Wyrok z dnia 2010-10-15 sygn. I ACa 604/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt I ACa 604/10

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2010 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SA Ewa Kaniok (spr.)

Sędziowie: SA Edyta Jefimko

SO del. Marzena Konsek-Bitkowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Rudnik po rozpoznaniu w dniu 15 października 2010 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w W. przeciwko […] Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 marca 2010 r., sygn. akt II C 1882/06 uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I A Ca 604/10

UZASADNIENIE

Stowarzyszenie Autorów Zaiks wniosło o zasądzenie od […] spółki z o.o. kwoty 749.998,95 zł. tytułem wynagrodzenia z umowy licencyjnej za okres od […].04.2004r. do […].06.2008r. Na wypadek gdyby sąd nie uwzględnił tego żądania wniosło o zasądzenie w/w kwoty tytułem odszkodowania z deliktu na podstawie art. 79 ustawy z 04.02.1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Wyrokiem z 31.03.2010r. sygn. akt II C 1882/06 Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1080 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał: […].06.2003r. strony zawarły umowę licencyjną, mocą której powód udzielił pozwanej licencji na udostępnianie za pośrednictwem Internetu fragmentów utworów muzycznych w celu wykorzystania ich przez posiadaczy telefonów komórkowych jako sygnał wywoławczy ( dzwonek). W par. 4 umowy strony uzgodniły, że pozwana będzie płaciła 10% wpływów brutto uiszczanych jej przez posiadaczy telefonów komórkowych, nie mniej niż 15 gr. za każde pobranie. Umowa była aneksowana. W par. 4 aneksu mówi się, że umowa nie obejmuje zezwolenia na dokonywanie opracowań utworów.

W ocenie Sądu Okręgowego powód nie zdołał udowodnić zakresu repertuaru odpłatnie udostępnianego za pośrednictwem Internetu przez pozwaną spółkę w celu wykorzystania go przez posiadaczy telefonów komórkowych jako sygnał wywoławczy. Nie udowodnił także, że wszystkie dzwonki udostępniane w Internecie przez pozwaną, były oryginalnymi utworami. Zdaniem sądu I instancji przedmiotem umowy licencyjnej było udostępnianie w Internecie fragmentów utworów muzycznych z wyłączeniem opracowań utworów. Wynika to z par. 1 i 4 umowy oraz z zeznań świadka A. K. Ustalenie charakteru poszczególnych dzwonków ma zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy bo przesądza, które z nich objęte są umową licencyjną.

Przeprowadzenie dowodu na okoliczność, które dzwonki są fragmentami utworów muzycznych, a które mają charakter opracowań nie było możliwe, bo powód nie udowodnił, zakresu repertuaru wykorzystywanego w Internecie. Wniosek dowodowy zmierzający do wykazania charakteru dzwonków, Sąd Okręgowy oddalił i uznał, że wyliczenie należnego powodowi wynagrodzenia nie jest możliwe. Powód należną mu kwotę wynagrodzenia wyliczył w sposób szacunkowy, zaś zastosowanie art. 322 k.c. nie jest dopuszczalne, gdyż możliwe jest ścisłe wyliczenie wynagrodzenia w oparciu o dane uzyskane wskutek powództwa informacyjnego na podstawie art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Roszczenie oparte na art. 79 ust. 1 pkt 3a ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zostało oddalone, gdyż w ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił jaki był zakres umowy licencyjnej z […].06.2003r., nie wiadomo zatem jaki repertuar udostępniany był przez pozwaną publicznie bez zawarcia umowy z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości.

Apelujący zarzucił: naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 21 ust. 2 i ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, art. 65 par. 1 i 2 k.c., art. 17 , art. 105 ust. 1, art. 1 i 2 , art. 104 i 106 w zw. z art. 21 ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 par. 2 k.p.c., art. 233 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. i art. 231 k.p.c., art. 217 par. 1 k.p.c. w zw. z art. 247 k.p.c.

W konkluzji wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie na jego rzecz kwoty 749.998,95 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja jest uzasadniona.

Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy, co uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w oparciu o art. 386 par 4 k.p.c.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy pominął szereg istotnych, zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów w postaci zestawienia utworów wykorzystanych przez pozwaną do wykonania opracowań w postaci dzwonków polifonicznych k.35-79 i monofonicznych k.80-134 oraz załącznika nr 1 do umowy licencyjnej z dnia […].06.2003r. sporządzonego zgodnie z par. 3 umowy (k.322) i jego zmian (k.297-321 i 323). Ustalenie jakoby powód nie wykazał zakresu repertuaru udostępnianego pozwanej i repertuaru wykorzystywanego przez pozwaną dokonane z pominięciem w/w dowodów nie może być uznane za prawidłowe.

O ile według pierwotnej treści umowy licencyjnej z dnia […].06.2003r. Zaiks udzielił powodowi licencji na wykorzystanie utworów wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do umowy ( par. 3 umowy), o tyle zgodnie z treścią aneksu udzielił pozwanej licencji na wykorzystywanie wszystkich utworów ze swego repertuaru oraz wziął na siebie odpowiedzialność za wypłatę wynagrodzeń z tytułu wykorzystywania utworów twórców przez Zaiks nie reprezentowanych ( par. 2 i 3 aneksu k.18-19). Okoliczność tą sąd I instancji całkowicie pominął i nie wyciągnął z niej stosownych wniosków.

Dokonując wykładni treści umowy licencyjnej sąd I instancji naruszył art. 65 k.c. Celem wykładni jest zrozumienie rzeczywistej treści działania danej osoby, zmierzającego do wywołania skutków prawnych. Interpretacja postanowień umowy nie może być oparta tylko na analizie językowej odpowiedniego fragmentu umowy, lecz konieczne jest również zbadanie zamiaru i celu stron a także kontekstu faktycznego w jakim umowę uzgadniano i zawierano ( por. wyrok SN z 03.09.1998r. I CKN 815/97 OSNC 1999r. z.2, poz. 38). Sąd Okręgowy dokonał wykładni oświadczeń woli zawartych w umowie licencyjnej jedynie w oparciu o jej literalne brzmienie i przyjął, że przedmiotem umowy jest udostępnianie fragmentów utworów muzycznych z wyłączeniem opracowań tych utworów.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien zbadać kontekst faktyczny w jakim umowę zawierano a także cel umowy i w powiązaniu z w/w okolicznościami zrekonstruować zgodny zamiar stron. W sprawie niniejszej należy ustalić, czy umowa licencyjna nie obejmująca prawa do publicznego udostępniania opracowań fragmentów utworów muzycznych w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, miałaby dla pozwanej wartość i była zgodna z gospodarczym przeznaczeniem umowy licencyjnej zawartej w oparciu o art. 21 ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Sąd I instancji wadliwie wyłożył literalną treść par. 4 umowy stanowiącego, że nie obejmuje ona zezwolenia na dokonywanie opracowań utworów.

Samo dokonanie opracowania cudzego utworu, nie wymaga zezwolenia (art. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Czym innym jest natomiast zezwolenie na wykonywanie praw majątkowych do utworu zależnego a czym innym zezwolenie podmiotowi rozpowszechniającemu dzieło zależne na jego publiczne udostępnianie.

Sporna umowa dotyczy zezwolenia na publiczne udostępnianie utworów, udzielonego podmiotowi rozpowszechniającemu te utwory a nie zezwolenia jakiego udziela twórca utworu pierwotnego na rozporządzanie i korzystanie z opracowania stosownie do treści art. 2 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jest oczywistym, że Zaiks nie mógł udzielić zezwolenia na dokonywanie opracowań cudzych utworów albowiem uprawnienie takie mu nie służy. Nie mógł także udzielić na rzecz twórców opracowań utworów muzycznych zezwolenia o jakim mowa w art. 2 ust. 2 w/w ustawy. Samo literalne brzmienie par. 4 umowy nie jest zatem wystarczające do dokonania wykładni zakresu przedmiotowego umowy.

Interpretacja umowy z […].06.2003r. nie może być dokonywana w oderwaniu od treści przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych a zwłaszcza art. 2 ust. 2 , art. 17 , art. 21 ust. 2 i ust. 2¹. Sąd Okręgowy nie dokonał wykładni w/w przepisów i nie odniósł się do zagadnień prawnych uzasadniających żądanie pozwu.

Twórcze opracowania cudzego (macierzystego ) utworu podlegają pełnej ochronie. Dzieło zależne jest, jako całość, odrębnym utworem, a twórcy opracowania przysługują wszystkie roszczenia o ochronę praw autorskich do dzieła zależnego ( zob. wyrok SN z 28.11.2006r. IV CSK 203/06 LEX nr 369175). Twórca opracowania uzyskuje całość autorskich praw osobistych i majątkowych do utworu zależnego z chwilą jego opracowania.

„Zależność” dzieła ujawnia się w stosunkach wewnętrznych pomiędzy autorami dzieła macierzystego i opracowania ( art. 2 ust. 2, 3 i 5 pr. aut), nie powoduje natomiast ograniczeń w stosunkach zewnętrznych tj. pomiędzy autorem opracowania i podmiotami eksploatującymi opracowanie. Z punktu widzenia stosunków zewnętrznych, opracowanie jest takim samym dziełem jak utwór oryginalny.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego, chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. Oznacza to, że twórca zależny bez umowy z twórcą macierzystym nie może eksploatować utworu zależnego. Umowa zezwalająca na wykonywanie praw majątkowych do utworu zależnego ma charakter umowy licencyjnej. Jest to umowa należąca do sfery stosunków wewnętrznych tj. stosunków pomiędzy autorem opracowania i twórcą dzieła macierzystego. Umowa będąca przedmiotem niniejszego sporu należy do sfery stosunków zewnętrznych pomiędzy podmiotem rozpowszechniającym dzieło (udostępniającym je publicznie) a organizacją zbiorowego zarządzania. Oczywiście zawarcie takiej umowy możliwe jest w sytuacji, gdy twórca zależny posiada zezwolenie twórcy macierzystego na rozporządzanie i korzystanie z opracowania.

Powód posiada zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów muzycznych na polu eksploatacji jakim jest publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym ( Obwieszczenie Ministra Kultury z 13.04.2004r. k.325- 329).

Pozwana jest podmiotem rozpowszechniającym utwory muzyczne różnych twórców. Zgodnie z art. 21 ust. 2¹ ustawy, publiczne udostępnianie utworów w taki sposób aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym możliwe jest wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Dzieło zależne jakim jest twórcze opracowanie cudzego utworu jest jako całość odrębnym utworem, zatem także publiczne udostępnianie takiego utworu w sposób określony w art. 21 ust. 2¹ ustawy wymaga umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania. Umowa taka jest konieczna dla zalegalizowania rozpowszechniania utworu a pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania (w tym wypadku Zaiksu ) ma charakter przymusowy i funkcjonuje automatycznie, dopóki twórca go nie wyłączy.

Twórca ( również twórca utworu zależnego ) może zrzec się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania, ale zrzeczenie to wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności ( art. 21 ust. 2 ustawy). Dopóki twórcy opracowań utworów muzycznych nie wyłączą pośrednictwa Zaiksu w zakresie udzielania zezwoleń, podmiotom rozpowszechniającym utwory muzyczne na eksploatację utworów na polu jakim jest publiczne udostępnianie utworów w taki sposób aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, dopóty będą reprezentowani przez Zaiks.

Jeśli po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji ustali, że zakresem umowy licencyjnej objęte zostały także publiczne udostępniania utworów stanowiących opracowania fragmentów utworów muzycznych, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostanie okoliczność, czy pozwany udostępniał utwory macierzyste, czy opracowania.

Jeśli pozwany twierdzi, że uzyskał bezpośrednio od twórców opracowań licencję na publiczne udostępnianie utworów w sposób określony w art. 21 ust.2¹ ustawy to musi udowodnić, że twórcy w formie pisemnej zrzekli się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania. Sąd Okręgowy nie poczynił w tym przedmiocie żadnych ustaleń. Ustalenia takie będzie musiał poczynić przy ponownym rozpoznaniu sprawy mając na względzie, że okoliczność zrzeczenia się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania winna być udowodniona dokumentem ( art. 74 par. 1 k.c.).

Dopiero jeśli po dokonaniu przez sąd I instancji prawidłowych ustaleń faktycznych okaże się, że pozwany uzyskał prawo do publicznego udostępniania konkretnych utworów stanowiących opracowania fragmentów utworów muzycznych, na podstawie odrębnych umów i że twórcy w formie pisemnej zrzekli się pośrednictwa Zaiksu, istnieć będą podstawy do oddalenia roszczenia Zaiksu opartego na treści umowy licencyjnej, oczywiście w części obejmującej utwory udostępniane publicznie na podstawie owych odrębnych umów.

Jeśli sąd I instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy ustali, że zakresem umowy licencyjnej nie zostały objęte opracowania fragmentów utworów muzycznych, będzie musiał ustalić, czy pozwana publicznie udostępniała owe opracowania legalnie tj. na podstawie umów licencyjnych zawartych z twórcami opracowań mającymi zgodę twórców utworów pierwotnych na rozporządzanie i korzystanie z opracowania, czy nielegalnie tj. bez zawarcia takich umów licencyjnych i w zależności od tych ustaleń będzie musiał rozpoznać powództwo oparte na treści art. 79 ust. 1 pkt 3a ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W tym przypadku konieczne może okazać się ustalenie, czy dzwonki polifoniczne i monofoniczne ujęte w zestawieniach załączonych do pozwu, stanowią opracowania, tak jak twierdzi pozwana, czy jedynie fragmenty utworów muzycznych, tak jak twierdzi powód, jednak na tym etapie postępowania niemożliwe jest przesądzenie, czy przeprowadzenie dowodu zawnioskowanego przez pozwaną ma znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Błędne jest ustalenie sądu I instancji, że kwota dochodzonego roszczenia ustalona została szacunkowo. Do pozwu załączone zostały zestawienia utworów muzycznych wykorzystywanych przez pozwaną. W zestawieniach tych wskazane zostały kwoty wynagrodzeń autorskich, na podstawie których powód wyliczył wysokość dochodzonego wynagrodzenia, zaś pozwana nie kwestionowała poprawności owych wyliczeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 par. 4 k.p.c. i art. 108 par. 2 k.p.c. orzekł jak na wstępie.