Wyrok z dnia 1976-06-07 sygn. IV CR 147/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 147/76

WYROK Z DNIA 7 CZERWCA 1976 R.

Odszkodowanie należne według prawa cywilnego od jednostki gospodarki uspołecznionej innej niż macierzysty zakład pracy poszkodowanego oblicza się - w sytuacji, gdy zostały wypłacone oświadczenia związane z wypadkiem przy pracy, poszkodowany zaś przyczynił się do powstania szkody - w ten sposób, że obliczone według pr. cywilnego odszkodowanie zmniejsza się o sumy wypłacone na podstawie przepisów o wypadkach przy pracy: od kwoty w taki sposób określonej odejmuje się kwotę odpowiadającą stopniowi przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

Przewodniczący: sędzia K. Piasecki (sprawozdawca)

Sędziowie: S. Rudnicki, J. Knap

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. S., A. S., Z. S., Z. S., W. S. i J. W. przeciwko Zakładom Naprawczym (…) w G. o odszkodowanie, na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w P. z dnia 1 grudnia 1975 r. oddalił rewizję i zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów 700 zł tytułem kosztów postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem, częściowo uwzględniając powództwo, Sąd Wojewódzki zasądził od Zakładów Naprawczych (…) w G. na rzecz:

7. a) M. S. (wdowy) oraz jej dzieci A. i Z. S. - po 7.500 zł z odsetkami;
8. b) córki Z. S. - kwotę 9.000 zł z odsetkami;
9. c) syna W. S. - kwotę 11.000 zł z odsetkami;
10. d) J. W. rentę po 200 zł miesięcznie od dnia 1.V.1974 r. Sąd Wojewódzki ustalił, że A. S., będący pracownikiem PKP - Oddziału Trakcji Elektrycznej w P., poniósł w dniu 20.IV.1974 r. śmierć na skutek porażenia prądem elektrycznym w elektrowozie. Zmarły przyczynił się do wypadku w 50%. Wobec uznania tego wypadku za wypadek przy pracy członkowie rodziny otrzymali świadczenia z ustawy wypadkowej w kwocie 55.000 zł. O tę sumę (po 11 tys. zł na osobę) należne powodom świadczenia według przepisów prawa cywilnego powinny być zmniejszone, a więc także z uwzględnieniem przyczynienia się do szkody.

Wprawdzie powódka J. W. jest macochą powódki M. S., a nie zmarłego, niemniej jednak przysługuje jej roszczenie z art. 448 § 2 KC, skoro zmarły dostarczał jej dobrowolnie środki utrzymania.

W rewizji od tego wyroku strona pozwana wnosi o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarżący zarzuca, że powodowie otrzymują wysoką rentę, nie różniącą się od średniego zarobku zmarłego. Otrzymali z macierzystego zakładu pracy 35.000 zł i 20.000 zł z Ministerstwa Komunikacji. Przyjęcie jako kwoty wyjściowej przez Sąd Wojewódzki 37 tys. zł dla każdego z członków rodziny zmarłego jest nieuzasadnione.

W związku z tym zarzutem należy zważyć, co następuje.

Przesłanki roszczenia określonego w art. 446 § 3 KC mają inny charakter, niż okoliczności istotne z punktu widzenia art. 446 § 2 KC. To, że nie ma podstaw do przyznania renty, nie wyłącza przyznania jednorazowego odszkodowania. Dokonane przez Sąd Wojewódzki ustalenia uzasadniały przyjęcie znacznego pogorszenia sytuacji życiowej (art. 446 § 3 KC).

Jeżeli zaś chodzi o sposób obliczenia należnego powodom odszkodowania i jego wysokość, to należało istotnie mieć na względzie, że jeżeli zdarzenie wyrządzające szkodę jest jednocześnie wypadkiem przy pracy, z tytułu którego poszkodowany pracownik (lub jego rodzina) uzyskał od swego zakładu pracy świadczenia z ustawy wypadkowej, oraz zdarzeniem, którego skutki obciążają inną jednostkę gospodarki uspołecznionej, należne od tej jednostki odszkodowanie pomniejsza się o powyższe świadczenia w takim zakresie, w jakim pokrywają one przysługujące poszkodowanemu od tej jednostki odszkodowanie z mocy prawa cywilnego (OSNCP 1973, z. 1, poz. 18). Z uwzględnieniem przeto tej okoliczności należało określić kwoty przypadające z tytułu jednorazowego odszkodowania.

Niezależnie od tego zachodziła konieczność wzięcia pod rozwagę faktu i zakresu przyczynienia się poprzednika prawnego powodów do szkody.

Otóż stosownie do uchwały Połączonych Izb - Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - z dnia 14.XII.1962 r. III PO 5/62 (OSNCP 1964, poz. 65), mającej także odpowiednie zastosowanie do świadczeń innych niż renta, wysokość jednorazowego świadczenia (art. 446 § 3 KC) - w razie przyczynienia się do szkody ofiary wypadku - oblicza się w ten sposób, że od wysokości szkody wynagrodzonej jednorazowym odszkodowaniem (art. 446 § 3 KC) odliczało się świadczenia (rentę) z ubezpieczenia społecznego, różnicę zaś zmniejszało się w stopniu odpowiadającym przyczynieniu się poszkodowanego.

Uchwała ta zachowała - odpowiednio - swoją aktualność także, gdy świadczenia zostały wypłacone na podstawie art. 11 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 3, poz. 8) lub później na podstawie art. 11 lub 12 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 20, poz. 105). Z punktu bowiem widzenia charakteru świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i ich stosunku do uzupełniających świadczeń należnych według prawa cywilnego w tych wypadkach, w których nie są one wyłączone (patrz uchwała składu siedmiu sędziów - OSNCP 1971, z. 7-8, poz. 122), nie ma pomiędzy tymi unormowaniami istotnej różnicy. Dlatego też nie utraciły swego waloru argumenty przytoczone we wspomnianej uchwale Połączonych Izb Sądu Najwyższego, gdy chodzi o sposób obliczania wysokości odszkodowania w razie przyczynienia się do powstania szkody. Zapatrywania o aktualności pod tym względem wspomnianej uchwały Połączonych Izb nie podważa fakt, że w obecnym stanie prawnym wchodzi tylko w grę dopuszczalność dochodzenia - w razie wypadku przy pracy - przez poszkodowanego roszczeń odszkodowawczych według prawa cywilnego tylko od innej jednostki gospodarki uspołecznionej (cyt. uchwała składu siedmiu sędziów).

W konsekwencji zatem należy dojść do wniosku, że odszkodowanie należne według prawa cywilnego od jednostki gospodarki uspołecznionej innej niż macierzysty zakład pracy poszkodowanego oblicza się - w sytuacji, gdy zostały wypłacone świadczenia związane z wypadkiem przy pracy, poszkodowany zaś przyczynił się do powstania szkody - w ten sposób, że obliczone według prawa cywilnego odszkodowanie zmniejsza się o sumy wypłacone na podstawie przepisów o wypadkach przy pracy; od kwoty w taki sposób określonej odejmuje się kwotę odpowiadającą stopniowi przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

W świetle tej wykładni, gdyby Sąd Wojewódzki w istocie za podstawę swoich obliczeń przyjął - prawidłowo postępując - kwoty po 37.000 zł lub 40.000 zł albo 44.000 zł, to powinien by zasądzić na rzecz powodów wyższe kwoty, niż wymienione w sentencji wyroku. Stwierdzenie tego faktu prowadzić musi do wniosku, że w rzeczywistości Sąd Wojewódzki za podstawę swoich obliczeń przyjął dużo niższe kwoty, niż to wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

W konsekwencji zatem zaskarżony wyrok w części zasądzającej świadczenia na podstawie art. 446 § 3 KC jest zgodny z prawem.

Nie może odnieść skutku również rewizja w części odnoszącej się do zasądzenia renty po 200 zł miesięcznie na rzecz J. W. Podstawę zasądzenia renty stanowił fakt dobrowolnego jej utrzymywania przez zmarłego. W stosunku do pozostałych powodów nie było podstaw do zasądzenia renty, skoro otrzymują oni rentę z tytułu wypadku przy pracy. Jedynie, gdy chodzi o powódkę J. W., śmierć A. S. pociągnęła za sobą powstanie sytuacji uzasadniającej przyznanie bardzo zresztą skromnej renty.

Z tych wszystkich względów należało orzec jak w sentencji niniejszego wyroku.