Wyrok z dnia 2024-10-23 sygn. III OSK 1342/24

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie Sędzia NSA Olga Żurawska - Matusiak Sędzia del. WSA Maciej Kobak (spr.) po rozpoznaniu w dniu 23 października 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej G. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 25 stycznia 2024 r. sygn. akt III SAB/Gd 249/23 w sprawie ze skargi G. K. na bezczynność Prokuratora Rejonowego w Człuchowie w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2024 r. sygn. akt III SAB/Gd 249/23 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę G. K. (dalej: "skarżący") na bezczynność Prokuratora Rejonowego w C. (dalej: "organ") w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.

Wnioskiem datowanym na dzień 2 października 2023 r. skarżący wystąpił

o udostępnienie wszystkich wniosków złożonych przez organ do Sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania podejrzanego w roku 2023.

Odpowiadając na powyższy wniosek, organ poinformował skarżącego pismem z 17 października 2023 r., że wnioski prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania w 2023 r. dotyczą postępowań karnych pozostających w toku, a zatem nie stanowią informacji publicznej, albowiem kwestię dostępu do akt pozostającego w toku postępowania karnego regulują przepisy art. 156 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375, dalej: "k.p.k.")

W złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skardze na bezczynność organu w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem, że żądana przez niego informacja nie ma charakteru informacji publicznej. W związku z powyższym wniósł o zasądzenie kosztów postępowania i wymierzenie organowi grzywny w kwocie 1000 zł.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swe stanowisko zawarte w odpowiedzi na wniosek.

Opisanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę.

Sąd pierwszej instancji zważył, że błędna klasyfikacja wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania jako nie posiadających charakteru informacji publicznej dokonana przez organ, nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia, skoro ich udostępnienie nie następuje w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902, dalej: "u.d.i.p."), lecz na podstawie art. 156 § 5b k.p.k.

W ocenie WSA nie naruszał prawa sposób załatwienia przez organ wniosku skarżącego w formie pisma, informującego o braku możliwości udostępnienia żądanej informacji, jest to bowiem, zgodnie z jednolitym poglądem orzecznictwa sądów administracyjnych, właściwy sposób załatwienia wniosku opartego na art. 10 ust. 1 u.d.i.p., w przypadku, gdy stosowanie przepisów tej ustawy jest wyłączone wskutek zawarcia w przepisach odrębnych odmiennej regulacji dotyczącej udostępniania danej informacji.

W związku z powyższym skład orzekający podzielił pogląd organu, że z uwagi na unormowania zawarte w k.p.k. informacje żądane przez skarżącego nie podlegają udostępnieniu, gdyż regulacja szczególna zawarta w przepisach k.p.k. wyłącza stosowanie trybu określonego w u.d.i.p.

WSA w pełni podzielił pogląd wyrażony w wyroku wydanym w sprawie o sygn. akt I OSK 298/20, że przepisy u.d.i.p. nie stanowią alternatywnego i konkurencyjnego wobec przepisów k.p.k. sposobu pozyskiwania odpisów dokumentów czy informacji znajdujących się w aktach postępowania przygotowawczego. Dokumenty zgromadzone przez organ w aktach, podlegają udostępnieniu wyłącznie na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł skarżący, kwestionując go w całości i zarzucając mu naruszenie:

1. przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, dalej: "p.p.s.a.") w związku z art. 149 p.p.s.a. poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie nie zaistniał stan bezczynności organu, podczas gdy rozpatrzenie wniosku przez organ odbyło się w sposób niezgodny z prawem, co skutkowało bezpodstawnym oddaleniem skargi,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 16 § 1 u.d.i.p. poprzez jego niezastosowanie i nieprawidłowe przyjęcie, że sposób załatwienia sprawy przez organ w formie pisma informującego o braku możliwości udostępnienia żądanej informacji nie naruszał prawa, podczas gdy pismo organu powinno przybrać formę decyzji administracyjnej, co w efekcie spowodowało bezpodstawne oddalenie skargi.

Na podstawie powyższych zarzutów wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi skarżącego poprzez jej uwzględnienie w całości, zasądzenie od organu na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania przed sądami obu instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, powiększonych o opłatę skarbową od pełnomocnictwa. Ponadto skarżący kasacyjnie oświadczył o zrzeczeniu się rozprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wobec oświadczenia skarżącego kasacyjnie o zrzeczeniu się rozprawy, sprawa została rozpoznania na posiedzeniu niejawnym – art. 182 § 2 p.p.s.a.

Stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a. i nie zachodzi żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 p.p.s.a., które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku. Wobec tego Naczelny Sąd Administracyjny przeszedł do zbadania zarzutów kasacyjnych.

Skarga kasacyjna jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu. Z założenia nieskuteczny jest zarzut naruszenia przepisów art. 151 i art. 149 p.p.s.a. Są to przepisy wynikowe, określające formułę rozstrzygnięcia sądu administracyjnego w razie stwierdzenia – odpowiednio - że skarga jest niezasadna, albo że skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postepowania podlega uwzględnieniu. Skuteczność zarzutu naruszenia art. 151 lub art. 149 p.p.s.a. wymaga więc związkowego powołania innych przepisów prawa, które naruszył sąd pierwszej instancji, czego w skardze kasacyjnej nie uczyniono.

Bezzasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 16 ust. 1 u.d.i.p. w ramach którego skarżący kasacyjnie wytyka, że WSA błędnie przyjął, iż stwierdzenie że wnioskowane informacje podlegają udostępnieniu w trybie przewidzianym w art. 156 § 5 k.p.k. nie wymagało wydania decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji publicznej. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przyznano, że prawidłowe jest stanowisko Sądu pierwszej instancji odnoszące się do tego, że wnioskowana informacja podlega udostępnieniu w ramach procedury przewidzianej przepisami k.p.k. Tym samym wyłączono przedmiotową kwestię z zakresu kontroli instancyjnej sprawowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny. Istota ocenianego zarzutu sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy uregulowanie w przepisach innych ustaw trybu i zakresu dostępu do informacji publicznej zobowiązywało organ do wydania decyzji w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 16 ust. 1 u.d.i.p. Podstawa normatywna do udzielenia odpowiedzi na tak zadane pytanie znajduje się w art. 1 ust. 2 u.d.i.p., który stanowi: "[p]rzepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi."

Z treści powołanego przepisu wynika, że przepisy u.d.i.p. nie znajdują zastosowania, gdy inne ustawy odmiennie regulują tryb i zasady dostępu do informacji publicznej.

W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest już pogląd, że do takich przepisów należy art. 156 k.p.k. Jak wyjaśnił NSA w wyroku z 29 maja 2024 r., III OSK 1170/22 przepisy art. 156 § 1, 5 i 5a k.p.k. adresowane są do każdego (do wszystkich), a więc nie tylko do stron postępowania karnego, o czym przesądza m.in. treść zdania drugiego art. 156 § 5 k.p.k., z której wynika, iż akta mogą być w wyjątkowych sytuacjach udostępnione innym niż stronom (obrońcom, pełnomocnikom, przedstawicielom ustawowym) osobom. Po drugie, przepisy te zawierają zamkniętą i zupełną regulację zasad dostępu do akt postępowania karnego i znajdujących się w nich informacji publicznych, tak na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego (a wraz z innymi przepisami także do akt postępowania już zakończonego). Po trzecie, powyżej wskazane przepisy k.p.k. stanowią owe "przepisy innych ustaw", o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, określające odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, które w całości wyłączają zastosowanie przepisów tejże ustawy do informacji publicznych znajdujących się

w aktach sprawy karnej. Jeżeli więc wnioskowana informacja publiczna podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach przewidzianych w art. 156 k.p.k., to stosowanie przepisów u.d.i.p. jest wyłączone. Wyłączenie to obejmuje również możliwość wydania decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 16 ust. 1 u.d.i.p.

Z podanych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie