Wyrok z dnia 2009-01-13 sygn. WA 45/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt WA 45/08 

WYROK Z DNIA 13 STYCZNIA 2009 R.

Przewodniczący: Sędzia J. Steckiewicz.
Sędziowie: M. Pietruszyński (spraw.), J. B. Rychlicki.

Sąd Najwyższy w sprawie płk. rez. J. Ł., oskarżonego z art. 296 § 4 k.k., po
rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 13 stycznia 2009 r. apelacji,
wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W.
z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt So (…)

utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, a
kosztami sądowymi postępowania odwoławczego obciążył oskarżonego.

Uzasadnienie

Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn.
akt So (…) płk rez. J. Ł. został uznany za winnego tego, że w dniu 22 listopada 1999 r.
w Ł., jako Zastępca Komendanta (...) w W., będąc zobowiązany zakresem swoich
obowiązków do zajmowania się sprawami majątkowymi A., nie dopełnił ciążących na
nim obowiązków w zakresie prawidłowego nadzoru oraz gospodarowania powierzonymi
mu środkami finansowymi i nie dołożył należytej staranności w zakresie rzetelnej oceny
postanowień umowy z dnia 22 listopada 1999 r., w wyniku czego zawarł z K. A.,
reprezentującym Centrum w S. w Ł., dla potrzeb Zakładu Usług Reklamowych (...) w Ł.,
niekorzystną dla (...) w W., nierozwiązalną przez okres 5 lat bez zgody kontrahenta,
umowę o najem dwóch miejsc parkingowych oraz lokalu o pow. 80,82 m2 , liczonej po 
zewnętrznym obrysie budynku, w Ł. o czynszu 25 USD za jeden metr kwadratowy
powierzchni miesięcznie, ze wzrostem tego czynszu o 3% rocznie i koniecznością
wpłacenia przez Akademię kaucji gwarancyjnej w postaci 6 miesięcznego czynszu,
oprocentowanej 3% w skali roku i jej zwrotem dopiero po rozwiązaniu umowy, przez co
po likwidacji w dniu 30 czerwca 2000 r. Zakładu Usług Reklamowych (...) w Ł., (...) w W.
zobowiązana była uiszczać ustalone opłaty czynszowe co najmniej od dnia 30 czerwca
2000 r. do dnia 31 sierpnia 2001 r., przez co nieumyślnie spowodował szkodę w mieniu
(...) w W., w znacznych rozmiarach w kwocie 185.622,35 zł, tj. popełnienia czynu
określonego w art. 296 § 4 k.k.

Za popełnienie tego przestępstwa oskarżony został skazany na karę roku
pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby dwóch
lat.

Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego i zarzucając obrazę prawa
materialnego, polegającą na błędnym zakwalifikowaniu czynu oskarżonego pod przepis
art. 296 § 4 k.k., mimo że w ustalonym stanie faktycznym nie zaistniało wymagane
znamię podmiotowe przestępstwa nadużycia władzy w obrocie gospodarczym, wniósł o
uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu.
W toku rozprawy odwoławczej obrońca oskarżonego złożył alternatywny wniosek,
uwzględniający możliwość odrzucenia jego argumentacji apelacyjnej przez Sąd
odwoławczy, o warunkowe umorzenie postępowania karnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Analiza dowodów zebranych w sprawie, zwłaszcza wyjaśnień oskarżonego oraz
dokumentów organizacyjnych daje podstawy do stwierdzenia, że oskarżony należał do
kręgu podmiotów określonych w art. 296 § 1 k.k. Uprawnienia oskarżonego do
zajmowania się sprawami majątkowymi (...) w W. określone zostały postanowieniami
Statutu (...) w W., nadanego zarządzeniem nr 30/MON Ministra Obrony Narodowej z
dnia 31 sierpnia 1995 r. oraz zarządzenia organu Akademii - Komendanta (...) nr 80 z
dnia 3 lipca 1998 r. w sprawie: treści umów cywilnoprawnych zawieranych przez (...)
oraz zasad reprezentowania Akademii przy zawieraniu umów i dokonywaniu innych
czynności prawnych.

Oskarżony, pełniąc funkcję Zastępcy Komendanta (...) do spraw
ekonomiczno-administracyjnych, był uprawniony do zastępowania komendanta (...) i
reprezentowania go na zewnątrz w sprawach określonych w zakresie jego kompetencji i
obowiązków (§ 24 ust. 6 pkt 4 i § 25 Statutu (...)). Zgodnie z ustalonym przez
Komendanta (...) podziałem zadań, oskarżony nadzorował dział finansowy, prawny,
organizacyjny, biuro ekonomiczne, marketing oraz działalność ekonomiczną
prowadzoną przez poszczególne jednostki akademickie, a w szczególności wydziały
akademickie i samodzielne instytuty. Oskarżony sprawował również nadzór nad
prowadzeniem efektywnej polityki finansowej w celu zachowania płynności finansowania
realizowanych przez uczelnię zadań oraz nad efektywnym zarządzaniem środkami
pieniężnymi, prawidłową gospodarką funduszami akademii, kształtowaniem rachunku
kosztów działalności uczelni i dokonywaniem analiz ekonomicznych w celu właściwego
ukształtowania struktury kosztów, przestrzeganiem obowiązujących uczelnię limitów
finansowych.

Pole działania oskarżonego w zakresie podejmowania czynności prawnych z
podmiotami zewnętrznymi zostało określone przez zarządzenie Komendanta (...) nr 80 z
dnia 3 lipca 1998 r. w sprawie: treści umów cywilnoprawnych zawieranych przez (...)
oraz zasad reprezentowania Akademii przy zawieraniu umów i dokonywaniu innych
czynności prawnych. Zgodnie z brzmieniem § 2 ust. 1 tego zarządzenia, Zastępca
Komendanta uczelni w zakresie swoich kompetencji mógł reprezentować uczelnię jako
strona umowy. Zarządzenie to obowiązywało w czasie podpisania przez oskarżonego
umowy najmu pomieszczeń przeznaczonych dla Zakładu Usług Reklamowych (...) w Ł.
Rozważenie zakresu kompetencji oskarżonego i możliwości podejmowania
samodzielnych czynności w sferze interesów majątkowych uczelni, daje podstawę do
stwierdzenia, że jego działalność nie była sprowadzona, jak przekonuje skarżący, do
wypełniania czynności ściśle wykonawczych, ani też ściśle oznaczonych poleceń
jedynie w zakresie dbałości, aby stan mienia powierzonego nie uległ pogorszeniu.
Wskazane dowody w postaci relacji oskarżonego i dokumentów organizacyjnych
wskazują, że nie tylko Komendant (...) zarządzał, w ramach dopuszczalnej statutem (§
11 ust. 3) działalności gospodarczej, sprawami majątkowymi uczelni, ale takie
uprawnienia miał również oskarżony i z nich korzystał. Oskarżony mógł zaciągać
samodzielnie w ramach swoich kompetencji zobowiązania w imieniu uczelni i zawierać
umowy. Mógł zatem zawrzeć umowę najmu, będącą przedmiotem tej sprawy,
warunkującą rozpoczęcie działalności gospodarczej przez Zakład Usług Reklamowych
(...) w Ł. Dla zaciągnięcia tego zobowiązania, wbrew wywodom apelacji, nie była
wymagana łączna reprezentacja uczelni.

Oskarżony, zawierając umowę o najem lokalu, powinien dążyć do zabezpieczenia
interesów majątkowych uczelni. Oskarżony z obowiązku tego nie wywiązał się. Zawarł
umowę, której postanowienia, zwłaszcza w zakresie braku możliwości wcześniejszego
rozwiązania tej umowy przez uczelnię, obowiązku wpłacenia kaucji gwarancyjnej i jej
oprocentowania, określenia corocznej podwyżki czynszu, były niekorzystne dla uczelni.
W płaszczyźnie tych elementów dominującą rolę odgrywał brak klauzuli o możliwość
wypowiedzenia tej umowy przez uczelnię. To, że wynajmujący miał również wyłączoną
możliwość rozwiązania tej umowy w sytuacji wywiązywania się przez uczelnię ze swoich
obowiązków, nie mogło stanowić o zachowaniu równouprawnienia stron, gdyż w
rzeczywistości interesy wynajmującego, polegające na odpłatnym wynajmowaniu
pomieszczeń biurowych, były w pełni zabezpieczone. Przy takiej konstrukcji umowy
najmu najemca nie miał możliwości wcześniejszego jej rozwiązania, nawet gdy nie
wykorzystywał tych pomieszczeń na skutek niepowodzenia przedsięwzięcia
gospodarczego, co miało miejsce w tej sprawie. Możliwość zaistnienia takich zjawisk
gospodarczych, zwłaszcza w okresie 5 lat trwania umowy najmu, oskarżony mógł
przewidzieć, mając na uwadze negatywne doświadczenia z wcześniej zawartą umową
leasingu kserokopiarki oraz uwzględniając przedstawiane mu przez radcę prawnego
zastrzeżenia co do najbardziej niekorzystnego postanowienia tej umowy. Oczywiste w
świetle dowodów jest, że sama koncepcja zagospodarowania kserokopiarki była
akceptowana przez Komendanta (...), po uzyskaniu pozytywnej opinii instytucji
konsultingowych, jednak podjęcie czynności realizujących tę koncepcję należało do
oskarżonego. Komendant nie znał treści zawartej przez oskarżonego umowy i jej nie
akceptował. Dowiedział się o niej w terminie późniejszym i nie zgadzając się z treścią
umowy, nie miał skutecznych prawnie możliwości jej wypowiedzenia, chociaż czynności
prawne w tym zakresie podejmował i one warunkowały sposób dalszego korzystania z
pomieszczeń. Zdaniem Sądu Najwyższego - w świetle dowodów sprawy - słuszne było
ustalenie Sądu pierwszej instancji o istotnym wpływie działania oskarżonego na
powstanie szkody w mieniu uczelni. Uwzględniając przedstawioną argumentację,
apelację obrońcy oskarżonego należało uznać za niezasadną.
Odnośnie do alternatywnego wniosku obrońcy oskarżonego złożonego w toku
rozprawy odwoławczej, to przy braku zarzutu w zakresie orzeczonej kary, rozważając
treść art. 440 k.p.k., uznać należało, że wymierzona kara nie jest jednak rażąco
niesprawiedliwa dla oskarżonego.

Orzeczenie o kosztach zapadło na podstawie art. 636 § 1 k.p.k.