Postanowienie z dnia 2010-01-21 sygn. I CSK 207/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt I CSK 207/09

POSTANOWIENIE

Dnia 21 stycznia 2010 r.

Żądanie zwrotu nakładów na majątek wspólny jest co do zasady niezależne od tego, czy przedmiot, na który poniesiono ten nakład istnieje jeszcze w majątku małżonków.

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)

SSN Marian Kocon (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Pietrzykowski

Protokolant Ewa Krentzel

w sprawie z wniosku P. K. przy uczestnictwie M. G.

o podział majątku wspólnego,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 21 stycznia 2010 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 12 grudnia 2008 r., sygn. akt V Ca (…),

oddala skargę kasacyjną; zasądza od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 12 grudnia 2008 r. zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w W. w ten m.in. sposób, że oddalił wniosek wnioskodawcy o rozliczenie nakładów z jego majątku odrębnego na majątek wspólny byłych małżonków. U podłoża tego rozstrzygnięcia legło ustalenie, że budynek w P., na którego rozbudowę zostały poniesione również nakłady z majątku odrębnego wnioskodawcy został przez byłych małżonków zburzony i na jego miejscu zbudowany nowy budynek. Zabudowana tym budynkiem nieruchomość została sprzedana po ustaniu wspólności majątkowej; uzyskanymi ze sprzedaży pieniędzmi byli małżonkowie podzielili się po połowie.

Skarga kasacyjna wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w zakresie oddalenia wniosku o rozliczenie nakładów – oparta na obu podstawach z art. 398³ k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 229, 230, 328 § 2, 618, 684 k.p.c., a także art. 45 k.r.o., i zmierza do uchylenia tego postanowienia w tym zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważy, co następuje:

Rację ma skarżący jedynie o tyle, o ile twierdzi, że żądanie zwrotu nakładów na majątek wspólny jest co do zasady niezależne od tego, czy przedmiot, na który dokonano tych nakładów istnieje jeszcze w majątku małżonków. Istotnie, art. 45 k.r.o. nie formułuje w żaden sposób warunku, iż rozliczenie nakładów może nastąpić wyłącznie do czasu zbycia składnika majątku wspólnego, z którym związany był dany nakład.

Skarżący jednakże pomija wiążące Sąd Najwyższy ustalenia, że nakład z jego majątku osobistego został poniesiony na rozbudowę budynku w P., który z czasem został zburzony. W miejsce tego budynku wzniesiono nowy budynek murowany. Środki finansowe na ten budynek pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że skarżący poczynił nakłady z majątku osobistego na nieruchomość w P., tj. na majątek wspólny, który po ustaniu wspólności byli małżonkowie sprzedali. Nakład skarżącego na tę nieruchomość uległ zużyciu w trakcie trwania wspólności i nie zwiększył jej wartości w chwili ustania wspólności.

Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.

Biuletyn Izby Cywilnej SN nr 01/2012

Żądanie zwrotu nakładów na majątek wspólny jest co do zasady niezależne od tego, czy przedmiot, na który poniesiono ten nakład istnieje jeszcze w majątku małżonków.

(postanowienie z dnia 21 stycznia 2010 r., I CSK 207/09, M. Sychowicz, M. Kocon, K. Pietrzykowski, RiP 2011, nr 19, s. 92)

Glosa

Anny Sylwestrzak, Przegląd Sądowy 2011, nr 11-12, s. 172

Glosa ma charakter aprobujący.

Autorka zaakceptowała tezę omawianego orzeczenia, w myśl której rozliczenia z tytułu nakładów nie wyklucza zbycie składnika majątku wspólnego, z którym związany był dany nakład. Stwierdziła, że poza nakładami w ich pierwotnej postaci trzeba uwzględnić fakt uzyskania surogatów w zamian za składniki majątkowe, których nakład dotyczył. Nieuwzględnianie tej okoliczności prowadziłoby do wykreowania, wbrew stanowisku ustawodawcy, kolejnej kategorii nakładów bezzwrotnych. Zwróciła uwagę, że założenie uwzględniania uzyskanych surogatów wiąże się z dylematem, czy surogat podlega, podobnie jak wcześniej dokonany nakład, ocenie pod kątem jego przeznaczenia w celu zaspokajania potrzeb rodziny.

Zdaniem autorki przyjęcie, że ocena taka ma z punktu widzenia późniejszych rozliczeń znaczenie oznaczałoby, iż przeznaczenie surogatu decydowałoby o kwalifikacji pierwotnie dokonanego nakładu jako zużytego (lub nie) w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, co z kolei prowadziłoby do zmieniającej się kwalifikacji nakładu, w zależności od sposobu wykorzystania surogatu.

W ocenie glosatorki, aktualne przeznaczenie surogatu uzyskanego w zamian za składnik, na który dokonano nakładu, nie powinno wpływać na kwalifikację nakładu, jako zużytego w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, jeżeli takie właśnie było przeznaczenie pierwotnego składnika. W sytuacji, w której surogat nie spełnia już takiej funkcji, można jedynie mówić o braku skuteczności nakładu z punktu widzenia realizacji jego celu, co jednak nie zmienia faktu, że dokonany został w takim, a nie innym celu. Stwierdziła, że wobec tego, niezależnie od przeznaczenia surogatu, aby określić rozmiar roszczenia małżonka, który dokonał nakładu na zbyty następnie składnik, należałoby najpierw ustalić, czy dokonany nakład zwiększał wartość składnika majątkowego w momencie jego zbycia. W razie nieodpłatnego zbycia składnika majątkowego, na który został poczyniony nakład, nie zostanie spełniona przesłanka zwiększenia wartości majątku w chwili ustania wspólności i dlatego roszczenie o zwrot nakładów nie powstanie.