarżący, wynika z nich jedynie pewne uprawdopodobnienie, lecz nie kategoryczna konkluzja, że wnioskodawca został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Zasadnie w tym kontekście Sąd odwoławczy zauważył, że na podstawie szyfrogramu dyrektora Departamentu […] MSW można jedynie przyjąć, iż powołanie do czynnej służby wojskowej J. C. było przejawem nadużycia władzy, niezwiązanej z jego działalnością opozycyjną (zob. s. 6 - 7 uzasadnienia wyroku Sądu ad quem), co jest oceną uprawnioną, zwłaszcza w świetle późniejszych losów wnioskodawcy, nie wiążących się z jakimikolwiek represjami (powrót na poprzednio zajmowane stanowisko pracy, awanse do wyższej kategorii zaszeregowania osobowego i wiążące się z tym podwyżki wynagrodzenia, uzyskanie paszportu służbowego i delegacja do pracy za granicą).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu, o obciążeniu wnioskodawcy kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego orzekając na podstawie art. 636 § 1 k.k. w zw. z art. 637a k.p.k.