Wyrok z dnia 2025-03-12 sygn. II SAB/Bk 62/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Anna Dziemianowicz, Sędziowie sędzia WSA Marcin Kojło (spr.), sędzia WSA Justyna Siemieniako, Protokolant st. sekretarz sądowy Renata Kryńska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 5 marca 2025 r. sprawy ze skargi J. B. na bezczynność Burmistrza Sokółki w przedmiocie zwrotu odebranych zwierząt oddala skargę.

W dniu 27 maja 2024 r. J. B. złożył skargę na bezczynność Burmistrza Sokółki w rozpoznaniu licznych wniosków o zwrot odebranych zwierząt. Skarżący wniósł o:

1) zobowiązanie Burmistrza do rozpoznania w terminie 7 dni wszystkich złożonych wniosków o zwrot odebranych zwierząt i nakazanie wydania dokumentu uprawniającego do ich odebrania lub orzeczenia o odmowie wszczęcia postępowania lub orzeczenia o odmowie zwrotu zwierząt;

2) uznanie, że opinia radcy prawnej D. K. reprezentującej Burmistrza w sprawie [...] iż ostateczna decyzja z dnia 12 sierpnia 2021 r. nr GR.K.6140.8.2021.JS stanowi tytuł prawny T. T. do odebranych zwierząt, a tym samym że zwrot zwierząt może nastąpić po wyeliminowaniu z obrotu prawnego tego tytułu – jest niezgodna z prawem (podstawa prawna: przez analogię prawną art.135 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi);

3) uznanie, że bezczynność Burmistrza miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa i trwała od dnia wniesienia podania o zwrot odebranych zwierząt w części nie objętej postanowieniami o przedstawieniu zarzutów znęcania się nad zwierzętami oraz aktami oskarżenia;

4) pominięcie dowodów w postaci zdjęć budynków rzekomo dokonanych przed lub w dniu 18 kwietnia 2024 r. pod nieobecność skarżącego, jako dowodów zebranych niezgodnie z prawem i fałszywych (oficjalna kontrola miała się odbyć w dniu 19 kwietnia 2024 r. przed godziną doręczenia listu z dnia 18 kwietnia 2024 r. przekazującego ponaglenie do SKO); ponadto skarżący posiada 3 budynki inwentarskie do hodowli zwierząt, a zdjęcia dotyczą tylko dwóch budynków; żaden przepis prawa nie nakazuje trzymania zwierząt w sezonie pastwiskowym w budynkach, gdyż w tym sezonie w budynkach trzyma się tylko zwierzęta niebezpieczne;

5) w przypadku odmowy uwzględnienia skargi w trybie samokontroli - o zawiadomienie bezpośrednio Prokuratora Generalnego o konieczności wszczęcia postępowania w sprawie (a nie przeciwko) działania na szkodę Gminy S. przez Główną Księgową i Skarbnika, albowiem po dacie zakończenia postępowania karnego Burmistrz nie może obciążać budżet Gminy kosztami utrzymania zwierząt, które w zależności od wyniku sprawy podlegają albo przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa (przepadek wykonuje organizacja społeczna zajmująca się ochroną zwierząt) lub zwrotowi właścicielowi, przy obciążeniu (zdaniem skarżącego) kosztami transportu Prokuraturę wnoszącą akt oskarżenia;

4) zasądzenie od Burmistrza kosztów postępowania według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku;

5) wymierzenie w trybie art.149 §2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi grzywny w maksymalnej wysokości oraz przyznanie od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej do połowy tej kwoty.

Skarżący wskazując, że wyczerpał drogę prawną przed wniesieniem skargi wyjaśnił, że postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2024 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku uznało ponaglenie za nieuzasadnione, przy czym stanowisko SKO jest błędne i dotyczy sytuacji braku obowiązku zwrotu wygaszenia decyzji przez wszczęcie postępowania z urzędu. Natomiast w sytuacji gdy składany jest wniosek o zwrot odebranych zwierząt, to Burmistrz powinien dokonać czynności materialno-technicznej zwrotu zwierząt lub odmówić wszczęcia postępowania. Wobec tego, iż Burmistrz nie dokonał ani jednego, ani drugiego - ponaglenie było zasadne, a tym samym postanowienie SKO jest nie na temat.

W odpowiedzi na skargę Burmistrz wniósł o oddalenie skargi oraz obciążenie skarżącego kosztami postępowania sądowego.

Podczas rozprawy w dniu 5 marca 2025 r. skarżący podtrzymał skargę, ponadto wniósł o odrzucenie skargi o stwierdzenie bezczynności z uwagi na niedopuszczalność postępowania administracyjnego, gdyż zwrot zwierząt nie następuje w formie decyzji administracyjnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem sądu, Burmistrz nie pozostaje w bezczynności ponieważ oczekiwany i żądany przez skarżącego zwrot czasowo odebranych mu zwierząt nie następuje w trybie decyzyjnym ale z mocy prawa – tzn. tylko w sytuacji gdy ziszczą się pewne okoliczności wynikające z obowiązujących przepisów prawa. W tym zakresie organ nie prowadzi zatem żadnego postępowania kończącego się wydaniem decyzji administracyjnej - dlatego też nie ma obowiązku wszczynać postępowania w sprawie zwrotu zwierzęcia, czy też odmawiać wszczęcia postępowania w takim przedmiocie.

Podkreślenia wymaga, że decyzją z dnia 12 sierpnia 2021 r. nr GR.K.6140.8.2021.JS, Burmistrz Sokółki – na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 w zw. z art. 6 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt – orzekł o czasowym odebraniu skarżącemu jedenastu sztuk bydła: 5 krów, 5 byczków, 1 jałówki oraz o czasowym umieszczeniu ich w gospodarstwie rolnym wskazanym przez Burmistrza, prowadzonym przez Pana T. T. Decyzja ta jest ostateczna. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku w decyzji z dnia 7 września 2021 r. nr 408.131/F-2/7/2021 nie znalazło podstaw do uwzględnienia odwołania skarżącego. Na decyzję Kolegium skarżący złożył skargę do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 10 lutego 2022 r. sygn. akt II SA/Bk 834/21 oddalił skargę. Wyrok ten skarżący zaskarżył skargą kasacyjną. Na dzień rozpoznawania niniejszej skargi na bezczynność Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w przedmiocie złożonego środka zaskarżenia.

Ponadto, gospodarstwo skarżącego kilkukrotnie było kontrolowane przez inspektorów weterynaryjnych i strażników Straży Miejskiej w S. pod kątem spełnienia warunków dobrostanu zwierząt, tj. w dniu 12 sierpnia 2021 r., 3 listopada 2021 r., 22 listopada 2021 r., 12 stycznia 2022 r., 21 stycznia 2022 r. Wyniki tych kontroli wskazywały, że budynki w dalszym ciągu nie nadają się do użytkowania i przetrzymywania w nich zwierząt. Stan zabudowań na działkach skarżącego obrazują także dołączone do akt podczas rozprawy fotografie sporządzone 4 marca 2025 r. oraz notatka urzędowa Komendanta Straży Miejskiej w S.

W obrocie prawnym funkcjonuje również decyzja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2022 r. nr WOP.7721.58.2022.MM, utrzymująca w mocy decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w S. z dnia 6 kwietnia 2022 r. nr NB.5140.47.2021.JJ, nakazującą J. B., pod rygorem natychmiastowej wykonalności, dokonanie rozbiórki częściowo zawalonego budynku inwentarskiego o konstrukcji drewnianej o wymiarach 6,00m x 8,00m na działce nr geod. 1554/5 przy ul. K. w S. Skargę na to rozstrzygnięcie oddalił Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 grudnia 2022 r. sygn. akt II SA/Bk 650/22. Wywiedziona przez skarżącego skarga kasacyjna nie została jeszcze rozpoznana przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Sąd wyjaśnia, że na gruncie składanych przez skarżącego wniosków o zwrot czasowo odebranych mu zwierząt kluczowa jest m.in. regulacja przepisu art. 7 ust. 6 ustawy o ochronie zwierząt, który stanowi, że odebrane zwierzę podlega zwrotowi, jeżeli sąd nie orzeknie w trybie art. 35 ust. 3 przepadku zwierzęcia, a także jeżeli postępowanie karne w tej sprawie zostanie umorzone.

Sąd ma na uwadze, że Sąd Rejonowy w S., w postępowaniu karnym gdzie J. B. oskarżony był m.in. o znęcanie się w lipcu 2021 r. nad zwierzętami – 5 sztuk bydła w budynkach – wyrokiem z dnia 20 listopada 2023 r. sygn. akt II K 102/23 – warunkowo umorzył postępowanie karne na okres próby oznaczony na 1 rok. Sąd karny ustalił, że J. B. dopuścił się czynu z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt, przy czym w czasie jego popełnienia miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozpoznania znaczenia czynu i kierowania postępowaniem. Na dzień złożenia skargi na bezczynność wyrok ten był nieprawomocny.

Sąd dostrzega również, że wyrokiem z [...] lutego 2023 r. sygn. akt [...] Sąd Okręgowy w Białymstoku zmienił wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia [...] czerwca 2022 r. sygn. akt [...] i uniewinnił oskarżonego J. B. od popełnienia przypisanych mu czynów. Sprawa ta dotyczyła jednak zwierząt skarżącego przebywających na pastwisku w grudniu 2020 r.

Uwzględniając powyższe zasadna jest zatem konkluzja organu z odpowiedzi na skargę, że w związku z faktem, iż:

1. w obrocie prawnym pozostaje decyzja Burmistrza Sokółki z dnia 12 sierpnia 2021 r. o czasowym odebraniu bydła,

2. wspomniany już wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia 20 listopada 2023 r. nie jest prawomocny (ponadto umarza postępowanie karne na okres próby oznaczony na 1 rok),

3. budynki inwentarskie na działce skarżącego objęte są ostateczną decyzją nakazującą rozbiórkę,

- to brak jest możliwości wydania skarżącemu czasowo odebranych zwierząt.

Zdaniem sądu, nie mogło przy tym dojść do wygaśnięcia decyzji o odebraniu zwierząt w zakresie w jakim nie zostały one objęte aktem oskarżenia. Nieprawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne dotyczy wprawdzie zarzutu znęcania się nad częścią z czasowo odebranych skarżącemu zwierząt – niemniej przesłanką decyzyjnego czasowego odebrania zwierząt w oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt jest stwierdzenie traktowania zwierzęcia w sposób określony w art. 6 ust. 2 tej ustawy, a nie stwierdzenie zawinionego, czy też umyślnego znęcania się nad zwierzęciem (do oceny czego uprawniony jest jedynie sąd karny).

Reasumując sąd uznał, że Burmistrz nie jest bezczynny w sprawie wniosków skarżącego o zwrot czasowo odebranych zwierząt. Zwrot ten nie stanowi sprawy administracyjnej, która powinna zakończyć się wydaniem decyzji. W tym zakresie organ nie ma obowiązku wszczynać postępowania w sprawie zwrotu zwierzęcia, czy też odmawiać wszczęcia postępowania w takim przedmiocie. Obowiązek zwrotu ziszcza się z mocy samego prawa, w sytuacji wymienionej w art. 7 ust. 6 ustawy o ochronie zwierząt. Na dzień składania wniosków oraz złożenia skargi przesłanki ku temu się nie ziściły. Gdy takowe nastąpią organ będzie miał obowiązek dokonać takiej czynności pod rygorem narażenia się na zarzut bezczynności. Nie oznacza to jednak, że skarga niniejsza – jak wskazał skarżący podczas rozprawy – powinna zostać odrzucona z uwagi na niedopuszczalność postępowania administracyjnego.

Na uwagę zasługuje przy tym, że dotychczasowe pisma skarżącego spotykały się z odpowiedzią organu. W związku z rosnącymi kosztami utrzymania zwierząt umieszczonych w gospodarstwie p. T. Tryzny, którymi obciążany jest skarżący, Burmistrz podejmował również czynności zmierzające do ustalenia możliwości sprzedaży przez skarżącego zwierząt czasowo mu odebranych, przedstawiane były skarżącemu oferty w tym zakresie.

Odnosząc się do wniosku skarżącego o "zawiadomienie bezpośrednio Prokuratora Generalnego o konieczności wszczęcia postępowania w sprawie (a nie przeciwko) działania na szkodę Gminy S. przez Główną Księgową i Skarbnika" należy zauważyć, że zgodnie z art. 304 § 1 i 2 k.p.k., każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. Jeżeli zatem skarżący jest zdania, że doszło do popełnienia przestępstwa powinien zawiadomić o tym podejrzeniu stosowne organy ścigania. Przeświadczenie skarżącego w tym względzie nie oznacza, że spełnione zostały przesłanki do złożenia takiego zawiadomienia przez sąd.

Reasumując, na dzień wniesienia skargi sąd nie dopatrzył się zarzucanej bezczynności Burmistrza, co skutkowało oddaleniem skargi w oparciu o art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935).

Ustosunkowując się do zawartego w odpowiedzi na skargę wniosku o obciążenie skarżącego kosztami, sąd wyjaśnia, że żaden przepis ww. ustawy procesowej nie zawiera podstawy prawnej ku temu. W postępowaniu przed sądem I instancji obowiązuje reguła odpowiedzialności organu za wynik postępowania sądowo-administracyjnego.