Uchwała z dnia 1993-04-30 sygn. III CZP 47/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 47/93

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1993 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Dmowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: G. Filcek, Z. Strus.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej (...) w E. o ustanowienie kuratora, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Elblągu, postanowieniem z dnia 10 marca 1993 r., do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.: "Czy jest możliwe ustanowienie kuratora dla osoby prawnej na podstawie przepisu art. 42 § 1 k.c. w celu reprezentowania jej interesów podczas jednorazowej czynności prawnej?"

podjął następującą uchwałę:

Artykuł 42 § 1 k.c. nie może stanowić podstawy do ustanowienia kuratora dla osoby prawnej mającej właściwe organy do reprezentowania jej interesów przy dokonywaniu jednorazowej czynności prawnej.

Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej (...) w E. wystąpiło do Sądu Rejonowego w Elblągu z wnioskiem o ustanowienie kuratora w celu podjęcia czynności prawnej związanej ze zbyciem nieruchomości na rzecz dyrektora wnioskodawcy. Podniosło, że podpisanie stosownego aktu notarialnego wymaga ustanowienia kuratora, gdyż u wnioskodawcy nie ma stanowiska zastępcy dyrektora. Sąd Rejonowy w Elblągu postanowieniem z dnia 28 grudnia 1992 r. oddalił wniosek, uznając, że nie ma przesłanek z art. 42 § 1 k.c. do jego uwzględnienia.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając zażalenie od tego postanowienia, przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienie prawne przytoczone w sentencji uchwały. Nie zajął przy tym w tej kwestii własnego stanowiska.

Udzielając odpowiedzi przytoczonej w sentencji uchwały Sąd Najwyższy miał na uwadze, co następuje:

Artykuł 42 § 1 k.c. zawiera jednoznaczne postanowienie, że kuratora dla osoby prawnej sąd ustanawia tylko wówczas, gdy osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów. O istnieniu takiej sytuacji w niniejszej sprawie nie może być mowy, i to z dwóch powodów. Przedsiębiorstwo będące wnioskodawcą ma po pierwsze właściwy organ, a po drugie w konkretnym wypadku nie chodzi o niemożliwość prowadzenia jego spraw, lecz o niemożliwość dokonania jednorazowej czynności prawnej z jej dyrektorem, będącym organem przedsiębiorstwa. Rozwiązanie przyjęte w art. 42 § 2 k.c. nie może odnosić się do takiej jednorazowej czynności prawnej chociażby ze względu na uregulowanie zawarte w § 2 tego przepisu, w myśl którego kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.

W okolicznościach konkretnego wypadku sąd, ustanawiając kuratora, nie mógłby nałożyć na niego żadnego z wymienionych w tym przepisie obowiązków. Okoliczność podniesiona w zażaleniu, że inne sądy, w podobnych wypadkach, ustanawiają kuratorów, jest bez znaczenia dla wykładni art. 42 k.c. Podstawy do ustanowienia kuratora nie można dopatrzyć się też w unormowaniu kwestii sprzedaży mieszkań wraz budynkami gospodarczymi, garażami i przynależnymi do nich gruntami w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 107, poz. 464 z późn. zm.). Z ustawy tej nie wynika bowiem, że po przejęciu przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa nieruchomości znajdujących się dotychczas w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych wygasa możliwość sprzedaży mieszkań i praw pierwszeństwa do ich nabycia przez pracowników, emerytów i rencistów będących najemcami tych lokali.

Nie ma też podstaw do wyciągnięcia wniosku (chociażby praktyka była odmienna), że do czasu przejęcia nieruchomości przez Agencję prowadzenie sprzedaży mieszkań należy - na zasadzie wyłączności - do dyrekcji przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Wniosek taki nie wynika ani z przepisu art. 27 cyt. ustawy stanowiącego, że sprzedaż i nabywanie nieruchomości prowadzi Agencja lub upoważniony przez nią w drodze umowy zlecenia inny podmiot, w tym gmina, ani też z przepisu przejściowego - art. 52 cyt. ustawy, zwłaszcza zaś jego ust. 1, przewidującego, że z dniem wejścia w życie ustawy uprawnienia wynikające z art. 42 pkt 1 cyt. ustawy przysługują państwowym gospodarstwom rolnym do czasu przejęcia mienia przez Agencję. W tym przepisie nie mówi się o sprzedaży, lecz o wydzielaniu zasobów w celu sprzedaży.

Nieustanowienie kuratora w okolicznościach wynikających z materiału dowodowego nie pozbawi zatem ani przedsiębiorstwa możliwości działania, ani też dyrektora możliwości nabycia mieszkania zajmowanego przez niego dotychczas w charakterze najemcy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści przytoczonej w sentencji (art. 391 § 1 k.p.c.).