Wyrok z dnia 2015-10-19 sygn. I C 724/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I C 724/11

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2015 r.
Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Izabella Dyka Protokolant Elżbieta Bator

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 r. w Krakowie na rozprawie sprawy z powództwa (…) przeciwko (…) o zapłatę

I. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 120.971,36 (sto dwadzieścia tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych i trzydzieści sześć groszy) złotych z ustawowymi odsetkami: - od kwoty 40.991,48 złotych od dnia 28 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty, - od kwoty 79.979,88 złotych od dnia 28 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty,

II. oddala powództwo w pozostałej części,

III. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 10.157 (dziesięć tysięcy sto pięćdziesiąt siedem złotych) złotych tytułem kosztów procesu,

IV. nakazuje pobranie od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego (…) kwoty 352 złote (trzysta pięćdziesiąt dwa) złote tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej.

Uzasadnienie

Powód (…) w pozwie wniesionym w dniu 28 kwietnia 2011 r. (k. 24) skierowanym przeciwko (…) domagał się zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty 113.932,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do zapłaty oraz zasądzenia od pozwanych solidarnie zwrotu kosztów procesu. Swoje żądanie uzasadniał faktem, iż pozwani, w wykonaniu zawartej z powodem umowy o wykonanie robót budowlanych, tę budowę prowadzili w sposób niezgodny z zasadami sztuki budowlanej, przez co budynek nie nadaje się do zamieszkania, kontynuowania prac, a wręcz stwarza niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia, w związku z czym powód skutecznie odstąpił od umowy. Powód w piśmie z dnia 12 czerwca 2013 r. (k. 480-482) dokonał zmodyfikowania powództwa w postaci takiej, iż rozszerzył żądanie pozwu do kwoty 131.383,65 zł, na którą składają się następujące pozycje: - 60.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów rozbiórki i naprawy fundamentów, - 23.553,17 zł tytułem zwrotu zużytych materiałów budowlanych, - 6.359,00 zł tytułem poniesionych kosztów prywatnych ekspertyz, - 40.991,48 zł tytułem zwrotu bezpodstawnie pobranego wynagrodzenia po odstąpieniu od umowy. Zmianę powództwa powód uzasadnił obowiązkiem niezwłocznej rozbiórki budynku mieszkalnego wobec stwierdzonej rażącej wadliwości robót budowlanych wykonanych przez pozwanych (nałożonym na powoda decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 28 grudnia 2012 r.). Wykonanie prac potwierdził w decyzji z dnia 16 maja 2013 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Pozwani w odpowiedzi na pozew (k. 62-65) wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu. Zarzucili, że roboty budowlane były wykonane prawidłowo, w konsultacji z powodem, a opinia biegłego dotycząca nieprawidłowości budynku została wykonana niewłaściwie. Ponadto zgłosili zarzut potrącenia kwot 40.991,48 zł obejmujących świadczenia polegające na wykonaniu prac budowlanych obejmujących dwa z trzech etapów budowy i zwrotu wypłaconego wynagrodzenia (k. 385-389). Wnieśli o oddalenie zmienionego powództwa w całości (k. 528-533).

Bezsporne w sprawie było, iż:

W dniu 7 czerwca 2010 r. strony zawarły umowę o wykonanie robót budowlanych obejmujących wzniesienie budynku mieszkalnego jednorodzinnego zlokalizowanego na działce powoda - nr 69/24 w miejscowości Poskwitów - do dnia 15 września 2010 r. (k. 7-9). W piśmie wniesionym w dniu 4 lipca 2012 r. powód (…) zwrócił się do (…) o przeprowadzenie kontroli budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego zlokalizowanego na działce (…). w miejscowości (…) W dniu 13 września 2012 r., w obecności powoda jako inwestora budowy – inspektorzy (…) przeprowadzili kontrolę przedmiotowej budowy mającą na celu ustalenie, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania administracyjnego. W wyniku kontroli ustalono, że budowa ta prowadzona była w oparciu o decyzję (…) z dnia 15 lutego 2010 r. zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającą pozwolenia na budowę. Budynek znajdował się w stanie surowym, wykonano ściany parteru oraz strop nad parterem, częściowo wykonano ścianki kolankowe poddasza. Projektowany strop nad parterem (…) (gr. 20 cm) zamieniono na strop żelbetowy monolityczny (gr. ok. 18 cm). W dzienniku budowy stwierdzono brak wpisów kierownika budowy, jak i projektanta. W związku ze zmianą rodzaju stropu nad parterem nie wykonano pociągu według poz. 2.4 oraz nie wykonano podciągu stropu nad garażem według poz. 2.2 (projektu W-0616). Podczas kontroli zaobserwowano pęknięcie poprzeczne płyty nad parterem w środku rozpiętości, przez które sączyła się woda. W odkrywce stropu zlokalizowano zbrojenie płyty górą i dołem prętami o średnicy 10 mm co ok. 17 cm – zbrojenie przebiegało jednokierunkowo w kierunku nośnym. Na parterze nie wykonano słupka żelbetowego narożnego o wym. 20 x 20 cm. Wewnętrzną podłużną ścianę parteru wykonano z pustaka ceramicznego typu „MAX” (gr. 19 cm) zamiast projektowanej z cegły pełnej (gr. 25 cm) – tę samą ścianę na odcinku pomiędzy garażem a schodami wejściowymi wykonano gr. 30 cm zamiast projektowych 38 cm. W związku z powyższymi ustaleniami, (…) dla powiatu (…) wszczął z urzędu postępowanie administracyjne (toczące się pod nr PINB-7355/197/4965/19/12) w sprawie (…) ”. O fakcie wszczęcia w/w postępowania powód został zawiadomiony pismem z dnia 14 września 2012 r. Postanowieniem z dnia 29 października 2012 r. (znak (…) (…) wstrzymał prowadzenie robót budowlanych wykonywanych w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, dotyczących budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego na działce (…). w miejscowości (…) . Jednocześnie nałożono na inwestora obowiązek przedstawienia, w terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia, ekspertyzy określającej zakres robót budowlanych niezbędnych do usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia. W dniu 29 listopada 2012 r. powód złożył ekspertyzę techniczną wykonaną w listopadzie 2012 r. przez mgr inż. (…) stwierdzającą m.in., że: „W wyniku przeprowadzonej analizy konstrukcyjnej budynku oraz weryfikacji obliczeniowej, statystyczno-wytrzymałościowej stwierdzono, że istniejąca konstrukcja nie nadaje się do kontynuowania budowy. W celu usunięcia stanu zagrożenia ludzi i mienia, budynek należy rozebrać do fundamentów i wykonać zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym”. Decyzją z dnia 28 grudnia 2012 r. (…) nałożył na powoda obowiązek wykonania robót budowlanych polegających na: rozbiórce stropu nad parterem, ścian parteru, komina, schodów żelbetowych, odkopaniu fundamentów i uzupełnienie izolacji pionowej, zgodnie z ekspertyzą techniczną wykonaną przez mgr inż. (…) w listopadzie 2012 r. – w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych, prowadzonych na działce (…). w miejscowości (…) , do stanu zgodnego z prawem. W decyzji zastrzeżono, że przedmiotowe roboty budowlane należy wykonać do dnia 31 sierpnia 2013 r. pod nadzorem osoby posiadającej uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. W dniu 25 kwietnia 2013 r. inspektorzy (…) przeprowadzili kontrolę przedmiotowej budowy, podczas której potwierdzono wykonanie obowiązku nałożonego w/w decyzją. Decyzją z dnia 16 maja 2013 r. (…) stwierdził wykonanie obowiązku nałożonego na powoda decyzją z dnia 28 grudnia 2012 r. Postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2013 r. (…) odmówił wznowienia powyższego postępowania. (akta administracyjne znak PINB-7355/197/4965/19/12, dołączone do niniejszej sprawy).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony zawarły dnia 7 czerwca 2010 r. umowę o wykonanie robót budowlanych w postaci domu jednorodzinnego położonego na działce nr (…). w miejscowości (…) , w treści której powód zobowiązał się zapłacić 64.200,00 zł tytułem wynagrodzenia, przygotować plac budowy i dostarczyć materiały, a pozwani zobowiązali się wykonać roboty budowlane wg załącznika do umowy, do dnia 15 września 2010 r. Kierownikiem budowy był pozwany (…) .

Dowód: umowa z dnia 7 czerwca 2010 r. (k. 7-9), oświadczenie o objęciu obowiązków kierownika budowy (k. 140-141).

Dziennik budowy nie był wypełniony zgodnie z przepisami prawa i nie zawierał wymaganych wpisów Dowód: dziennik budowy (k. 435-439).

W czerwcu 2010 r. mgr inż. (…) wykonał projekty zamian części elementów domu na inne rozwiązania. Dowód: projekty mgr inż. (…) z czerwca 2010 r. (k. 90-112).

Pod koniec czerwca 2010 r. (…) wykonał oględziny rzeczowej budowy stwierdzając szereg nieprawidłowości w realizowaniu inwestycji i zalecając sporządzenie opinii przez biegłego. Polecił (…) . Dowód: zeznanie świadka (…) (k. 167-169), zdjęcia (w kopercie, k. 45).

We wrześniu 2010 r. mgr inż. (…) wykonał opinię techniczną dotyczącą rzecznej budowy, stwierdzając szereg nieprawidłowości oraz zmian w stosunku do pierwotnego projektu. (…) stwierdził miedzy innymi, że zmieniono przebieg biegów schodowych, zmieniono lokalizację kominka, zamieniono ścianę z cegły pełnej na ścianę z pustaka MAX, zmieniono ściany działowe z cegły dziurawki na pustak ceramiczny, zamieniono strop (…) na strop monolityczny, nie wykonano dylatacji i izolacji kominka, istnienie mostków termicznych, brak wpisów do dziennika budowy. Autor opinii zauważył, że budynek stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia, a budowa powinna być przerwana. Dowód: opinia techniczna mgr inż. (…) z września 2010 r. (k. 10-18).

Kierownik budowy - pozwany (…) – nie był obecny na budowie w trakcie procesu budowlanego. Po raz pierwszy pojawił się we wrześniu 2010 r. Kierownik budowy nie dokonywał żadnych wpisów do dziennika budowy. Dowód: zeznania pozwanego (…) (k. 737-738).

Dnia 7 września 2010 r. pozwani skierowali pismo do powoda, w którym poinformowali go o wstrzymaniu prac do momentu dostarczenia projektu wraz z pozwoleniem na budowę. Dowód: pismo z dnia 7.09.2010 r. wraz z potwierdzeniem nadania (k. 71-72). Dnia 8 września 2010 r. powód wystosował pismo do pozwanych, zakazując im przebywania na placu budowy oraz żądając zwrotu wypłaconej należności za roboty budowlane w kwocie 44.000,00 zł. Dowód: pismo z dnia 08.09.2010 r. (k. 73).

W piśmie z dnia 14 września 2010 r. pozwani sprzeciwili się żądaniu zwrotu należności oraz poinformował o gotowości do rozwiązania zaistniałej sytuacji oraz dokończenia prac na budowie. Dowód: pismo z dnia 14.09.2010 r. wraz z dowodem nadania (k. 74-75).

W piśmie z dnia 30 września 2010 r. powód zażądał od pozwanych ustosunkowania się do ekspertyzy w przedmiocie określenia stanu technicznego domu będącego przedmiotem umowy z dnia 7 czerwca 2010 r. oraz zażądał usunięcia wszelkich wad i usterek. Dowód: pismo z dnia 30.09.2010 r. (k. 76).

W pismach z: 11 października 2010 r. i 14 października 2010 r. strony umówiły się na wykonanie oględzin celem weryfikacji prawidłowości wykonania ekspertyzy. Dowód: pisma z: 11.10.2010 r. i 14.10.2010 r. (k. 77-79).

W dniu 25 października 2010 r. powód skierował do pozwanych pismo w którym wezwał do naprawy wszystkich wad i usterek, poinformował o wydaniu pozwolenia na budowę według zmodyfikowanego projektu oraz poprosił o ustosunkowanie się do ekspertyzy mgr inż. (…) . Dowód: pismo z dnia 25.10.2010 r. (k. 80).

Dnia 28 października 2010 r. pozwani wystosowali pismo w którym m.in. ustosunkowali się do ekspertyzy przedstawionej przez powoda oraz poinformowali, że kontynuacja prac może nastąpić jedynie po przedstawieniu kompletnego projektu oraz prawomocnego pozwolenia na budowę. W piśmie stwierdzili, iż: zmieniono przebieg biegów schodowych (po konsultacji z powodem), zmieniono lokalizację kominka, zamieniono ścianę z cegły pełnej na ścianę z pustaka MAX, zmieniono ściany działowe z cegły dziurawki na pustak ceramiczny, zamieniono (…) na strop monolityczny, nie wykonano dylatacji i izolacji kominka, przyznali istnienie mostków termicznych, a także odnieśli się negatywnie do części zarzutów. W dniu 29 listopada 2010 r. powód skierował propozycje ugodową do pozwanych, w której zaproponował polubowne rozwiązanie sporu i przedstawił propozycję dot. działań budowlanych, mających na celu doprowadzenie budynku do pożądanego stanu. W dniu 1 grudnia 2010 r. pozwani odpowiedzieli, zobowiązując się do naprawy większości usterek i co do zasady akceptując ugodowe rozwiązanie sporu. Dowód: pisma: powoda z 29.11.2010 r., pozwanych z dnia 1.12.2010 r., pozwanych z dnia 28.10.2010 r. (k. 81-83), zeznania pozwanego (…) (k. 720-721).

Dnia 10 grudnia 2010 r. powód odstąpił od umowy o roboty budowlane, jako przyczynę podając niewykonanie umowy zgodnie z sztuką budowlaną. Dowód: pismo powoda z dnia 10.12.2010 r. (k. 36), porozumienie dot. obowiązków stron w zw. z odstąpieniem inwestora od budowy z dnia 10.12.2010 r. (k. 142).

Dnia 8 lutego 2011 r. powód wysłał przedsądowe wezwanie do zapłaty, domagając się kwoty 75.949,00 zł tytułem kosztów kontynuacji budowy oraz zwrotu za niewykonane prace. Dowód: pismo z dnia 8.02.2011 r. (k. 41).

W maju 2012 r. biegły sądowy (…) wydał opinię w której stwierdził szereg nieprawidłowości i niezgodności wykonawczej z zasadami sztuki budowlanej oraz zalecił wykonanie prac naprawczych. Koszt robót naprawczych ustalił na kwotę 32.595,70 zł. W przeciwieństwie do opinii mgr inż. (…) życia i zdrowia oraz uznał budynek za nadający się do dalszych prac. Wartość robocizny, którą wykonali pozwani (wg cen średnich) wynosi 32.444,41 zł. Dowód: opinia zasadnicza biegłego sądowego (…) (k. 207-239) i opinia uzupełniająca tegoż biegłego sądowego (k. 396-397).

Wartość robót rozbiórkowych wykonanych przez (…) w związku z rozbiórką budynku położonego w Poskwitowie na działce nr 69/24 zgodnie z decyzją (…) , bez uwzględnienia wartości materiałów uzyskanych po rozbiórce i możliwości ich ponownego wykorzystania, odpowiada – według cen średnich II kw. 2013 – kwocie 32.358,99 zł netto, a po doliczeniu podatku VAT – 34.947,71 zł. Wartość prac rozbiórkowych wykonanych przez powoda (…)w związku z rozbiórką budynku położonego w (…) na działce nr (…) zgodnie z decyzją PINB, z uwzględnieniem wartości materiałów uzyskanych po rozbiórce (gruz budowlany) i możliwości ich ponownego wykorzystania, odpowiada – według cen średnich II kw. 2013 – kwocie 13.900,00 zł netto, a po doliczeniu podatku VAT – 15.012,23 zł. Dowód: opinia biegłego sądowego (…)z dnia 6 marca 2014 r. wraz z załącznikiem (k. 570-5830; uzupełniająca opinia biegłego sądowego (…)z dnia 20 maja 2014 r. (k. 620-622); uzupełniająca opinia biegłego sądowego (…)z dnia 18 sierpnia 2014 r. wraz z załącznikami (k. 648666); uzupełniająca opinia biegłego sądowego (…)z dnia 1 grudnia 2014 r. (k. 677-679); uzupełniająca opinia biegłego sądowego (…)z dnia 20 lutego 2015 r. (k. 702-704).

Roboty rozbiórkowe na nieruchomości powoda były wykonywane wiosną 2013 r., rozpoczęty się 6 marca 2013 r. i trwały ponad miesiąc. Kierownikiem robót rozbiórkowych był (…). Prace rozbiórkowe

wykonywali pracownicy firmy prowadzonej przez (…) . Prace były wykonywane ręcznie przy pomocy elektronarzędzi, młotów. Gruz był ładowany na samochody ręcznie i wywożony do Krakowa na wysypisko. Materiały z rozbiórki nie zostały ponownie wykorzystane, nie odzyskiwano z nich gruzu budowlanego. Fundamenty wymagały naprawy. Konieczne było uzupełnienie izolacji pionowej. Powód zapłacił (…) za rozbiórkę 42.000,00 zł, a za naprawę fundamentów i uzupełnienie izolacji pionowej – 15.120,00 zł. Dowód: zeznania świadków: (…) (k. 692-694) i (…) (k. 694-695), faktury (k. 488).

Powód poniósł koszt zakupu materiałów budowlanych w kwocie 23.553,17 zł, które zostały wykorzystane do pierwotnej budowy, a następnie nieodwracalnie utracone w wyniku przeprowadzonej rozbiórki, Dowód: zeznania świadka (…) (k. 694-695), zeznania powoda (…) (k. 717-721), faktury VAT (k. 491-511), pismo z 23.05.2013 r. (k. 512).

W dniu 7 listopada 2012 r. pozwani wysłali pismo, w którym złożyli oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności wynikających z odstąpienia od umowy przez powoda. Dowód: pisma z dnia 7 listopada 2012 r. (k. 385-389).

Celem ustalenia stanu wykonanych prac, istnienia ewentualnych wad w robotach budowlanych wykonywanych przez pozwanych – powód zlecił wykonie kosztorysu, ekspertyz oraz odbył konsultacje prawne, co do podjęcia właściwych działań. Za ekspertyzę techniczną wykonaną w listopadzie 2012 r. przez (…) powód zapłacił 3.075 zł. Za sporządzenie pomiaru i kosztorysu zapłacił (…) kwotę 2.000 zł, a za doradztwo prawne kwotę łącznie 1.284 zł Dowód: zeznania powoda (…) (k. 717-721), umowa z 15 stycznia 2011 r. i potwierdzenie (k. 513-514), faktury i dowód wpłaty (k. 515-516).

Poza okolicznościami, które zostały przez strony przyznane (art. 229 k.p.c.) lub też taką ocenę uzasadniał przebieg całego postępowania (art. 230 k.p.c.), istotne dla sprawy fakty Sąd ustalił w oparciu o przedstawione powyżej, nie zakwestionowane przez strony dokumenty urzędowe i prywatne (chodzi tu w szczególności o dokumenty w aktach sprawy administracyjnej nr PINB-7355/197/4965/19/12), których autentyczność nie budziła wątpliwości, podobnie jak treść, rozpatrywana w kontekście całokształtu ujawnionych w sprawie okoliczności). Sąd rozważył argumenty dotyczące projektów wykonanych przez mgr inż. (…) , jednak nie znalazł powodów aby odmówić im wiarygodności. Faktem jest, iż projekty nie mają daty poświadczonej urzędowo, jednakże nie uprawdopodabnia to faktu, iż zostały sprokurowane przez pozwanych na potrzeby procesu. Również inne zarzuty dot. ww. projektów nie stanowią podstawy, aby odmówić im wiarygodności. Fakt, iż pozwani oraz (…) nie poinformowali twórcy pierwotnego projektu o dokonanych zmianach nie dowodzi, że zmian dokonali bez projektu lub też, że projekty zmian były wykonane później. W przedmiocie ustaleń dotyczących wadliwości wykonania budowy w postaci domu jednorodzinnego położonego na działce nr (…) w miejscowości (…), Sąd jest związany decyzją administracyjną (…) (decyzja (…). (k. 464-465) i nie jest władny aby w kwestii, która leży w wyłącznej kompetencji (…) dokonywać własnych ustaleń faktycznych, sprzecznych z ostateczną decyzją administracyjną. W materii wadliwości wykonania rzecznej budowy zostały wydane trzy opinie, jedna mgr inż. (…) - jako prywatna opinia strony, druga biegłego sądowego mgr inż. (…)- na potrzeby niniejszego postępowania, trzecia mgr inż. (…)- na potrzeby postępowania przed PINB. Wobec związania Sądu decyzją administracyjną oraz leżącymi u jej podstaw ustaleniami faktycznymi, Sąd oceniał dowody pod kątem zgodności z wnioskami wynikającymi z decyzji (…) W związku z powyższym, Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda, pozwanych oraz świadków jedynie w takim zakresie w jakim nie przeczą one ustaleniom faktycznym, które legły u podstaw przedmiotowych decyzji (…). Z tych względów Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka (…) (k. 391-392), że wszystkie prace zostały wykonane zgodnie ze sztuką budowlaną.

Pozwani w trakcie zeznań nie kwestionowali wykonania prac rozbiórkowych (k. 721 i 737v) podważali jedynie wysokość kosztów z tymi pracami związanymi i kosztów materiałów budowlanych. Biegły (…)nie ustosunkował się do części zarzutów podniesionych przez powoda, a które w ocenie sądu były istotne, chociażby do kwestii zmiany projektu stropu oraz ścian. Opinia zawiera także błędy, chociażby takie jak zakwalifikowanie projektu zmiany technologii stropu i ścian jako nieistotne. Biegły nie wspomina w swoim opracowaniu, iż rzeczone zmiany wymagają akceptacji projektanta, a w przypadku uznania ich za istotne wydania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Sąd oparł również ustalony w sprawie stan faktyczny na opinii zasadniczej z dnia 6 marca 2014 r. (oraz uzupełniających) sporządzonej przez biegłego (…) na okoliczność ustalenia wartości prac budowlanych wykonanych przez powoda w związku z rozbiórką budynku położonego (…) , wartości materiałów uzyskanych po rozbiórce i możliwości ich ponownego wykorzystania. W ocenie Sądu, opinia została sporządzona przez osobę dysponującą odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Zupełność przedmiotowej opinii w zestawieniu z logiką prezentowanego w niej rozumowania pozwalały w zasadniczej zaakceptować ocenę dokonaną przez biegłego w przedstawionych mu kwestiach. Biegły wykorzystał zebrane w aktach istotne dokumenty dokonując wnikliwej analizy poczynionych w ten sposób ustaleń. W rezultacie biegły udzielił kompletnych i profesjonalnych odpowiedzi w zleconym mu zakresie, wszystko w sposób bardzo przystępny i zrozumiały przedstawiając w treści opinii. W kolejnych opiniach uzupełniających biegły w przekonujący sposób ustosunkował się do zarzutów stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zdecydowanej części. Powód domagał się zapłaty odszkodowania tytułem nienależytego wykonania zobowiązania, podnosząc, że skutecznie odstąpił od umowy o dzieło w grudniu 2010 r. Przesłanki odstąpienia od umowy o roboty budowlane zawarte są w przepisie art. 636 § 1 k.c., a są nimi wykonanie dzieła w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, wyznaczenie przez zamawiającego terminu na usunięcie wad oraz bezskuteczny upływ terminu. Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, budowa budynku w postaci domu jednorodzinnego położonego na działce nr (…). w miejscowości Poskwitów była prowadzona w sposób wadliwy, co jednoznacznie potwierdziło postępowanie administracyjne i wydane tam decyzje. Powód w piśmie z dnia 30 września 2010 r. (k. 76) wyznaczył termin na naprawę wad dzieła, a następnie w piśmie z dnia 10 grudnia 2010 r. (k. 36) odstąpił od umowy (skuteczności którego pozwani nie kwestionowali). W przypadku odstąpienia od umowy o roboty budowlane, stosuje się odpowiednio przepisy umowie o dzieło (art. 636 k.c.). Zobowiązania stron w wyniku odstąpienia przez jedną z stron od umowy wzajemnej reguluje art. 494 k.c. W wyniku odstąpienia strony są zobowiązanie do zwrotu wzajemnych świadczeń. Strona, która od umowy odstąpiła ma prawo żądać naprawienia szkody która wynikła z niewykonania umowy. Do odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 494 k.c. ma zastosowanie art. 471 k.c. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania (art. 494 k.c.). Do zasad odpowiedzialności stosuje się art. 471 k.c. Dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odpowiedzialność kontraktowa oparta jest na winie dłużnika i to winie domniemanej. Dłużnik może zwolnić się z odpowiedzialności za szkodę w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, gdy zdoła wykazać, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie jest następstwem okoliczności, za które w ramach danego stosunku kontraktowego ponosi odpowiedzialność. Za powstanie okoliczności, które spowodowały niewykonanie zobowiązania - zdaniem Sądu - pełną odpowiedzialność ponoszą pozwani. Poza sporem pozostaje, iż powód był inwestorem inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego położonego na działce nr (…). Nie jest również sporne, że pozwani wykonali części robót budowlanych w ramach opisanej wyżej inwestycji, natomiast pozwany (…) pełnił funkcję kierownika budowy. Z decyzji administracyjnych wynika jednoznacznie, że roboty były wykonane wadliwie, wady zostały wskazane nie tylko w tracie postępowania (…) , ale również opisane zostały w opinii wykonanej na zlecenie powoda przez rzeczoznawcę oraz biegłego sądowego (…).(…)w opinii wydanej w trakcie postępowania administracyjnego jednoznacznie stwierdził, że istniejąca konstrukcja nie nadaje się do kontynuowania budowy, a w celu usunięcia stanu zagrożenia ludzi i mienia, budynek należy rozebrać do fundamentów i wykonać zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym. (…) wydanie opinii poprzedził analizą konstrukcyjną budynku i stosownymi obliczeniami statystyczno-wytrzymałościowymi. Poza sporem pozostaje również, że decyzją z dnia 28 grudnia 2012 r. (…) (…) nałożył na powoda obowiązek wykonania robót budowlanych polegających na: rozbiórce stropu nad parterem, ścian parteru, komina, schodów żelbetowych, odkopaniu fundamentów i uzupełnienie izolacji pionowej, zgodnie z ekspertyzą techniczną wykonaną przez mgr inż. (…) – w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych, prowadzonych na działce nr (…) , do stanu zgodnego z prawem. W decyzji tej zastrzeżono, że przedmiotowe roboty budowlane należy wykonać do dnia 31 sierpnia 2013 r. pod nadzorem osoby posiadającej uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. W tej sytuacji zarzuty pozwanych o możliwości doprowadzenia budowy do stanu zgodnego z prawem poprzez podjęcie innych działań są niesłuszne i nieuzasadnione. W celu usunięcia stanu zagrożenia powód podjął działania odpowiednie i właściwe oraz adekwatne do sytuacji, co potwierdziła przeprowadzona w dniu 25 kwietnia 2013 r. kontrola przedmiotowej budowy przez inspektorów (…), podczas której potwierdzono wykonanie obowiązku nałożonego na powoda. Formalne potwierdzenie nastąpiło w decyzji z dnia 16 maja 2013 r. – (…) stwierdził wykonanie obowiązku nałożonego na powoda decyzją z dnia 28 grudnia 2012 r. W omawianym stanie faktycznym szkoda wynikła z niewykonania umowy przez pozwanych. Do wykazania szkody wynikającej z niewykonania zobowiązania wynikającego z umowy należy wykazać następujące przesłanki: zdarzenie z którym wiąże się odpowiedzialność odszkodowawcza, adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą, szkoda. Działaniem z którym należy łączyć powstanie szkody, jest wadliwe wykonywanie przez pozwanych robót budowlanych. Z faktem, iż dłużnik nie wykonał zobowiązania jest sprzężone domniemanie prawne, że nastąpiło to na skutek okoliczności za które winę ponosi dłużnik. Pozwani nie wykazali, iż wadliwe wykonanie przedmiotowego budynku wynikło nie z ich winy, w szczególności, że za prawidłowy przebieg budowy odpowiada na podstawie przepisów prawa budowlanego kierownik budowy, którym był jeden z pozwanych. Należy podkreślić następujące fakty. Jedyną osoba uprawnioną do wprowadzania zmian w projekcie jest projektant. Nie jest możliwe wprowadzanie zmian w projekcie bez uprzedniej zgody projektanta. Jak ustalono w stanie faktycznym, pozwani wprowadzali pewne zmiany w porozumieniu z powodem, a pewne bez takiego porozumienia. Jednocześnie pozwani argumentowali, że w związku z tym faktem powód przyczynił się do powstania szkody. Jest to argumentacja nie zasługująca na podzielenie. Należy stwierdzić, że nawet w przypadku w którym inwestor zmuszałby wykonawcę do zmian, wykonawca nie ma prawa ich dokonać bez uprzedniej zgody projektanta, a w przypadkach określonych w art. 36a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 ze zm.) bez uprzedniej zgody projektanta i bez uzyskania przez inwestora decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Nad prawidłowością postępowania w tym przypadku ma zaś czuwać kierownik budowy, który jest zobowiązany dokonać wpisu do dziennika budowy dotyczącego wstrzymania prac budowlanych, a następnie zawiadomić inwestora o wstrzymaniu prac, jeżeli stwierdzi, że prace budowlane nie są wykonywane zgodnie z projektem. Pozwani, prowadząc firmę budowlaną i mając w szeregach swoich wspólników osobę posiadającą uprawnienia do pełnienia funkcji kierownika budowy, winni podjąć odpowiednie decyzje zgodne z przepisami prawa - czego nie uczynili, a pozwany, który podjął się pełnić funkcję kierownika budowy (z której to funkcji nie zrezygnował) w ogóle nie był na budowie (co zresztą przyznał - k. 737v). Zakres obowiązków pozwanego jako kierownika budowy odpowiadał przepisom zawartym w art. 22 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. W rozpoznawanej sprawie przeprowadzone dowody uzasadniają wniosek, że pozwany nie wykonywał w sposób właściwy obowiązków kierownika budowy, w szczególności można postawić mu zarzut, że zaniechał kierowania budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę oraz przepisami. W ocenie Sądu powyższe pozwala przypisać pozwanemu dopuszczenie się czynu polegającego na niezgodnym z prawem wykonywaniu obowiązków kierownika budowy, będącego jednocześnie nienależytym wykonaniem zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z powodem. Odnosząc się do twierdzeń pozwanych, dotyczących wykonywania pewnych prac przez pracowników z pominięciem kierownictwa w postaci pozwanych - nie zmienia to zasadniczo sytuacji, ponieważ, jak wywiedziono powyżej, obowiązkiem kierownika budowy w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości jest jej wstrzymanie wraz z dokonaniem odpowiedniego wpisu w dzienniku budowy. Ponadto, również w tym przypadku można by było przypisać winę pozwanym, tylko że w wyborze podwykonawców czy też pracowników. Należy podkreślić jeszcze raz – w celu usunięcia wszelkich wątpliwości, obowiązkiem pozwanych było wykonać roboty budowlane zgodnie z projektem, a obowiązkiem kierownika budowy było tego dopilnować. Wszelkie działania wynikające z niewykonania tych obowiązków bądź ich nienależytego wykonania - w świetle ustalonego stanu faktycznego - spowodowały powstanie szkody. Powód wykazał, że poniósł szkodę na mieniu w postaci – kosztów ekspertyz i pomocy prawnej, kosztów częściowej rozbiórki budynku i przywrócenia go do stanu pozwalającego na kontynuację budowy, a także kosztów materiałów.

Łączna wartość materiałów nieodwracalnie zniszczonych wyniosła kwotę 23.553,17 zł, a powód udowodnił tę wysokość przedłożonymi fakturami. Koszt rozbiórki Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego sądowego (…) w wariancie uwzględniającym brak utylizacji materiałów uzyskanych po rozbiórce. Sąd oparł się na opinii biegłego, zasadniczo wartość wyceny nie odbiega znacząco od kosztów wykazanych przez powoda. Koszt naprawy fundamentów sąd oparł o koszty wynikające z faktur zaoferowanych przez powoda. Powód i świadek (…) potwierdzili poniesienie tych kosztów. W przedmiocie adekwatnego związku przyczynowo skutkowego należy rozważyć następujące zagadnienie. Co jest normalnym skutkiem wadliwego i niezgodnego z prawem prowadzenia robót budowlanych? Jest nim konieczność doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem. W związku z powyższym pomiędzy działaniem pozwanych w postaci wadliwego wykonania robót budowlanych, a powstaniem szkody zachodzi adekwatny związek przyczynowy, bowiem szkoda powstała na skutek przywracania budowy do stanu zgodnego z prawem. W kwestii potrącenia pozwani muszą dokładnie określić wartość swojego świadczenia. Na pewno nie jest nią kwota, wynikająca z umowy, a to wobec faktu, że świadczenie zostało nienależycie wykonane w zdecydowanej części. Pozwanym przysługuje ewentualnie jedynie częściowy zwrot świadczenia i to niewątpliwie w bardzo niewysokiej kwocie – wysokości której nie udowodnili. O ile bowiem biegły (…) wyliczył wartość robocizny, którą wykonali pozwani na kwotę 32.441,41 zł, to jednocześnie stwierdził wiele nieprawidłowości i niezgodności w pracach budowlanych wykonanych przez pozwanych, a koszt robót naprawczych określił na kwotę 32 595,70 zł (k. 238). Z kolei z decyzji (…) wynikała koniczność rozbioru prac do fundamentów. Trudno w ustalonych okolicznościach rozważać wysokość wynagrodzenia pozwanych skoro prawie wszystkie prace zostały wykonane wadliwe i w konsekwencji należało je rozebrać. Na podstawie art. 471 k.c. przysługuje powodowi roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej mu przez pozwanych na skutek nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z umowy. Sąd przyjął, że pozwani wykonali roboty budowlane stanowiące przedmiot umowy z 7 czerwca 2010 r. w sposób wadliwy, co uzasadnia ich odpowiedzialność w stosunku do inwestora. Wykonawca obowiązany jest wykonać roboty budowlane zgodnie z umową o roboty budowlane, projektem budowlanym i zasadami sztuki budowlanej, czego pozwani w sposób należyty nie wykonali. Z tego pozwani obowiązani są naprawić szkodę doznaną przez powoda w następstwie wadliwie wykonanych prac. Wbrew twierdzeniom pozwanych za trafne uznać również należy obliczenia dotyczące szkody powoda związanej z wartością zniszczonych materiałów. Sąd stosując przepis art. 322 k.p.c. przyjął wartość szkody poniesionej przez powoda związanej z wartością zniszczonych materiałów na skutek wadliwego wykonania prac przez pozwanych, a tym samym wydatków celowych do nabycia tych samych materiałów na kwotę 23.553,17 zł. Sąd uznał, że łączna wysokość uszczerbku majątkowego powoda związana z koniecznością przywrócenia obiektu wykonanego przez pozwanych do stanu wolnego od wad - pozostająca w adekwatną związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez tych pozwanych – odpowiada wartości nabytych przez powoda materiałów, które na skutek rozbiórki zostały bezpowrotnie utracone. Oczywiście uzasadnione było również zlecenie wykonania ekspertyz mających na celu ustalenie istnienia wad w robotach budowlanych wykonywanych przez pozwanych. Poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne, jak również zasadne były konsultacje prawne w kontekście ułatwienia powodowi podjęcia właściwych działań i ustalenia okoliczności oraz rozmiarów szkody. Należy przypomnieć, że wówczas nie było jeszcze w obrocie prawnym decyzji (…). Zatem te wydatki powoda pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwanych i stanowią szkodę powoda - winny być przez pozwanych zwrócone powodowi. Niewątpliwie powód, po stwierdzeniu wadliwości robót, nie posiadając fachowej wiedzy z dziedziny budownictwa, nie był w stanie ustalić przyczyn powstałych wad, w szczególności czy powstały one w wyniku błędów w sztuce budowlanej, jak również oszacować kosztów ewentualnej naprawy. Ten wydatek pozostaje zatem w związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania. W judykaturze akcentuje się, że konkretne okoliczności sprawy winny decydować w każdym przypadku, czy poniesienie kosztów ekspertyzy prywatnej na etapie przedprocesowym było obiektywnie uzasadnione i konieczne, stanowiąc element dochodzonej sądownie szkody (zob. uchwała SN z dnia 18 maja 2004 r., III CZP 24/04, OSNC 2005/78/117). W ocenie Sądu właśnie ze względu na konieczność rozeznania się powoda co do przyczyn wadliwości obiektu, jak również dla oceny prawidłowości robót budowlanych wykonanych przez pozwanych, kosztów jego naprawy, potrzebę dokumentacji szkody, badany przypadek tak właśnie należy kwalifikować, gdyż wydatki były celowe. Powództwo zasługiwało zatem na uwzględnienie również w zakresie szkody stanowiącej koszt ekspertyzy specjalistycznej oraz konsultacji prawnych w wysokości łącznie 6.359 zł. Zważywszy na powyższe, Sąd zasądził na rzecz powoda koszty rozbiórki, naprawy fundamentów, zużytych materiałów, ekspertyz i opinii oraz kwotę wynikającą z odstąpienia od umowy, to jest: 34.947,71 zł tytułem rozbiórki, 15.120,00 zł tytułem naprawy fundamentów, 23.533,17 zł tytułem zużytych materiałów, 6.359,00 zł tytułem ekspertyz technicznych oraz porad prawnych i 40.991,48 zł tytułem zwrotu wzajemnych świadczeń. Odnosząc się do żądania powoda w zakresie odsetek, Sąd uznał, że co do zasady są one należne na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c., jednakże nie mogła cała kwota zostać zasądzona od dnia wniesienia pozwu. Sąd mając na uwadze treść art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki liczone od poszczególnych kwot od daty wymagalności i tak, odsetki ustawowe od dnia wniesienia pozwu od kwoty 40.991,48 zł oraz od dnia następnego od doręczenia pozwanym zmodyfikowania żądania pozwu (k. 527) od pozostałej kwoty tj. 79.979,88 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w punktach I-II wyroku na podstawie powołanych wyżej przepisów, oddalając dalej idące żądania powoda, jako niezasadne. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł, jak w pkt III wyroku, na zasadzie art. 100 zdanie 2 k.p.c., mając na względzie, że powód wygrał co do zasady, a co do wysokości przegrał tylko w niewielkim zakresie. Wobec tego Sąd zasądził od pozwanych, jako strony przegrywającej postępowanie, na rzecz powoda kwotę 10.157 zł tytułem zwrotu poniesionych przez powoda kosztów procesu, na które złożyła się uiszczona przez powoda opłata od pozwu (k. 48), wydatki na koszt opinii biegłego sądowego oraz 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490). W punkcie IV wyroku Sąd nakazał ściągnąć solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 352 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2015, poz. 1025 ze zm.).